Sigorta Yaptırmak Caiz Midir?

SORU Selamun aleykum hocam, benim dayımın geliri faizden geliyor, onun bana verdiği parayı kullanmam caiz midir? CEVAP Aleykum selam ve rahmetullahi ve berekatuhû. Hamd âlemlerin rabbi olan Allah’a, salât ve selam efendimiz Rasûlullah’a, ehli beytine, ashabına ve yolunu takip eden mü’minlere olsun. Değerli kardeşim, bir adamın geliri iki katagoride toplanır. Ya bütün geliri haramdandır. Veya gelirinin çoğunluğu haramdandır. Yada az bir kısmı haramdan diğeri helaldendir. Yani malı haram ve helal olarak karışıktır. Maliki mezhebine göre bir adamın bütün geliri haramdan geliyorsa, ondan herhangi bir şeyi almak haram olur. Ancak bundan miras alması veya kendisine hibe edilmesi veya o adamın zimmetinde var olan borca karşı o malın alınması müstesnadır. Hanefi mezhebine göre gelirin çoğu haramdan ise ondan almak haramdır. İmam Şafiye göre mekruhtur. Bir görüşe göre Maliki mezhebinde de mekruh görülmüştür. Hanbeli mezhebinde iki rivayet vardır. Bir görüşe göre haramdır. Bir görüşe göre mekruhtur. Eğer adamın az bir geliri haramdan geri kalanı helalden ise veya malı haram ve helal olarak karışıksa âlimlere göre alınmasında bir sakınca yoktur. Ama terkedilmesi evladır. Delil olarak Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) Müşrik, Yahudi ve Hristiyanların hediyelerini kabul etmiştir. Normalde bu dinlere sahip olan kişiler mallarına haram ve helal karıştırırlardı. Bu mukaddimeyi yaptıktan sonra şöyle bir nasihatte bulunmak istiyorum. Aslolan mü’min için gelirini ve yiyeceğini helalden temin etmesi için çaba harcamalıdır. Cehennemden uzak olmak ve duaların kabul edilmesi için helal olana dikkat edilmelidir. Müslim’in rivayet ettiği hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Allah temizdir ve temiz olanı kabul eder. Allah’u Teâlâ peygamberlerine emrettiği şeyi mü’minlerede emretmiştir şöyle buyurmuştur: “Ey Peygamberler! Temiz olandan yiyin ve salih ameller işleyin!.” (Müminun, 51) Sonra bir adamı bahsetti. Seferini uzun tutması sebebiyle saçı başı dağınık, tozlaşmış bir şekilde ellerine göğe açmış Ya rab ya rab! Diye dua etmektedir. Halbuki o adamın yediği haram, içtiği haram, giydiği haram ve haram ile beslenmiştir. Böyle bir adama nasıl icabet (Duası kabul) edilsinki!.” Faizin Allah katında ne kadar sakıncalı olduğunu bilmek için şu ayet iyice düşünülmelidir: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللَّهَ وَذَرُواْ مَا بَقِيَ مِنَ الرِّبَا إِن كُنتُم مُّؤْمِنِين فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ فَأْذَنُواْ بِحَرْبٍ مِّنَ اللَّهِ وَرَسُولِهِ وَإِن تُبْتُمْ فَلَكُمْ رُؤُوسُ أَمْوَالِكُمْ لاَ تَظْلِمُونَ وَلاَ تُظْلَمُونَ “Ey iman edenler! Allah'tan korkun. Eğer gerçekten inanıyorsanız mevcut faiz alacaklarınızı terk edin. Şayet (faiz hakkında söylenenleri) yapmazsanız, Allah ve Rasûlü tarafından (faizcilere karşı) açılan savaştan haberiniz olsun. Eğer tevbe edip vazgeçerseniz, sermayeniz sizindir; ne haksızlık etmiş ne de haksızlığa uğramış olursunuz.” (Bakara, 278/279) Faiz alan ve veren adama Allah ve Rasûlü savaş açmışsa, o kimse Allah katında çok berbat ve kötü bir adamdır. Böyle bir kimseye nasihat etmek ve uyarmak gerekmektedir. İmam Ahmed’e, faizle iştigal eden bir adamın yemeği yenir mi? Diye sorulunca; Hayır, Allah’u Teâlâ faizi verene ve alana lanet etmiştir! diye cevap vermiştir. Meselenin ciddiyetine binaen sana tavsiyem dayından hiçbir şeyini almaman yani veriyorsa reddetmendir. Hatta yemeğini yememendir. Hatta ondan uzaklaşmandır. Umulur ki bu tavrın, onun tövbe etmesine sebep olur. Allah’a hamd ve Rasûlü Muhammed’e salât ve selam olsun. Davamızın sonu âlemlerin Rabbi olan Allah'a hamd etmektir. Musa Ebu Cafer

SORU Selamun aleykum ve rahmetullah hocam. Rabbim sizleri hayırla mükafatlandırsın inşallah. Sorum şu; ben eşime öfke anında talaka niyet ederek "bu sefer bitti" dedim ve ardından nikah kıydık. Tabi benim niyetimde sadece boşama vardı ama talak sayısı yoktu. Bu durumda bir problem var mı evli kalmamızda? CEVAP Ve aleykumusselam ve rahmetullah. Amin ecmain kardeşim. بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Öfke halinde verilen talakın hükmü için şu fetvaya bakın: (Bkz) "Bu sefer bitti" cümlesi, "defol git", "babanın/ailenin evine git", "seni görmek istemiyorum", "aramızdaki alaka bitti" gibi kinayeli bir cümledir. Yani talaka da ihtimali vardır, talakın dışında başka bir anlama da ihtimallidir. Kinayeli cümle/lafız kullanan birinin bu ikisinden hangisini kastettiği açık olmadığı için, bununla talakın geçerli olabilmesi kocanın niyetine bağlıdır, kastı sorulmalıdır; eğer bunu talaka niyet ederek söylememiş, bununla talakı kastetmemiş ise veyahut talaka niyet edip etmediğinde şüphe ediyorsa talak gerçekleşmez. Ama şayet bunu söylerken talakı kastetmiş ise o halde talak geçerli olur. -Sizin yaptığınız gibi- kinayeli cümleyle talak kastedilmişse hangi talakın gerçekleştiği hususunda Hanefîler ile diğer üç mezheb fakihleri arasında ihtilaf bulunmaktadır. Hanefîlere göre bu, ‘’beynûne-i suğrâ olan 1 bâin talak’’ sayılır. Yani kocanın, karısını tekrar kendisine döndürebilmesi için kadının da rızasıyla yeni bir mehir belirlenerek yeni bir nikah akdi yapılması gerekir. Diğer üç mezhebe yani cumhura göre ise kinayeli bir cümle ile boşama "1 ric’î talak" sayılır. Yani koca, bu şekilde iddete giren karısını iddet bitmeden önce/iddet süresi içerisinde yeni bir nikah akdi olmaksızın tekrar kendisine döndürebilir, ama iddet biter de hala döndürmemişse o zaman ric’î talak "beynûne-i suğrâ olan bâin talak"a dönüşür. Binaen aleyh tekrardan nikah kıymanıza gerek yoktu. Allahu A’lem. Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Ömer Faruk

SORU Selamun aleykum hocam, Said Nursi ve onun eserlerini okumak doğrumu? Hakkında ortaya atılan Onun bir beşerden yardım istediği ve risalenin ona Allah tarafından ihtar edildiğini beyan eden sözleri mevcut. Sizin konu hakkındaki fikrinizi öğrenebilirmiyim. Sitenizi yeni takip eden biriyim belki konu ile alakalı size sorulan bir mevzudur. CEVAP Aleykum selam ve rahmetullahi ve berekatuhû. Hamd âlemlerin rabbi olan Allah’a, salât ve selam efendimiz Rasûlullah’a, ehli beytine, ashabına ve yolunu takip eden mü’minlere olsun. Said Nursi, Osmanlının son döneminde ve Cumhuriyetin kuruluşu zamanında yaşamış, Türkiye’de talebeleri ve takipçileri bir hayli fazla olan, Türkiye tarihinde izler bırakmış mutasavvıf ve ilim ehli bir zattır. İnandığı ve doğru gördüğü görüşleri için büyük mücadeleler vermiş, hayatı sıkıntılarla geçmiştir. Bu zat döneminde İslam düşmanlığı ve ateizm kendini iyice göstermiş, özellikle inkarcılığa karşı Risaleleriyle mücadele vermiştir. Onun, Ehli Sünnet menhecine bazı noktalarda muhalefet etmesi, tasavvuf ve felsefe gibi akımlardan etkilenmesi ve kitaplarına yansıtması sebebiyle kitaplarının okunmasını doğru görmüyorum. Özellikle Kur’an’ı ve Sünneti iyi bilmeyen, Ehl-i Sünnet’in akidesini iyice idrak etmemiş kimseler, okudukları malumatların ne kadar doğru ne kadar yanlış olduğunu bilmedikleri için kitaplarından İslam’ı yanlış tanıyabilirler. Ama ilimde iyi bir mesafe kat etmiş kimselerin kitaplarını okuyup alabilecekleri faydaları almalarında bir beis görmüyorum. Said Nursi’nin risalelerinde şu sıkıntılı mülahazalar mevcuttur: • Yazılarında Ebced ve Cifir hesapları mevcuttur. Bu ilimler hem İslam’da olmayan batıl ilimlerdir. Hemde bu ilimler kullanılarak gaypten haber verilmiştir. Bu eylem kişiyi akidevi olarak çok sakat bir duruma düşürür. • Yazılarında tasavvuf fikri hakimdir. Muhyittin İbni Arabi gibi vahdeti vücut savunucularını övmüş, onu evliyanın büyüklerinden saymıştır. • Allah’tan başkasından yardım talep edilmesini meşru görmüş, Abdülkadir El-Geylani (rahimehullah)’tan bahsederken sürekli Gavs-ı A’zam! (Yani en büyük imdada koşan) diye bahsetmiş, Sikkei Tasdiki Gaybi Risalesinin Sekizinci Şuasında ondan istimdat ettiğini! Söylemektedir. • Risalelerinde gelen hadislerin bir kısmı zayıf ve bir kısmı mevzudur. • Risalelerin Allah-u Teâlâ tarafından yazdırıldığını ve tamamıyla ilham olduğunu söylemektedir. Bu iddia yazılarına masumluğu atfetmekten başka bir şey değildir. Risalelerde Ehl-i Sünnet ve’l-cemaat itikadına muhalif sözlerini daha tafsilatlı olarak bilmek isteyenlere abdullah tekhafızoğlu’nun nur risalelerine eleştirel bir yaklaşım adlı kitabını okumalarını tavsiye ederim. Allah-u Teâlâ a’la ve a’lem. Allah’a hamd ve rasûlü muhammed’e salât ve selam olsun. davamızın sonu âlemlerin rabbi olan Allah’a hamd etmektir. Musa Ebu Cafer

SORU Selamun aleykum hocam, Babam kapanmama karşı fakat ben çarşaf giymeyi istiyorum. Babam başörtüsüne bile bu kadar karşı ve baskıcıyken yavaş yavaş gözlerini alıştırmam daha mı doğru olur. Bir de çarşaf giymek zorundaysam bunun için başka bir ilde kızlı erkekli üniversiteye gitmek gibi kötü bir durumun içinde kalmalı mıyım? CEVAP Aleykum selam ve rahmetullahi ve berekatuhû. Hamd âlemlerin rabbi olan Allah’a, salât ve selam efendimiz Rasûlullah’a, ehli beytine, ashabına ve yolunu takip eden mü’minlere olsun. Bacım, İslam bizden tam bir teslimiyet göstermeyi ve ikrah durumuna düşmedikçe dinimizden taviz vermemeyi emretmektedir. Allah-u Teâlâ şöyle buyurmaktadır:  فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَمَن تَابَ مَعَكَ وَلاَ تَطْغَوْاْ إِنَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ . وَلاَ تَرْكَنُواْ إِلَى الَّذِينَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ اللَّهِ مِنْ أَوْلِيَاء ثُمَّ لاَ تُنصَرُونَ  "Seninle birlikte tevbe edenlerle birlikte emrolunduğun gibi dosdoğru davran. Ve aşırı gitmeyin. Çünkü O, yaptıklarınızı görendir. Zulmedenlere eğilim göstermeyin, yoksa size ateş dokunur. Sizin Allah'tan başka velileriniz yoktur, sonra yardım göremezsiniz." (Hud, 112-113) Gerek Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) ve gerekse ashabı, İslam’ın gelen emirlerini direkt tatbik etmişler ve bu uğurda çok çileler çekmişlerdir. Hatta Sümeyye validemiz (radıyallahu anha) İslam’ın ilk şehit kadınlarından olmuştur. Sonra Allah-u Teâlâ onlara yardım etmiş ve onları kafirlere karşı müzaffer kılarak dinini hakim kılmıştır. Kadınların örtüsü yüzüde örterek çarşaf veya çarşaf gibi geniş ve uzun olan pardösülerdir. Nasihatim; çarşaf giyinmen ve bu konuda direnmendir. Allah-u Teâlâ sana yardım edecektir. Kızlı erkekli üniversiteye gitmende doğru olmaz. Öyle ortamlarda harama düşme olasılığı yüksektir. Dünyada en büyük maslahatımız dinimizi ve kulluğumuzu muhafaza etmemizdir. Ashabı kiram dinleri uğruna ailelerinden tepki ve eziyetler gördüler, işkenceye maruz kaldılar, açlık çektiler, hicret ettiler ve savaş farz kılınınca savaşıp bazıları şehit düştüler. Doğru yol onların yoludur. Bizlerde onların izinden gidersek Allah-u Teâlâ’nın rızasına ulaşırız. Rabbim yar ve yardımcın olsun. İslam üzere ayaklarını sabit kılsın. Allah’a hamd ve Rasûlü Muhammed’e salât ve selam olsun. Davamızın sonu âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd etmektir. Musa Ebu Cafer

SORU Selamun aleykum. Hocam ta’dil-i erkan ne demektir, bunun hükmü nedir? CEVAP Ve aleykumusselam ve rahmetullah. بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Şâfiîlere, Hanbelîlere, Hanefîlerden İmam Ebu Yûsuf’a ve -İbn Abdilberr gibi- Mâlikîlerde bir görüşe göre namazın rukünlerinden biri de ‘’tume’nîne’’ ya da Hanefîlerin kullandığı tabiriyle ‘’ta’dîl-i erkân’’dır. Yani bu farzdır. Böyle olduğu için bunu kasıtlı olarak yerine getirmemiş bir kimsenin namazı batıl olup yeniden namazı iade etmesi gerekir. Yerine getirilmediğinde namazın boşa gideceği bu rüknün anlamı: Rukû’da, secdede, rukû’dan doğrulmada ve iki secde arası oturmada azaların hareketinin bir müddet durması, eklemlerin sükûnet bulması/yatışması, her uzvun kendi yerine dönüp yerleşmesidir. Ebu Yûsuf’un dışında Hanefîlere göre ise rukû’ ve secdede -Kemal İbnu’l-Humâm gibi bazı Hanefîler bunlara rukû’dan doğrulma ve iki secde arasında oturmayı da eklemişler, yani 4 yerde- ta’dîl-i erkân namazın vaciplerindendir, farz değildir. Yani kasıtlı olarak bunu yapmamış bir kimse, namazı sahih olmakla birlikte günah işlemiş olur ve bu günahı kaldırmak için namazı iade etmesi gerekir. Eğer bunu dalgınlıkla terk etmişse sehiv secdesi gerekir.  Ama Hanefî mezhebinde meşhur olan görüş, rukû’dan doğrulmada ve iki secde arasında oturmada ta’dîl-i erkân vacip değil, sünnettir. Binâen aleyh bu iki yerde tume’nîne terk edildiğinde sehiv secdesi gerekmez.  Hanefî mezhebinde ta’dîl-i erkân’ın en azı, bir tesbîh miktarı yani bir defa ‘’subhâne rabbiye’l-a’lâ’’ ya da ‘’subhanallahi’-azîm’’ diyecek kadar durmakla takdir edilmiştir. Mâlikî mezhebinde meşhur olan görüş ise tume’nîne sünnettir. Bu görüşler arasında doğru olan tume’nîne’nin rukün/farz olduğudur. Bunun delillerinden biri, ‘’namazını kötü kılan adam hadisi’’ olarak bilinen meşhur Buhârî ve Muslim rivayetidir. O rivayete göre bir adam ta’dîl-i erkân’a riayet etmeden namaz kılmış, bunu gören Rasûlullâh (sallallahu aleyhi ve sellem) adama: ‘’Dön ve namazını tekrar kıl, çünkü sen namaz kılmadın!’’ demiştir. Bu durum üç defa tekrarlanmış, sonunda adam: ‘’Seni hak ile gönderen Allah’a yemin olsun ki, ben bundan daha iyisini yapamıyorum. Bana doğrusunu öğret’’ demiş ve Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) ona ta’dîl-i erkân’ı emrederek namazı öğretmiştir.  Rasûlullâh (sallallahu aleyhi ve sellem) bir gün şöyle demiştir: ‘’Hırsızların en kötüsü namazından çalan kimsedir.’’ Sahâbîler: ‘’Ey Allah’ın Rasûlü! Namazından nasıl çalar?’’ diye sormuşlar, şöyle cevap vermiştir: ‘’Rukû’sunu ve secdesini tam yapmayarak çalar.’’ (Ahmed, Dârimî, İbn Huzeyme) Zeyd Bin Vehb (rahimehullah) anlatıyor: ‘’Huzeyfe (radiyallahu anh) namaz kılarken rukû’sunu ve secdesini tam yapmayan bir adam gördü. Namazını bitirince ona: ‘’Ne vakitten beri bu şekilde namaz kılıyorsun?’’ dedi. O da: ‘’Kırk seneden beri’’ diye cevap verdi. Huzeyfe dedi ki: ‘’Öyleyse sen kırk seneden beri namaz kılmadın. Şayet bu şekilde namaz kılıyorken ölseydin Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)’in yolunun dışında bir yol üzere ölürdün.’’ (Nesâî. Bunu, soru cevap kısmı olmadan yakın lafızlarla Buhârî de rivayet etmiştir.) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle demiştir: ‘’Kişinin namazı, rukû’da ve secdede belini/sırtını doğrultmadıkça yeterli olmaz.’’ (Ebu Dâvûd, Tirmizî, Nesâî, İbn Mâce) Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Ömer Faruk

SORU Es-selamu aleykum. Sıcak yiyecek ve içeceğe üflemenin hadislerde yasaklandığını duydum, doğru mudur? Eğer doğruysa bu yasak birden fazla kişinin aynı kap’tan birlikte yediği zamana mı özeldir, yoksa tek olarak yiyip içtiğine üflemek de yasağın kapsamına girer mi? CEVAP بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين İbn Abbâs (radiyallahu anhuma) şöyle söylemiştir: “Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) kabın içine solumaktan veya üflemekten nehyetti.” (Tirmizî, Ebu Dâvûd, İbn Mâce) Yine İbn Abbâs’tan şöyle söylediği nakledilmiştir: “Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) yemeğe ve içeceğe üflemekten nehyetti.” (Ahmed) Şevkânî (rahimehullah) ilk olarak zikrettiğimiz rivayeti şerh ederken şunları söylemiştir: “…Aynı şekilde kişi, sıcak bir yemeği (veya içeceği) soğutmak için yiyecek ve içecek kabına üflemez. Bilakis soğuyana kadar sabreder…” (Neylu’l-Evtâr, 8/221) Yine bu rivayetin şerhinde Munâvî (rahimehullah) şöyle demiştir: “Sıcak bir yemeğe üflemek, aç gözlülüğe, sabırlı olmamaya ve kişiliğin/şahsiyetin azlığına delalet eden aceleciliğe delalet eder.” (Feydu’l-Kadîr, 6/346) Malikî ulemasından es-Sâvî (rahimehullah) “Hâşiyetu’s-Sâvî ale’ş-Şerhi’s-Sağîr” adlı kitabında şöyle demiştir: “…Velev ki kişi tek başına yese de yemeğe üflemek mekruhtur. İster yemek elinde olsun, ister kap’ta olsun fark etmez. Bazıları ise bu hükmü ikinciye (kap’ta olan yemeğe) has kılmıştır. Denildi ki: ‘(Üflemenin mekruh oluşundaki) illet, kendisiyle birlikte yiyen kişiye (yemeğe ağızdan çıkan kokunun sinmesi ve zararlı ve tiksindirici bir şeyin bulaşması sebebiyle) eziyet etmektir.’ Buna göre tek yiyen kimse için üflemek mekruh değildir.” İbn Hacer el-Askalânî (rahimehullah) şunları kaydetmiştir: “Muhelleb (rahimehullah) şöyle demiştir: ‘İçeceğe solumaktan nehiy, yiyeceğe ve içeceğe üflemekten nehyetmek gibidir… Bunun yeri, kişi başkasıyla birlikte yediği ve içtiği zamandır. Ancak tek başına veya ailesiyle veya üflediği şeyden tiksinmediğini bildiği biriyle yerse bunda bir beis yoktur.’ Derim ki (İbn Hacer): “Evla olan nehyi genelleştirmektir…” (Fethu’l-Bârî, 10/94) Mubârekfûrî (rahimehullah) “Tuhfetu’l-Ahvezî” isimli Tirmizî şerhinde ilk aktardığımız İbn Abbâs hadisini şerh ederken İbn Hacer’in bu sözünü naklettikten sonra şöyle demiştir: “Bilakis bu genelleştirme bana göre (evla olmaktan öte) gerekli olan bir şeydir. Allah’u A’lem.” Binaen aleyh, racih olan görüşe göre kişinin tek olarak yiyip içtiğine üflemesi de mekruhtur. Bugün tıp, üflemenin yiyeceğe ve içeceğe zarar verdiğini, aslen faydalı olup da sıcağa üflemekle zarara dönüşen ağızdaki bakterilerin bulaştığını ve bunu yiyen-içen kişide bazı hastalıklara sebebiyet verdiğini ispatlamıştır. En başta Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in bir ayrıma gitmeden nehyetmiş olması ve sonra bunun kişiye zarar vermesi, mekruh hükmünün kişinin kendisine ait yemeğe ve içeceğe üflemesini de kapsadığını göstermektedir. Aynı şekilde çocuğun ağzı yanmasın diye üflemek de mekruhtur. Bazı âlimlere göre kişi, bir an önce yiyip içmesi gerektiği, soğumasını beklediğinde sıkıntıya gireceği için üfleme ihtiyacı hissettiğinde mekruhluk kalkar. Mirdâvî (rahimehullah) şöyle demiştir: “Âmidî (rahimehullah) şöyle söylemiştir: ‘Sıcak olduğu zaman yemeğe üflemek mekruh değildir.’ Derim ki (Mirdâvî): “Eğer burada yemeye ihtiyaç varsa bu doğru olandır.” (el-İnsâf, 8/328) İbn Useymîn (rahimehullah) ise şöyle demiştir: “…Lakin (ihtiyaç halinde de) evla olan sıcak da olsa üflememesidir. Sıcaksa ve yanında başka bir kap varsa soğuması için bunu o kaba döker, sonra ikinci bir defa tekrar diğer kaba boşaltır.” (Şerhu Riyâdi’s-Sâlihîn, 2/457) Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Ömer Faruk

SORU Selamun aleykum ve rahmetullahi ve berekatuhu. Sorum şeyhim Tarık Ebu Abdullah (hafizahullah)a. Rabbim ayaklarınızı sabit kılsın sizlere güç kuvvet ve sebat versin amin. Türkiye’de şuanda covid-19 salgını sebebi ile cuma namazları ne diyanet camiilerin de nede mahalle mescidlerin de kılınmaktadır. Bizler 5-6 arkadaş toplanıp evlerde cuma namazı kılabilir miyiz? Hükmü nedir? Kılamaz isek sebebi nedir, buna engel olan şey nedir? CEVAP Ve aleykumusselam ve rahmetullahi ve beraketuhu. Hamd Allah’a mahsustur. Âmin. Rabbim seninde ayaklarına sebat versin ve rızasına muvaffak kılsın. Sonra… Muhterem kardeşim Cuma namazı müstakil bir ibadettir, Şari’nin beyan ettiği kendine mahsus ahkâmı vardır. Bunun için diğer namazlara kıyaslayarak hakkında hükümlere varmak caiz değildir. Cuma namazının kişi üzerine vacip olması için Şari diğer farz namazlarından farklı bazı şartlar getirmiştir. Bu şartlardan kimisinde ulema ittifak etmiştir ve kimisinde ihtilaf etmişlerdir. Nassla sabit olan şartlar şunlardır: İmam Ebu Davud (rahimehullah)’ın Tarık bin Şihab (radıyallahu anhu)’dan ihraç ettiği hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi vesellem) şöyle buyurdu: الْجُمُعَةُ حَقٌّ وَاجِبٌ عَلَى كُلِّ مُسْلِمٍ فِى جَمَاعَةٍ إِلاَّ أَرْبَعَةً عَبْدٌ مَمْلُوكٌ أَوِ امْرَأَةٌ أَوْ صَبِىٌّ أَوْ مَرِيضٌ “Cuma, cemaat olarak her müslümanın üzerine vacip bir haktır. Dördü müstesna: Köle, kadın, çocuk ve hasta.” Ve İmam ed-Derakutni (rahimehullah)’ın Cabir bin Abdullah (radıyallahu anhuma)’dan ihraç ettiği hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi vesellem) şöyle buyurdu: مَنْ كَانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ فَعَلَيْهِ الْجُمُعَةُ يَوْمَ الْجُمُعَةِ إِلاَّ على مَرِيضٌ أَوْ مُسَافِرٌ أَوِ امْرَأَةٌ أَوْ صَبِيٌّ أَوْ مَمْلُوكٌ “Allah’a ve ahiret gününe iman edene Cuma günü Cuma namazı farzdır. Hasta, yolcu, kadın, çocuk ve köle müstesnadır.” Buna göre Cuma namazın vucup şartları şunlardır: Bir: Cemaat İki: Hür olmak Üç: Erkek olmak Dört: Baliğ olmak Beş: Hasta olmamak. Burada hastalık onu cumaya gitmekten engelleyecek ağırlıkta hastalık olması lazımdır. Bu şartta iki mesele var: Birinci mesele: Hastalığı kendisini Cumaya katılmaktan engelleyen şeri maniyse hastalığı sebebiyle başkalarına zarar verecekse evlasıyla Cumaya katılmaktan manidir. İkinci mesele: Ulemadan bazıları hasta olmama şartına umumen Cumaya iştirak etmeyi zorlaştıran mazeretleri kıyaslamışlardır. Mesela yol güvenliği veya zalimin zulmünden korkmak gibi ve başka durumlarıda Cumaya gitmemeye mazeret kabul etmişlerdir. Altı: Mukim olmak Bu şartlar bir kişide varit olduğunda üzerine Cuma namazı vacip olur. Bununla beraber bu şartlardan bazıları aynı zamanda sıhhati için de şarttır ve bazıları değildir. Bir: Cemaat cumanın hem vucup ve hem sıhhat şartıdır. Yani bir baliğ, hür, sağlıklı, mukim erkek Cuma namazını kendi başına kılsa sahih değildir. Çünkü Cuma namazının sahih olması için cemaat şarttır. Bu durumda üzerine vacip olan öğlenin farzıdır. Cemaat kaç kişiyle var olur konusunda ulema çok ihtilaf etmiştir. Muhtar olan üç ve fazlasıyla var olmasıdır. İki: Hür olmak vucup şartıdır ama sıhhat şartı değildir. Yani baliğ, erkek, sağlıklı ve mukim olan köleye Cuma namazı vacip değildir. Lakin sıhhat şartlarına haiz olanlarla beraber kıldığı takdirde Cuma namazı sahihtir. Üç: Aynısı kadın, buluğa girmemiş çocuk, hasta ve yolcu için de geçerlidir. Bunlar üzerine Cuma namazı vacip değildir. Lakin sıhhat şartlarına haiz olanlarla beraber kıldıkları halde Cuma namazları sahih olur ve öğlenin farzı üzerlerinden sakıt olur. Niye? Çünkü asıl olan öğlen vaktinin farzıdır. Lakin Şari Cuma gününe mahsus bir namaz vaz etmiştir ve bu namazı mahsus şartlara bağlamıştır. Bu şartlar tahakkuk ederse öğlenin farzının yerine kendine mahsus ahkâmıyla Cuma namazı farz olur. Yani vaktin namazı olur. Bunun delili hem Sünnet ve hem icmadır. Şayet kişi meşru bir sebepten ötürü Cuma namazını kılamazsa Cumayı değil öğlenin farzını kılar. Veya gecikir ve Cuma cemaatine yetişemezse Cumayı değil öğlenin farzını kılar. Veya Cumayı kıldıktan sonra abdestsiz olduğunu hatırlarsa Cumayı değil öğlenin farzını kılar. Zira o vakitte aslen emredilmiş olan öğlenin farzıdır. Şari’nin vaz ettiği şartlar tahakkuk ederse Cuma namazı öğlenin farzı yerine geçer. Şartlar tahakkuk etmediği durumda geçmez ve kişi asıl ile yani öğlenin farzıyla mükellef olur. Kovid-19 salgını sebebiyle Cuma namazını evde kılmaya gelince, hayır bu caiz değildir. Bunun başlıca iki sebebi vardır: Bir: Çünkü bu durumda Cuma namazının vacip olması için şartlar tahakkuk etmemiştir. Salgının ölümcül tehlikesi cumanın vacipliğine manidir. Bunun için kişi Cuma namazıyla değil öğlenin farzıyla mükelleftir. Şayet vaktin farzı olan öğlen namazının yerine onun için farz olmamış Cumayı kılsa vaktin farzını kılmamış olur. İki: Desen ki “Ben evde yalnız kılmayacağım cemaatle kılacağız. Hepimiz hür, baliğ, erkek ve mukimiz.” Derim ki: Yine de evde kılmanız sahih olmaz. Çünkü ev Cuma namazı için salih bir yer değildir. Cuma namazı kılınacak yer her Müslümana açık ve Müslümanların güven içinde toplanabilecekleri bir yer olmalıdır. Bunun delili Cuma namazındaki cemaat şartıdır. Çünkü bu şartla her Müslüman muhataptır. Ve hususen Cumada bütün Müslümanlar muhataptır. Bunun için Asr-ı saadette Medine de birden fazla mescit olmasına rağmen ve her birinde vakit namazları kılınırken Cuma namazı sadece bir yerde kılınırdı. Ve bunun için Cuma namazına mahsus bir yerde ihtiyaç olmadan birden fazla Cuma cemaati olmak caiz değildir. Ve bunun için bazı âlimler imamın (devlet) varlığını ve iznini veya şehir ve benzeri yerleşik yeri veya mescitte kılınmasını şart getirmişlerdir. Evet! Mescid Cuma namazı için şart değildir. Ama evde kılınmasına da hiçbir âlim cevaz vermemiştir. Zira bu Cumanın teşri gayesine ve nebevi Sünnet’e ve sahabenin ameline ve umumen ümmetin ameline muhaliftir. Cuma namazının evlerde veya gizli, kapalı yerlerde kılındığı ne zaman nerede görülmüş? Dolayısıyla evlerde veya benzeri Cumanın maksadına münafi yerlerde cumanın kılınması caiz değildir. Cuma’nın vucup ve sıhhat şartları tahakkuk etmediği hallerde vacip olan öğlenin farzıdır. Allahu A’lem. Tarık Ebu Abdullah