Ebu Garib Hapishanesi’den Nur’un Mektubu

بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Ramazan’da, öncesinde bilmediğimiz gücümüzü keşfediyoruz! Ramazan’da her gün oruç tuttuğumuzda her aydan üç gün oruç tutmanın kolay bir iş olduğunu keşfediyoruz. Ramazan’ın her gecesinde Teravihi kıldığımızda diğer aylarda gece namazının bizim için imkansız olmadığını anlıyoruz. Sahur için her gecenin sonunda uyandığımızda diğer aylarda sabah namazı için uyanmanın bu zorlukta olmadığını öğreniyoruz. Bu ayda Kur’ân’ı birkaç defa hatmettiğimizde her ay bir defa hatmetmenin, gerçekleşmesi mümkün olan bir hedef olduğunu anlıyoruz. Bu ayda kötü alışkanlıklarımıza baskın gelip sigarayı, uyuşturucu maddelerini bıraktığımız ve günahları ve kötülükleri terk ettiğimiz zaman diğer aylarda nefislerimizin arzuladığı birçok günahı bırakmaya ne kadar gücümüzün olduğu ortaya çıkıyor. Ramazan, gayretleri yükselten ve sahiplerini zirvelere ulaştıran bir medresedir. Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Tercüme: Ömer Faruk Ebu Hafs el-Moritânî

بسم الله الرحمن الرحيم Birinci Husus: İmamın (halifenin) tensibi icma-i ulema ile Müslümanlara farzdır. Bir topluluğun idaresi iktidar sahibi bir kişide toplanmazsa, topluluğun fertleri arasında anlaşmazlıklar ve bölünmeler kaçınılmazdır. Muhtelif ferdi maslahatları ve toplumun maslahatlarını kendi aralarında ve Allah (azze ve celle)’nin emriyle uyum içinde korumak için nihai söz sahibi bir idare zaruridir. Bu zaruretten ötürü sahabe (radıyallahu anhum) Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in vefatından sonra ümmeti başsız bırakmamak için hemen toplumun imamını belirlemekte acele etmişlerdir. Sahabe (radıyallahu anhum) her ne kadar şahıs hakkında ihtilaf etmişlerse de bir imamın acilen tayin edilmesi gerektiğinde ihtilaf etmemişlerdir ve nihayet İmam Ebu Bekir es-Sıddîk (radıyallahu anhu)’nun imamlığında ittifak etmişlerdir. Bu daha sonra da Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in ayak izlerinden çıkmayan beş Râşid Halifenin sünneti olmuştur. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in vefatından sonra üç asır (30 sene) hüküm süren Nebevî hilafette en önemli husus, Nebevî siyasetin korunması ve imamlığın belirlenmesi olmuştur. Bu, onların miras aldıkları Nebevî siyasetin lüzumuydu. Zira İmam Ahmed (rahimehullah)’ın tahriç ettiği hadiste Abdullah bin Amr (radıyallahu anhu) Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in şöyle buyurduğunu söyler: لَا يَحِلُّ لِثَلَاثَةِ نَفَرٍ يَكُونُونَ بِأَرْضِ فَلَاةٍ إِلَّا أَمَّرُوا عَلَيْهِمْ أَحَدَهُمْ “Yeryüzünün herhangi bir yerinde bulunan üç kişiye, başlarına bir emir tayin etmeden bulunmaları helal değildir.” Ve İmam Muslim (rahimehullah)’ın ibni Ömer (radıyallahu anhuma)’dan tahriç ettiği hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyuruyor: مَنْ مَاتَ وَلَيْسَ فِى عُنُقِهِ بَيْعَةٌ مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً “Biatsiz ölen cahiliye ölümlerden bir ölüm üzere ölmüştür.” Bunun için İslam uleması imamın tensip edilmesini icma ile farzı kifayettir demişlerdir. Ebu’l-Hasan el-Mâverdi (rahimehullah) şöyle der: “İmamı akdetmek icma ile vaciptir.” [1] Muhammed eş-Şirbini el-Hatib (rahimehullah) şöyle der: “İmametin (İmamu’l-Azam’ın) akdedilmesi farzı kifayettir. Nitekim ümmet için dini ikame eden, sünneti muzaffer kılan, mazlumun hakkını zalimden alan, herkes için tüm hakları hikmet ile koruyan bir imamın varlığı zorunludur.” [2] Ebu Abdullah İbnu’l-Ezrak el-Ğırnati (rahimehullah) şöyle der: “Bu şer’î vacibin, yani imamı tensip etmenin hakikati, dini ve din ile dünya siyasetini korumada imamın Şari’yi temsil etmesine döner. Bu niyabeti itibariyle hilafet ve imamlık olarak isimlendirilmiştir. Zira mahlûkatın varlığında maksut yalnız dünya değil dindir.” [3] Ve İmam İbni Teymiyye (rahimehullah) şöyle der: “İslam’daki tüm vilayetlerin (yönetim unsurlarının) gayesi, dinin tamamıyla Allah’ın olması ve Kelimetullah’ın en yüce olmasıdır. Zira Allah (subhanehu ve teâlâ) yaratılışı sadece bunun için yaratmıştır ve kitapları ve Rasûlleri bununla göndermiştir ve Rasûl ve mü’minler bunun için cihad etmişlerdir.” [4] İkinci Husus: İmamın (halifenin) tensip edilmesi acilen vaciptir. Tehir edilmesi caiz değildir. Bunun delili sahabe (radıyallahu anhum) ecmain’in Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in tedfin işlerini tehir edip acilen imam tayin etme ve ona biat etme işlerine girişmiş olmalarıdır. Hafız en-Nevevi (rahimehullah) şöyle diyor: “Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in defin işlerini Pazartesi gününden Salı günün son vakitlerine kadar tehir etmelerin sebebi biat işleriyle meşgul olduklarından dolayıdır. Ta ki teçhiz ve defin işlerinde çıkacak ihtilafları arz edebilecekleri ve emrine itaat edecekleri bir imamları olsun ve böylece tartışmaların ve ihtilafların önüne geçmiş olsunlar. En önemlisi buydu. Allahu Alem.”[5] Ve Ebu Hamid el-Gazali (rahimehullah) şöyle diyor: “Dikkat et! İlk asırda Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in vefatında sahabe nasıl da imamın tensip edilmesinde ve ona biat etmekte acele etmişlerdir. Ve bunun nasıl kesin, hemen ve acilen yerine gelmesi gereken bir farz olduğunu kabul etmişlerdir. Dikkat et! Bu konuda hiç gevşek davranmamışlardır ve geciktirmemişlerdir. Öyle ki bunun için Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in tedfin işlerini dahi terk etmişlerdir. Çünkü onlar şunu iyi biliyorlardı: Bir anlık bile olsa belki imamsız kaldıkları zaman öyle bir felaketle karşılaşacaklar ki veya öyle büyük bir hâdisenin içine girecekler ki görüşler ayrılacak ve itaat ve tabi olunanlara karşı çıkılacak. Bundan ötürü nizam çökecek, birlik bozulacak ve ahkâm yıkılacak. Bunun için hemen bu işe koyuldular ve bunun haricinde hiç bir işin üstünde durmadılar.”[6] Üçüncü Husus: Hilafet emrinin illeti cemaattir. İllet Şari’nin teklifi hükmü irtibatlandırdığı alamettir. Usulcülerin ıstılahında illet Şari’nin hükmü bağladığı munzabıt zahir vasıftır denilir. Fıkıhta şeri hüküm illetle devran eder. İlletin yokluğu hükmün de yokluğunu iktiza eder. Lakin illetin varlığı kendi zatıyla hükmün varlığını veya yokluğunu iktiza etmez. Yani illetin varlığı zatıyla daima hükmün de varlığını gerektirmez. Bilakis şartların oluşması ve manilerin kalkmasıyla varlığı iktiza eder. Lakin illetin yokluğu doğrudan hükmün de yokluğunu gerektirir. Mesela vaktin girmesi namazın farz olmasına sebeptir (illettir). Vakit girmediği müddetçe namaz farz olmaz. Lakin vaktin girmesi kendi zatıyla zorunlu olarak her mükellefe vaktin namazını farz kılmaz. Çünkü bazı maniler vaktin namazını mükellefe farz olmaktan engelleyebilir. Mesela hayız gibi. Veya bazı şartların oluşmamış olması bazı fertlere namazı farz yapmaz. Mesela buluğa girmemiş olmak gibi. Konumuz olan imamlığa (hilafete) gelince teklifi hükmü farzı kifayedir ve Şari tarafından irtibatlandırılan alamet, yani illeti cemaatin varlığıdır. İmam Ahmed (rahimehullah)’ın tahriç ettiği hadiste Abdullah bin Amr (radıyallahu anhu) Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in şöyle buyurduğunu söylüyor: لَا يَحِلُّ لِثَلَاثَةِ نَفَرٍ يَكُونُونَ بِأَرْضِ فَلَاةٍ إِلَّا أَمَّرُوا عَلَيْهِمْ أَحَدَهُمْ “Yeryüzünün herhangi bir yerinde bulunan üç kişiye, başlarına bir emir tayin etmeden bulunmaları helal değildir.” Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) emîr tayin etme emrini üç ve fazla kişinin beraberliğine, yani cemaatin varlığına bağlamıştır. Eş-Şevkani (rahimehullah) şöyle der: “Herhangi bir yerde veya seferde olan üç kişiye (emîrliğin) emredilmiş olması, köy ve şehir halkı gibi sayıları çok daha fazla olanlar ve aralarında zulümlerin def edilmesine ve husumetlerin giderilmesine çok daha fazla ihtiyaç olanlar için emredilmiş olmasını daha evlasıyla gerektirir. Bunun için burada Müslümanlara imamlar, valiler ve idareciler tensip etmek vaciptir diyenler için delil vardır.”[7] Binaen aleyh, İslam cemaatine imamlığı (halifeyi) tensip etmek elbette acilen vaciptir. Zira illeti (cemaat) mevcuttur. Lakin mücerret illetin varlığı zatıyla kayıtsız ve şartsız şeri hükmün de varlığını gerektirmez. Bilakis şartların oluşmuş olmaları ve manilerin kalkmış olmaları muhakkak muteberdir. Eğer şartlar oluşmamışsa veya maniler varsa o zaman İslam cemaati acilen şartları oluşturmakla veya manileri gidermekle mükelleftir. Dördüncü Husus: İslam devletinin (hilafetin) esasi vasfı temkin ve şevkettir. Devletin hakikati devlet sahibinin (halifenin) siyasete temkinidir, yani güç ve şevkete sahip olmasıdır. Bu temkini ya Müslüman halktan ve halkın önderlerinden aldığı destekle elde eder. Bu asıl olandır. Veya zorla elde eder. Bu ârızi ve ancak zaruret halinde muteberdir. Her haliyle şeriatın icrası için, topluluğun bütünlüğünü ve maslahatlarını korumak için ve düşmanları defetmek için temkin sahibi olma zorundadır. Bunun için imamlığın (hilafetin) tanımında aranan en esasi sıfat temkindir. Şu ayetler buna delildir: الَّذِينَ إِنْ مَكَّنَّاهُمْ فِي الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ “Onlar ki, eğer kendilerine yeryüzünde temkin verirsek (iktidar mevkiine getirirsek) namazı kılarlar, zekâtı verirler, iyiliği emrederler ve kötülüğü yasaklarlar.” [8] Bu ayet-i kerimede, yeryüzünde dinin aslına ve teferruatına ilişkin tüm hükümlerin infazı için güç ve otoritenin, yani temkinin şart olduğuna açık işaret vardır. Bunun için âlimlerden bazıları, “onlar” râşid halifelerden Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Ali’dir demişlerdir. Çünkü الذين “onlar” bir önceki ayete “Onlar “Rabbimiz Allah'tır” demelerinden başka bir sebep olmaksızın haksız yere yurtlarından çıkarıldılar”, yani muhacirlere dönüyor, demişlerdir. Muhacirlerin arasından da halife olmuş olan sadece dört tane vardır; bunlar da Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Ali (radıyallahu anhum)’durlar. وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَى لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا وَمَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذَلِكَ فَأُولَئِكَ هُمُ الْفَاسِقُونَ “Sizden iman edip salih ameller işleyenlere Allah şöyle va’d buyurdu: Kasem olsun ki onlardan evvelkileri istihlaf ettiği (hâkim kıldığı) gibi onları da yeryüzünde muhakkak istihlaf edecek (hâkim kılacak) ve elbette onlara kendileri için razı olduğu dinleri için temkin (icra kudreti) verecek ve elbette onları korkularının ardından güvene erdirecektir. Hakkımda hiç bir şeyi şerik koşmayarak hep Bana ibadet edecekler (etsinler). Kim de bundan sonra küfranda bulunursa artık onlar hep fasıklardır.” [9] Allah (subhanehu ve teâlâ) bu ayet-i kerimede yeryüzünde istihlafı (egemen olmayı) tanımlarken İslam Dini’ni icra edebilmek için temkin ile tanımlamıştır. Kendilerinde ve çevrelerinde tevhidi ikame ederek, şirki izale ederek ve İslam şiarlarını zahir kılarak güvene kavuşacaklarını va’d buyurmuştur. Lakin bunun için arza galip ve egemen olmak (istihlaf) elzemdir. Binaen aleyh devletin tanımında en esasi unsur, güç ve egemenliktir. Beşinci Husus: Hilafet zatında maksat değildir, maksada vesiledir. Şeri hükümler kendi zatında matlup olan maksatlar ve kendisinden gayrisi için matlup olan vesileler olarak taksim edilir. İmamlık (hilafet) icma-i ulema ile vacip olmasına rağmen ikâme edilmesi nasslarda emir sığasıyla tasrih edilmemiştir. Yani imam olun veya imamlığı oluşturun, hilafeti ikâme edin gibi açık bir emir Kur’an ve Sünnet’te geçmiyor. Ulema hilafetin vacipliğini yukarıda zikri geçen Abdullah bin Amr hadisinden ve emîre itaati emreden ayet ve hadislerden ve Nebevî siyasetten istinbât etmişlerdir. Hilafetin zatında açık emredilmemiş olması zatında maksud olmadığındandır. Bilakis maksuda vesile olmasındandır. Şüphesiz imamlığın (hilafetin) önemi çok büyüktür. Bundan ötürü onu en önemli vesile olarak kabul etmemiz muhakkak mümkündür. Lakin bu durum onu yine de zatında gaye olmayan bilakis kendisi haricinde maksatların tahakkuk etmesine hizmet eden bir vesile olmaktan çıkarmaz. Bazı bidat fırkaların hilafına Ehli Sünnet’e göre devlet idaresi imanî bir mesele değildir. Bilakis şeri maslahatlardandır ve ehemmiyeti vesile olduğu maksatlara tabidir. İslam Devleti’nin veya hilafetin konumu “bir vacibin itmamı için zorunlu olan da vaciptir” kaidesine tabidir. İzzuddin bin Abdusselam (rahimehullah) şöyle der: “Şüphesiz ki kadıların ve valilerin tensip edilmesi umumi ve hususi maslahatların celbi için vesiledir.”[10] [1] El-Ahkâmu’s-Sultaniyye, sayfa 29. (Dar-u’kutubi’l-arabi, ikinci baskı h.1415) [2] Muğni’l-Muhtaç, cüz 4, sayfa 229. (Daru’l-Fikr baskısı) [3] Bedeiu’silk fi tabaii’l-mulk, cüz 1, sayfa 71. (Vizaratu’l-İlam, İrak, birinci baskı) [4] Mecmuatu’l-fetava, cüz 28, sayfa 38. (Daru’l-Vefa, birinci baskı h.1418) [5] Şerhu’n-Nevevi ala Muslim 7/36. Daru İbnu’l-Heysem baskısı m.2003 [6] Fedâihu’l-Bâtiniyye 171. Muessesetu Dari’l-Kutubi’s-Sekafiyye baskısı [7] Neylu’l-Evtâr 8/294. Daru’l-Marife, birinci baskı h.1423 [8] El-Hac 41 [9] En-Nur 55 [10] Kavâidu’l-Ahkâm fi Mesâlihi’l-Enam 1/50. Daru’l-Mearif baskısı Tarık Ebu Abdullah

بسم الله الرحمن الرحيم İsmail İbn Ömer İbn Kesîr. Künyesi: Ebu’l-Fidâ. Lakabı: İmâduddîn (dinin direği). Kureyşli’dir. Dedesine nisbet edilerek İbn Kesîr diye tanınmıştır. Müfessir, muhaddis, fakih ve tarihçi. Şafiî’dir. Hicrî 700 veya 701 (miladi 1300 veya 1301) senesinde Dimeşk’in (Suriye’nin başkenti Şam’ın) güneyinde bulunan Busrâ şehrinin Micyedil bölgesinde doğdu. Babası ilim ehli bir zat idi. Micyedil’de hatipti. Ona, ilimle iştigal etmiş, birçok ilmî metni şerhleriyle birlikte ezberlemiş olan İsmail adındaki vefat etmiş oğlunun ismini verdi. Babası 703 senesinde vefat etti, yetim oldu. Ve yine bir ilim ehli olan öz abisi Kemaluddîn Abdulvehhab ailenin bakımını üstlendi, ona ve ailesine karşı şefkatliydi. Onun ilk hocasıydı. Sonra 707 senesinde ailecek o zamanda ilmin merkezi olan Dimeşk’e taşındılar. Ve vefat edene kadar oradan ayrılmadı. 711 senesinde Kur’an’ı hıfzetti. Kıraat ilmini öğrendi. Şafiî fakihlerinden olan Burhânuddîn el-Fezârî ve Kemaluddîn İbn Kâdî Şuhbe (rahimehumallah)’dan fıkıh okudu. Sonra Şam muhaddisi Hafız Ebu’l-Haccâc el-Mizzî (rahimehullah)’ın yanında okumaya başladı. O vefat edene kadar ondan ayrılmadı. Ondan çok istifade etti. Kızıyla evlendi. Hadis ilmini onda okudu. İmam Zehebî, İbn Asâkir (rahimehumallah) ve daha birçok âlimden ilim aldı. Şeyhu’l-İslam Allâme İbn Teymiyye (rahimehullah)’a da öğrenci oldu. Ondan çok faydalandı ve çok etkilendi. Çok eleştirilen “bir defada üç kere boşamanın bir boşama olarak sayılacağı” fetvasında onun görüşünü benimsemiştir ve bu sebeple çok eziyete uğramıştır. İbn Hacer (rahimehullah) “ed-Dureru’l-Kâmine” (1/445) adlı kitabında İbn Kesîr’i anlatırken şunları kaydetmiştir: “İbn Teymiyye’den ilim aldı. Onu çok sevdi [1] ve onun sebebiyle eziyet gördü.” Özellikle de meşhur tefsirini okuyan biri onun -Allah’ın, arşının üzerinde olması gibi- İbn Teymiyye’nin akidesi (selefî akide) üzere olduğunu görür.[2] İbn Hacer’in adı geçen eserinde aktardığına göre, bir defasında İbn Kesîr ile İbnu’l-Kayyim (rahimehullah)’ın oğlu İbrahim arasında insanlara ders verme konusunda bir tartışma yaşanmış ve şöyle bir şakalaşma olmuştu: İbn Kesîr ona “Eş’ârî olduğum için beni kerih görüyorsun!” deyince İbrahim ona şöyle cevap vermiş: “Başından ayağına kadar kıl [3] olsa dahi, şeyhin İbn Teymiyye olduğu hâlde insanlar senin Eş’ârî olduğun sözünde seni tasdik etmezler.” Güçlü bir hafızaya sahipti. Talebesi İbn Hiccî (rahimehullah) şöyle demiştir: “Karşılaştığımız kimselerden hadis ezberi en çok olandı.” Bu sebeple “Hafız” diye vasıflandırılmıştır. Birçok ilmî metin ezberlemişti. Unutması az olan, öğrendiği bilgileri zihnine getirebilen biriydi. Sened, ilel ve ricâl ilminde (yani rivayet senedlerini, illetlerini -yani rivayeti zayıf kılan gizli/kapalı nedenleri- ve ravilerini bilmede/tanımada), tefsir, tarih, fıkıh ve nahiv ilimlerinde uzmandı. Zamanın en gözde medreselerinin şeyhliğini yaptı. Emevi Camisi ve başka mescidlerde dersler verdi. Ümmetin meşhur ulemasından İbn Ebi’l-İzz, Zerkeşî, İbnu’l-Cezerî, Zeynuddîn el-İrâkî ve Nasbu’r-Râye kitabının sahibi Zeylaî (rahimehumullah) onun talebelerindendir. İbn Hacer (rahimehullah)’ın “İnbâu’l-Ğumr bi Ebnâi’l-Umr” isimli eserinde aktardığına göre, İbn Habîb (rahimehullah) onu “tesbîh ve tehlîl sahiplerinin imamı” diye nitelendirerek onun zikir ehli biri olduğunu vurgulamıştır. “Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm” adlı, ümmetin kabul ve itibar ettiği tefsiri ve “el-Bidâye ve’n-Nihâye” ismini verdiği, arşın, kürsînin, göklerin, yerlerin, meleklerin yaratılışından Âdem (aleyhisselam)’ın yaratılışına, buradan 768 senesine kadar yaşanmış olayları ve son olarak kıyamet alametlerini, dirilişi ve kıyamet gününde yaşanacakları ele alan tarih kitabı onun en meşhur eserleridir. İbnu’s-Salâh’ın usûlü’l-hadîs dalında telif ettiği ve “Mukaddimetu İbni’s-Salâh” ismiyle meşhur olmuş “Ulûmu’l-Hadîs” adlı kitabın muhtasarı olan “el-Bâisu’l-Hasîs Şerh-u İhtisâri Ulûmi’l-Hadîs” isimli eseri ilim talebeleri arasında meşhurdur. Kitapları arasında “es-Sîratu’n-Nebeviyye” isimli Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hayatını ele alan bir kitabı da vardır. İbn Hacer “ed-Dureru’l-Kâmine”de onun Sahih-i Buhari’yi şerh etmeye başladığını [4] belirtmiştir. Yine İbn Hacer adı geçen eserinde onun güzel şakalar yapan biri olduğunu söylemiştir. Hayatının son zamanlarında gözünü kaybetmiştir. 774 senesinde Şa’ban ayının 26’sında Perşembe günü Dimeşk’de vefat etmiştir. Ve kendi vasiyetiyle şeyhi İbn Teymiyye (rahimehullah)’ın yanına defnedilmiştir. [1] Onu çok övmüştür. el-Bidâye ve’n-Nihâye adlı kitabında ondan “Şeyh, Şeyhu’l-İslam, Şeyhimiz, İmam, Âlim, Allâme” vasıflarıyla bahsetmiştir. Bu eserinde (14/128-129), peygamberlerin ve salihlerin kabirlerini ziyaret etmek amacıyla (sırf bunun için) yolculuk yapma meselesindeki fetvasının çarpıtıldığını, onun bu fetvasıyla yolculuk etmeksizin yapılan kabir ziyaretini asla men etmediğini hatta bunu müstehap gördüğünü, ona bu konuda iftira atanların Allah (azze ve celle)’ye hesap vereceklerini belirterek şeyhini savunmuştur. [2] Örnek olarak, A’râf Sûresi 54. ayete yaptığı tefsirini verebiliriz. [3] Eş’ârî olmak ile kıllı olmak arasındaki münasebet şöyledir: Eş’ârî kelimesi “şın- ayn ve ra” maddesinden türemiştir. Arapçada شعر (şa’r) kelimesi “kıl” anlamına gelir. Arapça ibareden okuyabilenler için cevabın aslını nakletmek istiyorum: لو كان من رأسك إلى قدمك شعر ما صدقك الناس في قولك أنك أشعري وشيخك ابن تيمية [4] Fakat tamamlayamadı. Yazdığı kadarı ise mevcut değildir. Ömer Faruk

Yenilgi, hata anlamına gelmez. Nebi (s.a.v.) Uhud savaşında yenilmedi mi? Bu, cihadın bir hata olduğu anlamına mı gelir? Hata nerede? Uygulamada, idarede ya da hareket şeklinde olabilir, ancak cihadın bizzat kendisinde değildir. Maalesef birçok şeyhe gidip konuştuğunuzda size, ‘daha önce bu yolu denediniz ve yarar sağlamadı’ der. Bunu, yanlış bir yolla denedik, uygulama şeklinde hatalar vardı. Yeniden tekrar edilmesi gerekir, defalarca tekrarlanması gerekir; ancak doğru şekliyle ve önceki hatalardan sakınarak. Size bir soru soracağım: Batı bize karşı yürüttüğü savaşlarında kaç kez yenildi? İki yüz sene sürecinde sekiz haçlı seferi düzenlendi, usandılar mı? Müslümanların beldelerinden çıkarılmalarından sonra, ‘yeter, Müslümanları çözdük, bunlar yenilmeyen topluluklar. Ne zaman onlara karşı savaştıysak hepsinde mağlup olduk’ mu dediler. Bize karşı yürüttükleri saldırı hamleleri durdu mu? Yoksa tüm bu yenilgilerden sonra yeniden mi geldiler? Bu olanlardan sonra, Napolyon meşhur askeri hamlesini yapmadı mı? Napolyon hamlesinden sonra “sömürge” diye adlandırılan hamleler başlamadı mı? Niçin küfür her gün bize karşı savaşlarında yeni bir yol deniyor ve ümidini yitirmiyor? Niçin Müslümanlar olarak bizler, bir savaşta yenildiğimizde menhecimizi ve yolumuzu değiştirmek istiyoruz? Şeyh Ebu Katade El Filistini

بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Malik b. Enes. Künyesi: Ebu Abdillah. Hem kendi zamanındaki hem de sonraki asırlardaki lakabı: İmâmu Dâri’l-Hicre (Hicret Diyarının İmamı). Tebe-i tâbiînden. Yaş itibariyle meşhur 4 mezheb imamlarının ikincisi. Maliki mezhebinin başı. Hadis ve Fıkıh ilimlerinde zamanının imamı. Genel görüşe göre hicri 93 (miladi 711) senesinde Medine’de doğdu. Hac için Mekke’ye gitmesi dışında Medine’den hiç çıkmadı. İlim tahsilini de oradan yaptı. Günün birinde babası, O’na ve ilimle iştigal eden Nadr adındaki kardeşine bir mesele sormuş. Bu meselenin cevabını kardeşi bilip O bilemeyince babası: “Güvercinler seni ilim talebinden alıkoyuyor.” demiş. Bu olay karşısında üzülmüş, sinirlenmiş ve Medine’nin meşhur âlimlerinden İbn-i Hürmüz (rahimehullah)’ın yanında ilim talep etmeye koyulmuştur. İbn-i Hürmüz (rahimehullah)’ın önüne oturduğunda on iki yaşındaydı. Yedi yıl (bir rivayette sekiz yıl) boyunca hiç ayrılmadan O’ndan ilim öğrenmiş ve bu süre zarfında başkasından ilim tahsil etmemiştir. Bu esnada Kur’ân’ı hıfzetti. Hıfzını tamamladıktan sonra hadis ezberi ve fıkıh öğrenimine yöneldi. Sabahın erken vakitlerinde İbn-i Hürmüz (rahimehullah)’ın yanına gelir ve gece oluncaya kadar evinden çıkmazdı. Bu süre zarfından sonra yine ilk hocası İbn-i Hürmüz (rahimehullah)’dan ilim öğrenmeye devam etmekle beraber başka âlimlerden de ders almaya başladı. İbn-i Ömer (radıyallahu anhu)’nun azatlısı Nâfi’, Zeyd b. Eslem ve İbn-i Şihâb ez-Zührî (rahimehumullah) O’nun hocalarındandı. Bazı rivayetlerde Tâbiînden ve tebe-i tâbiînden -az ya da çok- ilim aldığı hocalarının sayısının dokuz yüz’ü aştığı geçmektedir. Talebelik sürecini tamamladıktan ve ilim ehlinden yetmiş kişinin ders ve fetva vermeye ehliyetli olduğuna şahitlik etmesinden sonra O’na Mescid-i Nebi’de bir yer tahsis edildi. Orada yıllarca ders okuttu, fetva verdi. Aynı zamanda bu yer, Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in itikafa girdiği zaman kaldığı ve Ömer (radıyallahu anhu)’nun istişare etmek ve hüküm vermek için tayin ettiği mekandı. Daha sonra derslerini, vefat edeceği güne kadar insanlardan gizli tuttuğu ‘idrar tutamama’ hastalığı sebebiyle evinde devam ettirmişti. Şöyle demişti: “Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in mescidine abdestsiz gelmeyi kerih gördüm (bundan haya ettim.) Hastalığımı söyleyip Rabbime şikayette bulunmayı da kerih gördüm.” İlim öğretirken, ilme olan ihtiramından ötürü ağırbaşlı, ciddi ve sakindi, boş konuşmazdı. Faydasız gördüğü için “…olsa, …yapsa” diye faraziyat üzerine konuşmayı kabul etmez, sadece olmuş meselelere cevap verirdi. Heybetli birisiydi. Meclisinde gürültü, yaygara, ses yükselmesi, ileri geri konuşma ve tartışma olmazdı. Bu yüzden O’nun meclisi vakar ve edep meclisiydi. Öyle ki, biri O’nun bulunduğu meclise girer, selam verir, oradakiler imam’a karşı olan saygılarından ötürü selamını mırıltı ve işaret ile alırlardı. Saîd b. Ebî Meryem (rahimehullah) şöyle demiştir: “O’nun heybeti, sultanın heybetinden daha şiddetliydi.” Malik (rahimehullah) şöyle derdi: “İlim ehlinin şakadan kendisini soyutlaması gerekir. Özellikle de ilim öğrettikleri zaman. Âlimin adabından biri, ancak tebessüm ederek gülmesidir.” Din meseleleri hakkında tartışmaya girmekten sakınır ve sakındırırdı, şöyle derdi: “Din hususlarında tartışmak, kulun kalbinden ilmin nurunu siler.” Bir defasında yanında birbirleriyle tartışan kimseleri görünce kalkmış, dış elbisesinin tozunu silkmiş ve: “siz ancak savaş içindesiniz” demiştir. Yanında Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in ismi anıldığında yüzünün rengi değişir, boynu bükülürdü. Meclisinde bulunanlar da zor durumda kalırlardı. Fetva vermenin Allah (celle celaluhu) adına konuşmak olduğunu vurgular ve yanlış yapmaktan çekinirdi. Fetvasını verdikten sonra çoğu zaman: “Biz sadece zannediyoruz, kesin bir şekilde bilenler değiliz.” derdi. Yine bu konuda çok titiz olduğu için sık sık “lâ edrî (bilmiyorum)” dediği görülmüştür. Kendisine sorulan bir soruya “lâ edrî” cevabını verdiğinde soru sahibi, basit bir meseleyi neden bilemediğini merak ettiğini belirtince hiddetlenmiş ve ona şu cevabı vermişti: “Basit mesele ha! İlmin basiti olur mu? Kıyamet günü sorulacağımız hiçbir şey basit değildir.” Talebelerinden biri, O’nun bu endişesini şöyle tarif etmiştir: “Malik’e bir soru sorulduğunda sanki cennetle cehennemin arasına konmuş da bekletiliyor gibi olurdu. O’na bir soru sorulduğunda, meseleye yüzde yüz vakıfsa cevap verir, yoksa “lâ edrî” derdi.” Bir adam, kendisine bir mesele hakkında soru sormuş ve bu meseleyi öğrenmek için altı aylık mesafeden, Mağrib’ten gönderildiğini söylemiş. İmam da ona şöyle demiştir: “Seni gönderene benim bu konuda bir bilgimin olmadığını söyle.” Talebelerinden İbn-i Vehb şöyle demiştir: “Biz, Malik’in ilminden çok edebinden faydalandık.” Firâseti güçlü biriydi. Öğrencilerinden biri şöyle demiştir: “Malik’te hata etmeyen bir firâset vardı.” Zehebî (rahimehullah) O’ndan şöyle söz etmiştir: “Malik için ittifak edilen menkıbelerin O’ndan başkası için toplandığını duymadım: 1) Uzun bir ömür ve hadis rivayeti. 2) Keskin bir zeka, derin anlayış ve geniş ilim. 3) âlimlerin, O’nun hüccet (ilmi muteber) ve rivayeti sahih olduğunda ittifakı. 4) âlimlerin, dindarlığı, takvası ve sünnetlere uyması hususunda ittifakı. 5) Fıkıh ve fetva’da önde oluşu ve belirlediği kaidelerinin doğruluğu.” Dört çocuğu vardı. Kendisini sadece ilim talebine verdiği için bir ara maddi olarak çok zor duruma düşmüş ve bu durumdan kurtulmak ve ilim talebi uğruna evinin çatısının tahtalarını dahi satmıştır. Hatta bazen kızı açlıktan ağlıyordu. Ancak daha sonra Allah (azze ve celle) O’na rızık kapılarını açtı, kolaylık ihsan etti; elbisenin en güzelini giyiyor, yemeğin en iyisini yiyor, hatta günlük olarak et yiyordu. Evindeki ev eşyaları tabiri caizse şıktı. Şöyle diyordu: “Allah’ın kendisine nimet verdiği bir kimsenin üzerinde nimetinin eserinin görülmemesini sevmem.” Bu rahat yaşantısını eleştirip “bu, âlimlerin yaşantısı değil, yöneticilerin yaşantısı” diyenlere şu ayetle cevap veriyordu: “De ki: Allah’ın kulları için çıkarttığı süsü ve temiz rızıkları kim haram kıldı? De ki: Bunlar, dünya hayatında müminler içindir, kıyamet gününde sadece müminlere ait olacaktır. İşte bilen bir topluluk için ayetleri böyle açıklıyoruz.”[1] Uzun ve iriydi. Teni kumrala çalan beyazdı. Kel idi. Mavi gözlüydü. Sakalı uzun ve enliydi. Giyimine, sarığına, sakalına çok dikkat ederdi, en güzel ve en pahalı elbiseler giyerdi ve bunu ilmin gereği görürdü. Hicrî 146 senesinde Abbasiler döneminde bir musibet ile karşılaştı; verdiği hak bir fetva sebebiyle zamanın Medine valisi tarafından kırbaçlandı, kolları gerildi, öyle ki omuzları yerinden çıkmıştı. Bundan ötürü namazda ellerini birbirine bağlayamıyordu. “Muvatta” isimli meşhur hadis kitabı, fıkhın hadislere göre tertiplendiği ilk kitaptır. Bu kitabını kırk senede telif etmiştir. İmam Şafiî (rahimehullah) bu kitabı hakkında şöyle demiştir: “Allah (azze ve celle)’nin kitabından sonra Malik’in Muvatta’sından daha doğru bir kitap yoktur.” (Not: İmam Şafîi hayattayken Sahih-i Buhari ve Sahih-i Müslim kaynakları mevcut değildi!) Hanefi mezhebinin imamlarından İmam Muhammed (rahimehullah)’da İmam Malik’ den Muvatta dersi almıştır. Keza küçük yaşında İmam Şafiî (rahimehullah)’da bu kitabı O’ndan okumuştur. Birçok âlim Muvatta’yı şerh etmiştir. Bu şerhlerin en meşhuru İbn-i Abdilberr (rahimehullah)’ın “et-Temhîd” ve “el-İstizkâr” isimli kitaplarıdır. Birçok kimsenin bildiğinin aksine İmam Malik (rahimehullah)’ın muvatta dışında bu eseri kadar meşhur olmamakla birlikte başka telifleri de olmuştur. Genel görüşe göre hicri 179 (Miladi 795) senesinde yirmi iki gün hasta kaldıktan sonra Medine’de vefat etti. Böylelikle kırk sene Emeviler döneminde, kırk altı sene de Abbasiler döneminde yaşamış oldu. Bakî mezarlığına defnedildi. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “İlim talep etmek için insanların, develerin ciğerine vurmaları (yani ilim yolculuğu için develere binip ayaklarıyla ciğerlerine vurarak develerini yormaları) yakındır. Medine âliminden daha âlim hiçbir kimse bulamazlar.”[2] İshak b. Musa şöyle demiştir: “Bana İbn-i Cüreyc’in şöyle dediği ulaştı: “Biz, bu kimsenin Malik b. Enes olduğunu görürüz.” Yahya b. Maîn şöyle demiştir: “Süfyan b. Uyeyne’yi şöyle derken işittim: “Bu kimsenin Malik b. Enes olduğunu zannederiz.” Allah (azze ve celle)’den âlimlerimizin bıraktığı mirastan en faydalı şekilde yararlanmayı bizlere kolay kılmasını talep ediyorum. Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. 1 - A’râf, 32 2 - Tirmizî Ömer Faruk