Mimar Sinan

بسم الله الرحمن الرحيم Muhammed bin Ebî Bekr. Künyesi Ebu Abdillah. Lakabı Şemsu’d-dîn (dinin güneşi). İbn-i Kayyim el-Cevziyye ya da kısaltılmış ifadesiyle İbnu’l-Kayyim diye meşhurdur. [1] Hanbelî’dir. Hicri 691 (Miladi 1292) senesinde Safer ayının yedinci gününde doğmuştur. [2] Kendisine İbn-i Kayyim el-Cevziyye (Cevziyye’nin Kayyimi’nin oğlu) denmesi, babasının [3] bir müddet Hanbelîlerin Dimeşk’teki en büyük medresesi olan “Cevziyye medresesi”nin “kayyim”i, yani “müfettişi, yönetici”si olması sebebiyledir. [4] İlim talebine yedi yaşında başladı. Talebesi İbn-i Kesir (rahimehullah)’ın dediği gibi “gece gündüz ilimle uğraşan” biriydi. Tefsir, Hadis, Fıkıh, Usûl, Nahiv gibi birçok ilim dalında mahir oldu. Bir başka talebesi İbn-i Receb el-Hanbelî (rahimehullah) Ondan bahsederken şunları söylemiştir: “İlim bakımından ondan daha geniş olanını, Kur’an ve sünnetin manalarını, iman hakikatlerini, ondan daha çok bilenini görmedim.” İbnu’l-Kayyim (rahimehullah) “el-Kasîdetu’n-Nûniyye” isimli eserinde ifade ettiği üzere hayatının ilk zamanlarında bazı bid’at görüşleri benimsemişti. Ta ki Allah (subhanehu ve teâlâ) ona, hicri 712 senesinde Şeyhülİslam Takiyyuddin Ahmed İbn-i Teymiyye (rahimehullah) ile tanışmayı nasip etti. Bu tanışma İbn-i Teymiyye (rahimehullah)’ın Mısır’dan Dimeşk’e dönüp oraya yerleşmesinden sonra olmuştu. Onun vesilesiyle bu görüşlerini terk etti. Bu tanışmadan sonra İbn-i Teymiyye (rahimehullah) vefat edene kadar (hicrî 728) ondan hiç ayrılmadı, ondan çok şey öğrendi ve ondan çok etkilendi. Evet İbnu’l-Kayyim’in birçok hocası vardı, fakat kalbinde sevgisinin en çok yer ettiği kişi İbn-i Teymiyye (rahimehullah)’idi. İbn-i Teymiyye (rahimehullah) ondan yaklaşık otuz yaş büyük olduğu için ona karşı şefkatli bir baba gibiydi. İbn-i Kesir (rahimehullah) onun hakkında şunları kaydetmiştir: “Kıraati ve ahlakı güzel idi. Sıcakkanlı/cana yakın idi. Kimseye hased etmez, eziyet etmez, kimseyi ayıplamaz, kimseye kin beslemezdi. Ben insanların kendisine -arkadaşlık bakımından- en yakın ve en sevimli olanlarındanım. Bu zamanımızda şu âlemde ondan daha çok ibadet eden bilmiyorum. Onun namaz kılarken edindiği bir adeti vardı; şöyle ki namazı çok uzatırdı, rukûsunu ve secdelerini uzatırdı. Bazen dostlarından birçoğu (bu yaptığından ötürü) onu kınardı, fakat o bundan dönmedi, ayrılmadı.” (İbn-i Kesir’in sözü burada bitti.) Zira o, kalbinin mutmain olmasını/huzura kavuşmasını Allah (azze ve celle)’nin huzurunda uzunca kıyam etmekte, rukû’da, secdede, zikirde ve O’na çokça yalvarmakta buluyordu. Yine İbn-i Kesir’in dediği gibi “Allah’a çokça dua eden” biriydi. İbn-i Receb el-Hanbelî (rahimehullah) onun âbidliğinden şöyle bahsetmiştir: “İbadet ve teheccüd sahibi, en son haddine kadar namazı uzun olan, zikre çok düşkün, Allah’a karşı muhabbet, O’na yönelmek, O’ndan bağışlanma dilemek, O’nun önünde eksikliğini hissetmek ve mütevazi olmak… ile yanıp tutuşan biriydi. Bu konuda onun gibisine şahit olmadım… O masum değildir, fakat onun gibisini görmedim.” İbn-i Hacer el-Askalânî (rahimehullah) şunları söylemiştir: “Sabah namazını kıldıktan sonra yerinden ayrılmayıp gündüz tam olarak belirinceye kadar Allah (subhanehu ve teâlâ)’yı zikrederdi. Şöyle derdi: “Bu benim (manevi) yemeğimdir. Şayet bu yemeğe oturmazsam kuvvetim düşer.” Yine İbn-i Receb (rahimehullah) şöyle demiştir: “Çok kere haccetti, Mekke’de kaldı. İbadetinin fazla oluşundan ve çok tavaf etmesinden ötürü Mekke ehli onun hakkında şaşılacak şeyler zikrederlerdi.” (İbn-i Receb’in sözü burada bitti.) Nitekim İbnu’l-Kayyim’in kitaplarını -özellikle de Medâricu’s-Sâlikîn’i- okuyanlar, onun ibadete, zikre, kalp amellerine ne kadar düşkün, zühd sahibi biri olduğunu, bu konulara ne kadar çok önem verdiğini açıkça görürler. Çeşitli konularda birçok kitabı bulunmaktadır. Şeyh Bekr Ebu Zeyd (rahimehullah) 98 kitabını zikretmiştir. Ancak şu zaman itibariyle bu kitaplarından basılmış olanlar üçte birine ulaşmaz. Bazı kitaplarını seferî iken telif etmiştir; Miftâhu Dâri’s-Seâde, Zâdu’l-Meâd, Ravdatu’l-Muhibbîn, Bedâiu’l Fevâid isimli büyük kitapları bunlardandır. Kıymetli eserlerinden biri olan “ed-Dâu ve’d-Devâ” (başka bir isimle “el-Cevâbu’l-Kâfî”) kitabını kendisine sorulan bir soruya cevap olarak yazmıştır. Onun kitaplarında göze çarpan özelliklerden biri, ele alacağı konuları veya reddedeceği görüşleri tertipli/düzenli bir şekilde beyan etmesidir. Şeyh Salih Âlu’ş-Şeyh hocası Şeyh Abdurrezzak Afîfî’nin şöyle dediğini nakleder: “Şeyhülİslam batıl duvarına gelir ve onu bir vuruşla yıkar. İbnu’l-Kayyim ise bu duvarı taş taş bozar.” Yine İbnu’l-Kayyim’ın kitaplarında gözettiği bir husus da, muhaliflerine karşı insaflı olması, onların ileri sürdüğü bütün delilleri ve yaklaşımları göz önünde bulundurarak reddiye vermesidir. Şu çok önemli olan sözleri de onun insaflı olmayı menhec edindiğini göstermektedir: “Hak mı batıl mı diye bir mananın künhünü (aslını, özünü) incelemeyi istediğin zaman, bu manayı ibare (cümle) elbisesinden çıkart ve kalbini nefretten ve meyletmekten soyutla. Sonra insaf gözüyle bakarak (manaya) bakışının hakkını ver. Beraber olduğu kimselerin sözlerine bütün kalbiyle tam bir bakışla bakıp, onlara karşı hüsnü zan edip sonra da hasımlarının sözlerine göz ucu bakışıyla bakan, onlara karşı sûi zan eden kimselerden olma. Zira düşmanlık bakışıyla bakan kişi güzellikleri kötü görür. Sevgi bakışıyla bakan kişi de aksini görür. Bundan ancak, Allah’ın (azze ve celle)’nin şerefini istediği ve hakkı kabul etmesi için kendilerinden razı olduğu kimseler kurtulmuştur.” [5] İbnu’l-Kayyim (rahimehullah) usta bir şairdi. El-Kasîdet’n-Nûniyye diye de bilinen “el-Kâfiyetu’ş-Şâfiye” adında sonu “nûn” harfiyle biten 6000 beyitlik kasidesi vardır. (Subhanallah!) İbn-i Receb (rahimehullah) şöyle demiştir: “Defalarca musibete uğratıldı, eziyet edildi. (Bu sıkıntıların) sonuncusunda Şeyh Takiyyuddîn (İbn Teymiyye) ile birlikte Dimeşk kalesinde ondan ayrı olarak hapsedildi ve Şeyhin (hapiste) vefat etmesinden (bir ay) sonra serbest bırakıldı. Hapsedildiği süre içerisinde Kur’ân’ı, düşünerek, tefekkür ederek okumakla meşguldü. Ve böylelikle Kur’an’dan ona birçok hayır açıldı. (Kur’ân’dan birçok ince manalar öğrenmiş oldu)” İbn-i Receb’in ifade ettiği sıkıntılara maruz kalmasının sebebi, bir müçtehid olarak ehl-i sünnetin asılları çerçevesinde ele aldığı meselelerde doğru gördüğü ve beyan ettiği bazı fetvalarıdır. Bunlar; İbrahim (aleyhi selam)’ın kabrini ziyaret etmek gayesiyle yolculuğa çıkmanın caiz olmaması, bir cümleyle üç defa boşamanın bir talak olarak sayılması, örneğin iki atı karşılıklı olarak (yani bir at sahibi kazanırsa diğer at sahibine ödül verecek şekilde) yarıştırmanın caiz olabilmesi için yarışa -eğer kazanırsa ödülü almak, kaybederse bir şey vermemek şeklinde- katılan üçüncü bir atın (muhallil’in) şart olmaması, Peygamberlerin yüzü suyu hürmetiyle (tevessül yaparak) istemenin ve onlardan şefaat talebinde bulunmanın caiz olmaması fetvalarıdır. İbn-i Receb (rahimehullah) şöyle der: “Halîl’in (İbrahim aleyhi selam’ın) kabrini ziyaret etmek gayesiyle yolculuğa çıkmayı kabul etmediği için bir müddet hapsedilmiştir.” İbn-i Receb’in burada kastettiği hapsedilme, -az evvel değinilen- İbnu’l-Kayyim’in İbn-i Teymiyye ile birlikte hapsedilmesidir. İbn Teymiyye de aynı fetvadan; peygamberlerin kabrini ziyaret amacıyla yolculuğa çıkmanın caiz olmadığı fetvasından ötürü hapsedilmişti. Ve İbnu’l-Kayyim hapsedilmeden önce darp edilmiş ve Dimeşk’te bir eşek üzerinde teşhir edilerek itibarı zedelenmiştir. Fakat talak ve at yarıştırma meselelerinden ötürü ise hapsedilmemiş, sadece bu fetvalarına karşı çıkan zamanın kadıları (ki bu kadılardan biri de Takiyyuddîn es-Subkî rahimehullah’tır) sebebiyle sıkıntılar yaşamıştır. Şeyh Bekr Ebu Zeyd’e göre ise bu fetvaların her biri sebebiyle ayrıca hapsedilmiştir. İbn-i Kesir, İbn-i Receb el-Hanbeli, İbnu Abdi’l-Hâdî, Fîrûzâbâdî (rahimehumullah) onun talebeliğini yapmış olanlardandır. Hicri 751 (Miladi 1349) senesinde Receb ayının onüçüncü günü Perşembe gecesi yatsı ezanı vaktinde 60 senelik ömrü sona ermiştir. İbn-i Receb (rahimehullah)’ın “Zeylu Tabakâti’l-Hanâbile”de ve İbn-i Hacer el-Askalânî (rahimehullah)’ın “ed-Dureru’l-Kâmine”de zikrettiklerine göre İbnu’l-Kayyim (rahimehullah) vefat ettikten sonra onun hakkında güzel rüyalar görülmüştür. Ve yine bu iki öğrencisinin kitaplarında aktardıklarına göre vefat etmeden bir müddet önce rüyasında şeyhi İbn-i Teymiyye (rahimehullahı)’ı görmüş ve ona bulunduğu yeri sormuş, o da bazı büyük insanların isimlerini sayarak bunların üstünde bir mertebede olduğunu söylemiş ve sonra ona şunları söylemiş: “Neredeyse sen de bu mertebeye ulaşacaksın. Fakat şu anda İbn-i Huzeyme (rahimehullah)’ın tabakasındasın.” Son olarak İbn-i Hacer el-Askalânî (rahimehullah)’ın şu söylediklerini naklederek yazımızı bitirelim: “Şeyh Takiyyuddîn İbn-i Teymiyye’nin menkıbelerinden (güzel hallerinden) sadece, kendisine muvafakat edenin de etmeyenin de istifade ettiği, faydalı ve meşhur kitapların sahibi, talebesi Şeyh Şemsu’d-dîn İbn-i Kayyim el-Cevziyye (rahimehullah) olsaydı bu onun (İbn-i Teymiyye) konumunun büyüklüğünü çok açıkça gösterirdi.” Rabbim bu dünyada birbirlerine büyük bir muhabbetle bağlı olan hoca ve öğrencisini İnşaAllah ahiret yurdunda da birbirine komşu kılar. Kimseyi temize çıkarmamakla birlikte bu gönlümüzden onlar için geçen bir temennidir. Hamd-u sena Allah-u Teâlâ’ya, salât ve selam’da Rasûlü’nün üzerine olsun. 1- İbn-i Kayyim el-Cevziyye ile İbnu’l-Cevzî aynı kimseler değildir. İbnu’l-Cevzî (rahimehullah) İbnu’l-Kayyim’den daha önce yaşamış ve hicrî 597 senesinde vefat etmiş büyük bir İslam âlimidir. 2- İbnu’l-Kayyim (rahimehullah) ya Suriye’nin Havrân (ki burası bugün Der’â ve Süveydâ olarak bilinen bölgelerin adıydı) şehrinin Züra’ (bugün bilinen ismiyle İzra’) kasabasında ya da Dimeşk’te (Suriye’nin başkenti Şam’da) doğmuştur. Bu iki bölgeden hangisinde doğduğu konusunda net bir bilgi yoktur. 3- Babası, kardeşi, kardeşinin oğlu ve iki oğlu Abdullah ve İbrahim yaşadıkları asırlarda tanınmış âlimlerdendi. 4- Bu medresede İbnu’l-Kayyim’in babasının dışında idarecilik yapmış başka kimseler de vardı. Fakat anlaşılmaktadır ki, İbnu’l-Kayyim’in babası bu görevi üstlenmiş en bilinen idareciydi. Bu yüzden “Kayyim el-Cevziyye (Cevziyye’nin kayyim’i)” dendiğinde akla ilk o geliyordu. Dolayısıyla oğluna da İbn-i Kayyim el-Cevziyye denile geldi. 5- Miftâhu Dâri’s-Seâde, 1/141. Ömer Faruk

بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين 9) وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ مِنْ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُكُمْ وَإِيَّاهُمْ “Fakirlikten ötürü çocuklarınızı öldürmeyin. Sizi de onları da biz rızıklandırıyoruz.” (En’âm sûresi, 151. ayet meali) وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ “Fakirlik endişesiyle çocuklarınızı öldürmeyin. Onları da sizi de biz rızıklandırıyoruz.” (İsrâ sûresi, 31. ayet meali) En’âm ayetinde: “Sizi de onları da biz rızıklandırıyoruz” deniliyorken, İsrâ ayetinde ise yerleri değiştirilerek: “Onları da sizi de biz rızıklandırıyoruz” denilmiştir! En’âm ayetinde: “مِنْ إِمْلَاقٍ Fakirlikten ötürü” çocuklarınızı öldürmeyin deniliyor. Yani burada hitap, bilfiil fakirlik içerisinde yaşayan, fakirliğin kendilerinde gerçekleşmiş olduğu babalara yöneliktir. Fakir babalar ise çocuklarından önce kendi rızıklarını önemserler. Bu yüzden Allah Teâlâ babaların rızkını çocukların rızkının önüne alarak onları rahatlatmakta ve teselli etmektedir. İsrâ ayetinde ise “خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ Fakirlik endişesiyle” çocuklarınızı öldürmeyin denilmektedir. Yani fakirlik içerisinde bulunmayan, ancak çocuklarının ihtiyaçlarını karşılayınca fakir olmaktan endişe edenlere hitap edilmiş, bu nedenle ayette çocukların rızkı öne getirilmiştir. Böylelikle Allah Teâlâ, çocukla birlikte rızkının da kendisiyle geldiğini, aslında babaların rızıklarının çocukları sebebiyle arttığını ifade etmektedir. 10) فَأَنْشَأْنَا لَكُمْ بِهِ جَنَّاتٍ مِنْ نَخِيلٍ وَأَعْنَابٍ لَكُمْ فِيهَا فَوَاكِهُ كَثِيرَةٌ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ “Ve bununla (yağmurla) sizin için hurmalıklardan ve üzümlüklerden bağlar/bahçeler meydana getirdik. Bunların içinde sizin için çok meyveler vardır. Ve onlardan yersiniz.” (Mu’minûn sûresi, 19. ayet meali) وَتِلْكَ الْجَنَّةُ الَّتِي أُورِثْتُمُوهَا بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ لَكُمْ فِيهَا فَاكِهَةٌ كَثِيرَةٌ مِنْهَا تَأْكُلُونَ “Yapıyor olduklarınız sebebiyle mirasçı kılındığınız cennet işte budur. Burada sizin için çok meyveler vardır. Onlardan yersiniz” denilir.” (Zuhruf suresi, 72-73. ayet meali) Zuhruf ayetinde “مِنْهَا تَأْكُلُونَ Onlardan yersiniz” deniliyorken, Mu’minûn ayetinde ise sonrasını öncesine atfeden/bağlayan وَ harfi ziyade edilerek “وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ Ve onlardan yersiniz” denilmiştir! وَ atıf harfinin getirildiği Mu’minûn ayetinde söz konusu edilen dünya meyveleridir. Dünya meyveleri, yemenin dışında satarak, satın alarak, tasadduk ederek, yedirerek, başka bir yiyecek veya içeceğe dönüştürerek de kullanılabilir, faydalanılabilir. İşte وَ atıf harfi zikredilerek, öncesinde düşürülmüş olan başka cümlelerin olduğuna işaret edilmektedir. Yani takdir şöyledir: “Onlardan bazısını satar, bazısını satın alır, bazısını tasadduk eder, bazısını yedirir, bazısını başka bir şeye dönüştürür ve bazısını da yersiniz.” Zuhruf ayeti ise cennet meyvelerinden söz etmektedir. Cennet meyveleri sadece yenilmek için var olduğundan وَ zikredilmemiştir. Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Ömer Faruk

بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Künyesi Ebu Abdirrahman. Hicrî 118’de Horasan’ın en meşhur ve en büyük şehri olan Merv’de[1] doğup büyümüştür. Tebe-i tâbiînden idi ve Arap değildi. Babası Türk’tü. Abdullah İbnu’l-Mübarek (rahimehullah) çocukların okuma, yazma gibi işleri öğrendikleri yerde (kuttâb’da)[2] eğitimini bitirdikten sonra ilim talebine yönelmedi. Arkadaşlarıyla beraber gençlik ve eğlence hayatına meyletmişti. Vaktini müzik aletleri olan ud ve tamburla zayi ediyordu. Kendisi şöyle anlatmıştır: “Bahçede arkadaşlarımla birlikte oturuyordum. Geceye kadar yiyip içmiştik. Ud ve tambur çalma tutkunuydum. Seher vakti uyumuştum. Rüyamda, başucumdaki ağacın üstünde şöyle diyen (şu ayeti -Hadîd 16- okuyan) bir kuş gördüm: “İman edenlerin kalplerinin, Allah’ın zikrine (öğütlerine) ve inen hakka (Kur’an’a) karşı boyun eğme/yumuşama zamanı daha gelmedi mi?” Bunun üzerine ben de “Evet (geldi)” dedim. Sonra uyandım ve udumu kırdım, yanımdaki (ibadetten alıkoyan) şeyleri de parçaladım.” Denildiğine göre Abdullah (rahimehullah) bir kadına âşık olmuştu. Kadın da O’na âşıktı. Kış gecelerinden birinde buluşmuş konuşurlarken sabah ezanı okunmuştu. Bu esnada Allah (celle celaluhu) ikisinin de kalbine hidayet verdi. İşte Abdullah (rahimehullah) bundan sonra ilim talebine ve ibadete yöneldi. İlim talebine başladığında yaşı 23 idi.[3] Evet, Abdullah (rahimehullah) ilme geç yaşta başlamıştı ama sahip olduğu üstün zekâsı, kuvvetli hafızası ve bu yoldaki meşakkatler karşısındaki büyük azmi ve sabrıyla -birazdan göreceğimiz üzere- ilimde en üst mertebelere ulaştı. Kuttâb’daki bir arkadaşı şöyle anlatmıştır: “Biz Kuttâb’da öğrenen çocuklardık. Ben ve İbnu’l-Mübarek bir yere uğradık, gördük ki bir adam vaaz veriyordu. Uzun bir vaaz verdi. Vaaz bittiğinde İbnu’l-Mübarek bana “vaazı ezberledim” dedi. Orada bulunan bir adam O’nu işitti ve “bunu aktar bakalım” dedi. İbnu’l-Mübarek de ona vaazı tekrar etti. Gerçekten de ezberlemişti.” Kendisi şunları söylemiştir: “Babam bana: ‘eğer kitaplarını bulursam onları yakacağım’ dedi.[4] Ben de O’na şöyle dedim: ‘Benim için bir sorun yok, onlar benim göğsümde.’ ” Yine şöyle söylemiştir: “Ben hiç hadis ezberlemedim. Ben sadece kitabı alırım, içindekilere bakarım ve böylece o kitapta istediğim şey kalbime yapışır (yani okuyarak ezberlerim.)” Sahip olduğu azim ve sabır öyle bir derecedeydi ki, asrında ilmî canlılığı ile bilinen ne kadar belde varsa; Yemen, Mısır, Şam, Hicaz, Basra, Kûfe, bunların hepsine yolculuk etmiş, uzun mesafeler kat etmiştir. Ebu Usâme (rahimehullah) şöyle demiştir: “İlmi ufuklarda/uzak ülkelerde İbnu’l-Mübarek’ten daha çok talep eden birini görmedim.” Bir keresinde sadece Hasan Basrî (rahimehullah)’a ait tek bir sözü işitmek için aralarında yaklaşık 1.000 kilometre bulunan Merv beldesinden Reyy beldelerine yolculuk etmiştir. Doğumundan ilim talebine başladığı 23 yaşına kadar Merv şehrinde kaldıktan sonra Jicrî 141 senesinde hadis talebi için ilk olarak Irak’a gitmiştir. Kendilerinden ilim aldığı şeyhlerinin sayısı 4.000’e varmıştır. İlk hocası Rabî’ b. Enes (rahimehullah)’tır. Ebu Hanîfe, Mâlik b. Enes ve Süfyân es-Sevrî (rahimehumullah) kendilerinden fıkıh öğrendiği hocalarındandır. Şöyle demiştir: “Eğer Allah (celle celaluhu) bana Ebu Hanîfe ve Süfyân ile yardım etmeseydi diğer insanlar gibi olurdum.” Özellikle Ebu Hanife’den çok istifade etmiştir. Hatta bazı âlimler O’nu Ebu Hanife’nin baş öğrencilerinden saymışlardır. Yine şöyle demiştir: “Bende olan fıkıh ilmini O’ndan öğrendim.” Bazen kendisine bir soru sorulduğunda ‘Ebu Hanîfe böyle dedi’ diyerek O’nun görüşüyle fetva verirdi. Yahya b. Maîn (rahimehullah) şöyle demiştir: “Ebu Hanîfe’yi İbnu’l-Mübarek’ten daha çok hayırla vasfedip zikreden birini işitmedim.” [5] İlimde O’nun en mütemekkin olduğu alan hadis idi. Ebu Usâme (rahimehullah) şöyle demiştir: “Hadis ashabı arasında İbnu’l-Mübarek, insanlar içerisindeki mü’minlerin emiri gibidir.” Yahya b. Maîn (rahimehullah) “O, emîru’l-mu’minîn’dir” demiştir. Ki muhaddislerin indinde en üst makam “emîru’l mu’minîn fi’l-hadîs (hadiste mü’minlerin emiri)” lakabıdır. Abdullah (rahimehullah) hadislerin sağlam olanıyla olmayanını çok iyi ayırt edebildiği için ona “tabîb (doktor, yani hadis doktoru)” da diyorlardı. Harun Reşîd (rahimehullah) bir zındığın boynunun vurulmasını emretmişti. Zındık O’na: “Niye boynumu vuracaksın” demiş, O da: “Böylece insanları senden (şerrinden) rahatlatacağım” demişti. O da: “Sen nerede, Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’e nisbet ederek uydurduğum 1.000 hadis nerede! Bunların içinde O’nun söylediği hiçbir harf yoktur (beni öldürsen bile şer olarak insanlar arasında dolaşan uydurduğum hadisler var.)” deyince Reşîd ona şöyle karşılık vermiştir: “Ey Allah’ın düşmanı! Sen nerede, Ebu İshak el-Fezârî ve Abdullah b. Mübarek nerede? Onlar o hadisleri elekten geçirirler ve harf harf çıkarırlar (tespit ederler.)” Kimileri O’nu çokça hadis talebinde bulunduğu için “ne zamana kadar daha hadis dinleyeceksin” diyerek kınadığında “ölene kadar” cevabını vermiştir. Her aldığı ilmi yazıya dökerdi. Yahya b. Maîn (rahimehullah) yazdığı kitapların[6] sayısının 20.000 veya 21.000 olduğunu söylemiştir. Hıfzının çok kuvvetli olmasına rağmen bir hadis aktaracağı zaman sadece kitaplarından aktarırdı. Olur ki Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hadisini eksik veya fazla olarak aktarabilir. Çokça sefer edip şeyhlerinden aldığı ilmi yazmasının yanı sıra evinde uzunca kalır, hadislerle meşgul olurdu. Bu yüzden O’na: “Yalnızlık hissetmiyor musun?” denilince: “Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) ve ashabıyla (radiyallahu anhum) beraber olduğum hâlde nasıl yalnızlık hissederim?” demiştir. Yine O’na: “Sen tek başına çok oturuyorsun” denildiğinde kızmış ve şöyle demiştir: “Ben mi tekim! Ben peygamberlerle, velilerle, hikmetli kişilerle, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) ve ashabıyla birlikteyim.” Abdullah (rahimehullah), Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hadislerini ilk olarak kitaplarda toplayanlardandır.[7] Çeşitli alanlarda birçok kitap tasnif etmiştir. “Kitâbu’l-Birri ve’s-Sıla”, “Kitâbu’t-Târîh”, “Kitâbu Tefsîri’l-Kur’ân”, “Kitâbu’z-Zühdi ve’r-Rekâik”, “Kitâbu’l-Cihâd” O’nun kitaplarından birkaçıdır. 40 hadis toplayan ve cihad ile ilgili kitap[8] derleyen ilk kişi O’dur. O’ndan sonra birçok ulema 40 hadis çalışması yapmışlardır. [9] Ulema O’nun kitaplarının faydalı ve güzel olduğunu belirtmişlerdir. Bu yüzden O’nun kitaplarını ezberlerlerdi. Mesela, İmam Buhârî (rahimehullah) hadis talebi yolculuğuna çıkmadan önce 16 yaşındayken O’nun kitaplarını ezberlemiştir. Ancak kitaplarının çoğu kaybolmuştur. İlimle iştigal etmesiyle beraber hayatı boyunca ticaret ile de ilgilenmiştir.[10] Çünkü O, ilmi kazanma vesilesi olarak yapmak istemiyor, bu yüzden de yönetici ve zenginlerin verdiği hediyeleri kabul etmeyi kendine yakıştıramıyordu. Ve ticaretinde iyi kâr elde eden büyük tüccarlardandı. Abdullah (rahimehullah) zühd sahibi biriydi. Aynı zamanda zengin de biriydi ve bu zenginliği babasından kalma mirastan veya yöneticilerin verdiklerinden kaynaklanmıyor, kendi emeğiyle kazanıyordu. Ancak O, kendi nefsi için veya kendisinden sonrakilere kalsın diye değil, sadece kimseye muhtaç olmamak, Allah (azze ve celle) yolunda harcamak, infakta bulunmak, yedirmek ve Allah’a kulluğunda yardımcı/vesile olması için ticaret yapıyordu. Fudayl b. İyâd (rahimehullah) Abdullah (rahimehullah)’a: “Sen bize zühdü, azlığı, yeterliliği öğütlüyorsun ama senin Horasan beldelerinden Harem bölgesine ticaret eşyaları getirdiğini görüyoruz. Bu nasıl oluyor?” deyince O’na şöyle demiştir: “Ey Ebu Ali! Ben bunu sadece yüzümü (insanlardan istemekten/dilenmekten) korumak, onurumu zedelememek ve kendisiyle Rabbime itaatte bulunmaya yardım almak için yapıyorum. (Malî anlamda) Allah’a ait bir hakkı görmem ki muhakkak onu yerine getirmek için acele ederim.” [11] Çok cömert biriydi. 400.000 dirhemden fazla sermeyesi vardı. Her sene 100.000 dirhemden fazla kâr ediyor ve bu kârının hepsini fakirlere, âlimlere, ilim talebelerine, âbidlere, zâhidlere ve mücahidlere infak ediyordu. Hatta çok kere sermayesinden de infakta bulunuyordu. Bir keresinde ehl-i ibadet olan Fudayl b. İyâd (rahimehullah)’a: “Sen ve ashabın olmasaydı ticaret yapmazdım” demiştir. Şiddetli sıcaklarda oruçlu olduğu halde bile insanlara en güzel yemeklerden yedirirdi. Yemek yemek istediği, canı bir şey çektiği zaman tek başına yemez, birini davet ederdi. Hasan (rahimehullah) şöyle demiştir: “Horasan’dan Bağdat’a kadar İbnu’l-Mübarek’e eşlik ettim. O’nu hiç tek başına yerken görmedim.” Hurma satın alır, yetim ve miskinlere getirir ve onlara: “Kim hurmalarımdan yerse her hurma başına onun için bir dirhem var” der, sonra onlardan her birinin çekirdeğini sayar ve her çekirdeğe karşılık bir dirhem verirdi. Bir defasında cihad etmek için Bağdat’tan, Rum sınırlarından biri olan Massîsa denilen bir yere gitmek için yola koyulmuştu. Bir grup sofi de O’na bu yolculuğunda eşlik etmişti. Onlara dedi ki: “Sizin, kendinize infakta bulunulmasından hayâ ettiğiniz nefisleriniz var.” Sonra kölesinden bir tas getirmesini istedi. Tasın üzerine bir mendil serdi ve dedi ki: “Her biriniz bu mendilin altına yanında bulunanları koysun.” Kimisi 10 dirhem, kimisi 20 dirhem koydu. Massîsa’ya varıncaya kadar bu tastan harcama yaptı. Massîsa’ya ulaşınca dedi ki: “Burası cihad beldeleridir (gelmiş bulunmaktayız.) Arta kalan parayı paylaştıralım.” Onlara 20 dinar vermeye başladı. Bu durum karşısında: “Ey Ebu Abdurrahman! Ben 20 dirhem vermiştim!” diyorlardı. O da şöyle diyordu: “Allah’ın mücahidin malını bereketli kılmasını kabul etmiyor musunuz?” Bir keresinde hac için yolculuk ederken birkaç belde kat ettikten sonra bir münasebetle bir kızla karşılaşmış, onun ve kardeşinin hiçbir yiyecek ve giyeceklerinin olmadığını öğrenince içerisinde yiyecek, içecek, giyecek gibi eşyanın bulunduğu yüklerini onlara vermiş, bir de vekilinin yanında bulunan 1.000 dinarın, beldeleri Merv’e dönmek için yeterli olan 20 dinarı hariç hepsini onlara infak etmiş ve: “Bu, bu seneki haccımızdan daha faziletlidir” diyerek tekrar Merv’e dönmüşlerdir. Yine Abdullah (rahimehullah) 10.000 dirhem borcu olan ve bu sebeple hapsedilmiş olan tanıdığı bir gencin borcunu, alacaklısını bulup bir gece vakti ödemiş ve kendisi hayatta olduğu sürece bunu hiçbir kimseye anlatmayacağına dair ondan yemin etmesini istemişti. O da Abdullah (rahimehullah) vefat edene kadar bunu kimseye anlatmamıştır. Abdullah (rahimehullah) büyük bir âlim olmasına, ümmet içinde nadir yetişen şahsiyetlerden biri olmasına rağmen Allah yolunda cihad eden büyük bir mücahiddi. Kalem erbabındandı ama aynı zamanda kılıç erbabındandı da. İlimde, mescidin mihrabında imam olduğu gibi cihad meydanlarında da imam idi. En ön saflarda yerini alıyordu. O, ilim sahibi olmasını cihad meydanlarında kılıç sallamaya, bedenini ölüm kokan tehlikeli yerlere sokmaya engel görmüyordu.[12] İbn Kesîr (rahimehullah) O’nun hakkında şöyle demiştir: “Çok cihad eden ve hacceden biriydi.”[13] Zehebî (rahimehullah) O’nun için: “Mücahidlerin gururu/şerefi” [14] demiştir. Yine şöyle demiştir: “Cesurlukta baş idi… Bir sene haccediyor, bir sene de sınırlarda ribat (nöbet) tutarak Allah yolunda cihad ediyordu.”[15] Ribat tutmak ve savaşlara iştirak etmek için sınır bölgelerinde bulunurken insanlar O’nun etrafında toplanır, O’ndan ilim öğrenir, hadis yazarlardı. Keza cesur olmak ile ilgili vaaz-ı nasihatlerde bulunur, cihada teşvik ederdi. Bir defasında sınırdayken Muhammed b. İbrahim adındaki biriyle arkadaşı “Âbidu’l-Harameyn” lakaplı Fudayl b. İyâd (rahimehullah)’a şu şiirini göndermiştir: “Ey Harameyn’in Âbidi! Şayet bizi görseydin ibadetle oynadığını anlardın. Kim yanağını gözyaşlarıyla boyuyor/ıslatıyorsa bizim boğazlarımız ise kanlarımızla boyanıyor. Veya kim atını boş işlerde yoruyorsa bizim atlarımız ise sabah vakti (savaş meydanlarında) yoruluyor. Güzel kokular sizin, bizim kokumuz ise toynakların tozu ve (savaş meydanlarındaki) hoş kokulu tozdur.” Fudayl b. İyâd (rahimehullah) bu beyitleri okuyunca ağlamış ve şöyle demiştir: “Ebu Abdurrahman doğru söylemiş ve nasihat etmiştir.” Ve bu mektubu getiren kişiye şu hadisi yazdırıp Abdullah (rahimehullah)’a göndermesini istemiştir: “Ebu Hureyre (radiyallahu anhu) şunları aktarmıştır: “Bir adam Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’e: “Ey Allah’ın Rasûlü! Bana cihada denk gelen bir amel göster” dedi. Nebi  (sallallahu aleyhi ve sellem): “Bulamıyorum” dedi. Sonra şöyle buyurdu: “Mücahid (evinden) çıktığı zaman(dan ta evine dönene kadar) hiç ara vermeden namaz kılmak ve hiç ara vermeden oruç tutmak için mescidine girmeye güç yetirebilir misin? (Şayet buna güç yetirebilirsen bil ki cihada denk gelen tek şey budur.)” O da: “Buna kim güç yetirebilir?” dedi. Ebu Hureyre şöyle demiştir: “Mücahidin atı, kendisine bağlanan ipinde hareket eder de bu sebeple ona sevap yazılır. [16]” [17] Rumlarla yapılan savaşlardan birinde Abdullah (rahimehullah) ile beraber olan birisi şunları anlatmıştır: “Biz Rum beldelerinde Abdullah b. Mübarek ile birlikte bir seriyyedeydik. Düşmanla karşılaştık. İki saf karşı karşıya gelince düşmandan bir adam çıkıp Müslümanları mübarezeye (savaş öncesi teke tek vuruşmaya) çağırmıştı. Karşısına birisi çıktı ve onu öldürdü. Sonra başkası çıktı onu da öldürdü. Müslümanlar bu adamın karşısına çıkmaktan geri durdular. Bu adam iki saf arasında devriye gezdi/dolaştı ve mübarezeye çağırdı. Bunun üzerine onun karşısına bir adam çıktı. Hızlıca ona saldırıda bulundu, onu yaraladı ve öldürdü. İnsanlar bu adama doğru doluştu. Ben de o insanlar arasındaydım. İnsanlar onun kim olduğunu bilmesinler diye hemen elbisesiyle yüzünü örttü. Ben de onun elbisesinin bir tarafını tuttum, onu çektim ve örtüyü yüzünden kaldırdım. Gördüm ki Abdullah b. Mübarek.” [18] Sayılamayacak kadar kimse O’ndan ilim talep etti. Her gittiği beldede ilminin zekâtını veriyordu. Mekke’de âlimler O’nun etrafında toplanır, O’ndan hadis öğrenirlerdi. Uzak bölgelerden ilim talebeleri gelip O’nun ilminden, edep ve ahlakından, ibadetinden, takvasından istifade ediyorlardı. Mesela Eslem b. Süleyman adındaki biri bir şiirinde ifade ettiği üzere İbnu’l-Mübarek’e öğrenci olmak için ardında küçük çocuklarını ve gözü yaşlı bir hâlde hanımını bırakarak ta Nîsâbûr’dan kalkıp yol kesicilerden endişe etmesine, yılanların sokmasından emin olmamasına rağmen nice çöller aşarak Merv’e yolculuk etmiştir. İlme çok değer verirdi. Meşhur zahid Bişr el-Hâfî (rahimehullah) şöyle demiştir: “Bir adam yürüyor olduğu hâlde İbnu’l-Mübarek’e bir hadisten sordu. O da şöyle karşılık verdi: “Bu, ilme saygı göstermekten değildir.” Sultanlardan gelen hediyeleri kabul etmezdi. Zamanın halifesi Harun Reşîd asrın büyük âlimlerinden Ebu İshak el-Fezârî (rahimehullah)’a 3.000 dinar vermiş, O da bunu kabul etmişti. Bunu öğrenen Abdullah (rahimehullah) O’na bu dinarları infak etmesini nasihat etmiş ve O da hepsini tasadduk etmiştir. Vefat etmek üzere iken canı ezme içeceği istemiş, fakat bu içecek sadece sultanın işlerini yaparak geçimini sağlayan bir adamda bulunabilmişti. İçecek O’na arz edilince kabul etmemiş ve içmeden vefat etmiştir. Şiddetli sıcakların olduğu günlerde dâhil, seferiyken ve cihad etmek için sınırlarda bulunduğu zamanlarda dahi -oruç tutmanın nehyedildiği günle­r hariç- bütün sene boyunca oruç tutardı. Gecelerini kıyamla ve Kur’ân okumakla geçirirdi. Abde b. Süleyman (rahimehullah) şöyle demiştir: “İbnu’l-Mübarek ikindi namazını kıldığı zaman Massîsa mescidine gelir, kıbleye yönelir ve Allah’ı zikrederdi. Güneş batana kadar kimseyle konuşmazdı.” Nuaym b. Hammâd (rahimehullah) şöyle söylemiştir: “İbadet etmede gayreti O’ndan daha büyük birini görmedim.” Ali b. Hasen b. Şakîk (rahimehullah) şöyle demiştir: “İnsanlar arasında İbnu’l-Mübarek’ten daha çok (Kur’ân) okuyan, kıraati daha güzel olan ve daha çok namaz kılan hiç kimse görmedim. Seferde ve sefer dışında gecenin tamamında namaz kılardı.” İbadetlerini gizlerdi. Kendisiyle beraber seferlere çıkan Muhammed b. A’yun adındaki hizmetçisinin anlattığına göre, Rum cihadındayken bir gece vakti hizmetçisinin uyuyup uyumadığını kontrol etmişti. Uyuduğuna kanaat getirince namaz kılmaya başlamıştı. Hâlbuki hizmetçisi uyumuyor, O’nu izliyordu. Fecr doğana kadar namaz kılmıştı. Fecr doğduğunda uyuduğunu zannederek hizmetçisini uyandırmaya gelmişti. Hizmetçisi de “Ben uyumuyordum” demişti. Abdullah (rahimehullah) bunu duyunca bir daha onunla konuşmamıştır. Hizmetçisi şöyle demiştir: “Hayır işlerini O’ndan daha çok gizleyen hiç kimseyi görmedim.” Nuaym b. Hammâd (rahimehullah) şöyle söylemiştir: “İbnu’l-Mübarek zühd ile ilgili/kalbi yumuşatan hadisleri okuduğunda ağlamaktan boğazlanmış bir boğa veya inek gibi olurdu. Bizden biri O’na yaklaşmaya veya O’na bir şey sormaya kalkışsa (ağlamasının şiddetli oluşu sebebiyle konuşmaya güç yetiremediği için) O’nu geri çevirirdi.” Ahmed b. Hanbel  (rahimehullah) şöyle demiştir: “Allah (azze ve celle) O’nu ancak kendisinde bulunan haşyet (Allah korkusu) sebebiyle yüceltti. Horasan İbnu’l Mübarek gibisini çıkarmamıştır.” Ve az konuşan biriydi. Duasına icabet edilen biriydi. Ebu Vehb (rahimehullah) anlatıyor: “İbnu’l-Mübarek âmâ bir adama uğradı. Adam dedi ki: “Allah’ın gözümü bana geri vermesi için senden Allah’a dua etmeni istiyorum.” O da Allah’a dua etti. Ben orada bakıyor olduğum bir hâldeyken Allah ona gözünü geri verdi.” Hasan b. İsa adındaki bir Hristiyan için: “Allah’ım! O’nu İslam’la rızıklandır” diye dua etmiş ve O’nun vesilesiyle hidayet bulmuştu. Hakkında Söylenilenler; Abdullah (rahimehullah)’ın vefat ettiği senede vefat etmiş olan Şam’ın muhaddisi, Humus müftüsü İsmail b. Ayyâş (rahimehullah): “Yeryüzünde Abdullah b. Mübarek gibisi yoktur. Allah’ın hayır hasletlerinden bir hasleti yarattığını bilmem ki muhakkak o hasleti Abdullah b. Mübarek’e yerleştirmiştir (bütün faziletler O’nda toplanmıştır).” [19] Süfyân b. Uyeyne (rahimehullah): “Sahabenin haline ve İbnu’l-Mübarek’in haline baktım. Sahabenin Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) ile beraberlikleri ve O’nunla savaşa katılmaları haricinde onların O’na hiçbir üstünlüğünü görmedim.” Hadis ashabından kimileri büyük âlim, imam Abdurrahman b. Mehdî (rahimehullah)’a gelip: “Sen Süfyân es-Sevrî ile oturup O’ndan da dinledin, Abdullah’tan da dinledin. Hangisi daha baskın?” dediklerinde şu cevabı vermiştir: “(Şu sözüme) ne dersiniz: Şayet Süfyân bir gün Abdullah gibi olmak için gayret sarf etseydi güç yetiremezdi.”[20] Yine şöyle demiştir: “İki gözüm Süfyân gibisini görmedi. Ama (hadiste) Abdullah b. Mübarek’in önüne hiç kimseyi geçirmem.” Fudayl b. İyâd (rahimehullah): “Şu beytin Rabbine yemin olsun ki iki gözüm İbnu’l-Mübarek gibisini görmedi.” Nesâî (rahimehullah): “İbnu’l-Mübarek’in asrında O’ndan daha büyük, daha üstün, övülmüş bütün özellikleri toplayan birini bilmiyoruz.” Şuayb b. Harb (rahimehullah): “İbnu’l-Mübarek kendisi gibi biriyle karşılaşmamıştır (hepsinden daha üstündü.)” Abdurrahman İbn Ebî Cemîl (rahimehullah): “Mekke’de İbnu’l-Mübarek’in etrafındaydık. O’na: “Ey doğunun âlimi! Bize hadis naklet.” dedik. Süfyân es-Sevrî (rahimehullah) bize yakındı, bu sözümüzü işitti ve şöyle dedi: “Vay size! O, doğunun, batının ve bu ikisi arasındakilerin âlimidir.” [21] Esved b. Sâlim (rahimehullah): “İbnu’l-Mübarek hakkında ileri geri konuşan birini gördüğün zaman O’nu İslam’ı hakkında itham et (dininde şüphe et.)” Hasan b. İsa (rahimehullah): “İbnu’l-Mübarek’in ashabından bir grup toplanıp şöyle dediler: “İbnu’l-Mübarek’in hayırlı özelliklerini sayın.” Şunları söylediler: “O, ilmi (hadisi), fıkhı, edebiyatı, nahvi, lügati, zühdü, cesurluğu, şiiri, fesahati, takvayı, insafı, gece kıyamını, ibadeti, haccı, cihadı, biniciliği, kendisine faydası olmayan konularda konuşmayı terk etmeyi, (hak olduğu kesin olan) görüşünde sabit ve ashabına karşı muhalefette az olmayı, (Abbas b. Mus’ab -rahimehullah-’ın söylediğine göre de; geçmişteki önemli hadiseleri (tarihi), fırkalar arasında sevilmeyi) kendisinde toplamıştır.” Nevevî (rahimehullah): “Her şeyde imam ve üstün olduğunda icma edilmiş bir imam. Kendisini anmak ile rahmetin indiği, kendisini sevmek ile mağfiretin umulduğu biri…” Abdullah (rahimehullah) hakkında daha birçok övgü dolu sözler bulunmaktadır. Bazı biyografi kitapları O’nu meliklerin meliki anlamına gelen “Şâhinşâh” diye lakaplandırmışlardır. [22] Abdullah (rahimehullah) bir savaşa katılmıştı. Savaş bitip dönerken Bağdat taraflarında bulunan Hît beldesine ulaşmış ve orada Hicrî 181 (Miladi 797) senesinin Ramazan ayının 10’unda seher vaktinde vefat etmiş, oraya defnedilmiştir. Böylelikle Allah (azze ve celle) O’nun canını amellerin en faziletlisi olan cihad amelinden sonra, ayların en üstünü olan Ramazan’da ve günün en faziletli zamanı olan seher vaktinde almıştır. Vefat etmek üzere iken kölesine: “Başımı toprağın üzerine koy” demişti. Bunun üzerine kölesi ağlamıştı. Abdullah (rahimehullah): “Niye ağlıyorsun” deyince, “Senin içinde bulunduğun nimetleri (zenginliğini) hatırladım. Ama şimdi sen fakir ve garip (ehlinden ve vatanından uzak) bir hâlde ölüyorsun.” demişti. Abdullah (rahimehullah) da ona şöyle dedi: “Sus! Ben, Allah’tan beni zenginlerin hayatı gibi yaşatmasını ve fakirlerin ölüşü gibi canımı almasını istedim.” Ve tam ruhu çıkmak üzereyken gözünü açmış, gülümsemiş ve şöyle demiştir: “Amel edenler bunun için amel etsinler.” Bazı salihler rüyalarında O’nu Allah’ın rızasına nail olmuş bir durumda görmüşlerdir. Bu rüyalardan ikisini aktarmak istiyorum: Muhammed b. Fudayl b. İyâd (rahimehullah) anlatıyor: “Rüyamda Abdullah b. Mübarek’i gördüm. Dedim ki: “Hangi amelleri en faziletli olarak buldun.” O da “İçinde bulunduğum işi” dedi. Ben: “Cihad ve ribat mı?” dedim. O da: “Evet” dedi. Ben: “Sana ne yapıldı?” diye sordum. O da şöyle cevap verdi: “Ötesinde başka bir mağfiretin olmadığı (bütün günahları kuşatan) bir mağfiret ile mağfiret olundum. Cennet ehlinden veya[23] hurilerden bir kadın benimle konuştu.” Biri tarafından rüyada Süfyân es-Sevrî görülmüş, O’na: “Allah sana ne yaptı?” diye sorulduğunda: “Bana rahmet etti” demiş. Ona: “Abdullah b. Mübarek’in durumu nedir?” diye sorulmuş, O da şöyle cevap vermiş: “O her gün iki defa Rabbin huzuruna girenlerdendir.” (Not: Bu yazıyı tamamıyla Muhammed Osman Cemal’in “Abdullâh İbnu’l-Mubârek el-İmâmu’l-Kudve” isimli 304 sayfalık geniş ve titiz çalışmasından istifade ederek hazırladım. Bu kitapta Abdullah (rahimehullah)’ın tevazusu, güzel muamelesi/ahlakı ve şüpheli şeylerden uzak durması da ele alınmıştır. Ancak yazıyı daha fazla uzatmamak için O’nun bu özelliklerine değinmedim. Ve bu yazımda aktardığım malumatların nerelerde geçtiği, adını zikrettiğim kitapta sayfa numaralarıyla birlikte belirtilmiştir.)  Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. [1] İnsanlar “el-Mervezî” kelimesiyle bu şehre nisbet edilirler. [2] İlk mektep, mekteb-i sıbyân. Çoğulu “ketâtîb”dir. [3] Zehebî (rahimehullah) ise 20 yaşında başladığını söylemiştir. [4] Kaynaklardan edinilen bilgiler gösteriyor ki Abdullah (rahimehullah)’ın babası Mübarek (rahimehullah) çok takvalı, çokça ibadet eden, halveti seven biriydi. Bu yüzden bu sözü neden ve hangi üslupla söylediğini bilmiyorum. [5] Ebu Hanîfe (rahimehullah) hakkındaki bazı sözleri: “İnsanların en fakihi idi. Fıkıh’ta O’nun gibisini görmedim.” “Fıkıh’ta Ebu Hanife’den daha güzel konuşan birini hiç görmedim.” “O’ndan daha akıllı birini görmedim.” “O’ndan daha takvalı birini görmedim. Kendisine büyük mallar arz edilip de bunu kabul etmemiş, kırbaçla dövülmüş, bollukta da darlıkta da ibadet etmiş, başkasının isteyip temenni edeceği şeylere girmemiş bir adam hakkında ne dersiniz?” Yanında O’ndan bahsedildiğinde şöyle demiştir: “Dünya tümüyle kendisine arz edilip de ondan kaçan, kendisini istemelerine, ısrarcı olmalarına, yapmadığı takdirde tehdit etmelerine rağmen zalimlere yanaşmayan, onlardan az bir şey dahi olsa hiçbir şey kabul etmeyen bir adamdan mı bahsediyorsunuz?” O’nun hakkında ileri geri konuşan birini duyunca şöyle demiştir: “Vay sana! 45 sene boyunca beş vakit namazı tek bir abdest ile kılmış biri hakkında mı ileri geri konuşuyorsun!? O ki, bir gecede Kur’ân’ı iki rek’atta okurdu. Bende olan fıkıh ilmini O’ndan öğrendim.” O’nun için “ilmin beyni” demiştir. Bir mecliste O’ndan aldığı bir ilmi aktardığında orada bulunanlardan bazıları Ebu Hanîfe’den gelme diye bunu yazmadılar. Bunun üzerine kısa bir süre susmuş ve sonra şöyle demiştir: “Ey İnsanlar! Edebiniz ne de kötüdür! İmamlar hakkında ne kadar da cahilsiniz! İlim ve ehlini ne kadar da az tanıyorsunuz! Ebu Hanîfe’den kendisine tabi olunmaya daha hak sahibi biri yoktur. Çünkü O, muttaki, vera’ sahibi, âlim, fakih bir imamdır. Bir idrak, fehim, zekâ ve takvayla, ilmi hiç kimsenin keşfedemediği bir şekilde keşfetmiştir.” Ve sonra yazmayan bu kimselere bir ay boyunca bir şey öğretmemeye yemin etmiştir. Ebu Hanîfe’nin hadis bilmediğini söyleyenlere karşı çıkardı. İshak b. Râheveyh (rahimehullah) şöyle demiştir: “Abdullah b. Mübarek’in kitaplarına yöneldim ve onlardan Ebu Hanîfe’nin görüşüne muvafık olanları çıkardım. Yaklaşık 300 hadise ulaştım.” [6] Burada kitaplardan kasıt, İbnu’l-Mübarek’in muhaddis şeyhlerinden işiterek yazdığı günümüz örfünde küçük risaleye denk gelen cüzlerdir. [7] Ancak ilk dönemde toplanan hadisler içerisinde sahih olmayan hadisler de vardı. Sadece sahih hadislerin yer aldığı ilk kitap İmam Buhârî’nin (rahimehullah) sahihidir. [8] Bu kitabında cihada ve şehadete teşvik eden Rasûlullah’ın hadislerinden, sahabe ve tâbiîn’in sözlerinden ve onların cihad kıssalarından 262 rivayet toplamıştır. Bu kitap ilk olarak Mîlâdî 1971 senesinde Beyrut’ta basılmış ve Türkçeye de tercüme edilmiştir. [9] Kırk hadis çalışmalarının en meşhuru İmam Nevevî (rahimehullah)’ınkisidir. [10] Elbette ki vaktinin kahir ekseriyetini ilme ayırıyordu. [11] Hakiki zühd, dünyalıklara ulaşma imkânı olmadığı/fakir olunduğu hâlde dünyalıkları arzulamamak değildir, dünyalıkları elde etme imkânı/zenginlik olmakla beraber dünyalıklara tamah etmemektir. Başka bir ifadeyle zühd, elin değil kalbin dünyalıklardan boş olması, bunlarla meşgul olmamasıdır. [12] İlmin kâfirlerle bi’l-fiil savaşmaya mani olmadığını geçmiş ulemadan ve ilim talebelerinden verdiği örneklerle ispatlayan ve Nakil dergisinin ilk sayısında yer alan “Yol Gösteren Bir Kitap ve O’na Yardım Eden Bir Kılıç” başlıklı İbrahim b. Süleyman er-Rubeyş’in (Allah şehadetini kabul etsin) tercüme yazısını okumanızı önemle tavsiye ederim. [13] El-Bidâye ve’n-Nihâye, 10/177. [14] Tezkiratu’l-Huffâz, 1/253. [15] El-İber, 1/281. [16] Yani kişi hiç durmadan namaz kılıp oruç tutsa bile bu sebepten ötürü yine de mücahidin elde ettiği fazilete ulaşamaz. Başka bir rivayette bu son cümle Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in sözü olarak aktarılmıştır. Bu cümlenin manası şöyledir: Mücahidin atı, güç harcanarak koşturulmadan kendi kendine hareket ettiğinde bile bu sebeple mücahide sevap yazılıyorsa, bizatihi mücahid koşturduğunda ne kadar sevap alır! (Bkz: el-İfsâh an Meâni’s-Sıhâh, Ebu’l-Muzaffer İbn Hubeyre, 7/286, vefat tarihi: hicri 560) Allah-u Ekber! [17] Buhârî. Bu rivayet başka lafızlarla Müslim’de de geçmektedir. [18] Başka bir rivayette -ki bu rivayet aynı olaydan da bahsediyor olabilir farklı bir olay da olabilir- anlatıldığına göre bir Rum askeri bu şekilde 6 Müslümanı öldürmüş, sonrasında onun karşısına hiçbir kimse çıkamamıştı. Bu durumu gören Abdullah (rahimehullah) rivayeti aktaran Ubeydullah b. Sinan’a: “Şayet öldürülürsem şunu şunu yap” diye vasiyette bulunmuş ve bu kâfirin karşısına çıkmıştı. O’nu ve 6 kâfiri öldürmüştü. Sonra kâfirlerden kimse O’nun karşısına çıkamadı. [19] Bir kimsede bütün faziletlerin toplanmasında garipsenecek bir durum yoktur. Zira bütün faziletler Kur’ân ve Sünnettedir. Dolayısıyla kim ki Kur’ân ve Sünneti küçük-büyük her hususta kendine imam edinirse onda bütün hayır özellikleri toplanmış olur. [20] Hakikaten de Süfyân (rahimehullah) Abdullah (rahimehullah) gibi olmayı temenni etmiştir, şöyle demiştir: “Ömrümden bir sene Abdullah b. Mübarek gibi olmayı isterim. Ama ne buna ne de üç gün O’nun gibi olmaya güç yetiremiyorum.” [21] Fudayl b. İyâd da O’nun hakkında böyle demiştir. [22] Ancak bu lakabı kullanmak nehyedilmiştir. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Allah katında isimlerin en adisi/alçağı “meliku’l-emlâk (meliklerin meliki)” diye isimlendirilen kişidir.” (Buhârî, Müslim) Süfyân b. Uyeyne şöyle demiştir: “Meliku’l-Emlâk, Şâhinşâh gibidir.” [23] Rüyayı aktaranın tereddüdü. Ömer Faruk

بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Allah Teâlâ’yı zikretmek, kalpten endişeyi, tedirginliği, kederi ve korkuyu giderir ve kalbi rahatlatır, huzurlu kılar. Nitekim Rabbimiz: “Dikkat edin! Kalpler ancak Allah’ı zikretmekle huzur bulur/sükûnete erer.” (Ra’d sûresi, 28. âyet) demiştir. Dolayısıyla Koronavirüs’ün yayıldığı bir yerde bulunan bir mümin, hatırına geldiğinde ayaktayken, otururken, yatarken, karada ve denizde, yolculuk sırasında, sıhhatliyken ve hastayken, bütün vakitlerde gücü yettiğince Allah Teâlâ’yı zikretmelidir. Çünkü Allah’ı zikrettiği takdirde Korona’ya karşı biiznillah tedirgin ve endişeli olmaz ve bu afetin beraberinde getirdiği sıkıntı ve zorluklara kolayca sabreder, Rabbine isyanda bulunmaz, bilakis takdirine teslim olup bu durumdan razı olur. Ve yine böylece Allah’ın kaderine olan imanı, yani gökleri ve yerleri yaratmadan 50.000 sene önce kıyamete kadar kainatta olacak her şeyin kaderini yazdığı gibi şayet bu hastalığın kendisine veya ailesine isabet edeceğini ya da isabet etmişse öleceğini yazıp takdir etmiş ise, bunun mutlaka yazdığı zamanda ve miktarda gerçekleşeceğine, uyguladığı hiçbir tedbirin ve önlemin bunu engelleyemeyeceğine ve erteleyemeyeceğine, ama bunları yazmamış ise, durum ne kadar tehlikeli olursa olsun asla tahakkuk etmeyeceğine olan imanı güçlenir ve Allah’a hakkıyla tevekkül eder. Mümin bilir ve iman eder ki, şerlerden, belalardan, hastalıklardan koruyan (el-Hafîz) Allah’tır ve hastalandığı zaman şifasını veren (eş-Şâfî) Allah’tır. O, musebbibu’l-esbâb’tır; bütün sebepleri var edendir. Fayda veren (en-Nâfi’) ve zarar veren (ed-Dârr) yalnızca O’dur, aldığı hiçbir tedbir ve önlem kendi başına fayda veremez, sadece faydaya sebep olabilir. Ve bunun gibi hiçbir şey de kendi başına zarar veremez, sadece zarara sebep olabilir. Yine mümin iman eder ki, kainatta var olan her şey ancak Allah (azze ve celle)’nin dilemesi ve yaratması ile meydana gelebilir. Her şey O’nun elinde ve O’nun emrindedir. Kainat ve içindekilere hükmeden, bütün işleri idare edip çeviren O’dur. Sadece O’nun istediği olur. O her şeye kadirdir. Kul her anında O’na muhtaçtır. O şöyle buyurmuştur: “Eğer Allah sana bir zarar dokunduracak olsa, O'ndan başka bunu hiçbir kaldıracak/giderecek yoktur. Ve eğer sana bir hayır isterse, O'nun fazlını geri çevirecek de yoktur.” (Yûnus sûresi, 107. âyet) “(Onlar mı hayırlı) yoksa kendisine dua ettiği zaman darda kalana icabet eden, kötülüğü gideren ve sizi yeryüzünün hakimleri kılan mı?” (Neml sûresi, 62. âyet) O halde mümin, Koronavirüs afetine karşı Allah’tan yardım istemeli, O’na çokça dua etmelidir. Genel olarak Allah’ı zikredip O’na dua etmenin yanında, Korona’nın yayıldığı yerlerde yaşayan veya Korona’ya yakalanıp da bu hastalıktan kurtulmak isteyenlerin okuyabileceği özel dua ve zikirler gelmiştir. Şimdi bunları maddeler halinde zikredelim: 1) Güneş battıktan sonra gecenin bir vaktinde “Âmene’r-Rasûlü” diye başlayan Bakara suresinin son iki ayetini okumak: Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle demiştir: “Kim Bakara suresinin sonundaki iki ayeti gece vaktinde okursa, bu iki ayet ona yeter.” (Buhârî, Muslim) Yani bu iki ayet şeytanlara, bütün afetlere, şerlere ve zararlara karşı ona yeter, biiznillah bunlardan o’nu korur. Bazı kimseler bu iki ayetin yatsı namazından hemen sonra ya da uyumadan önce okunacağını söylemektedirler. Evet, bu zamanlarda da okunabilir, ancak bu iki ayetin okunmasını sadece bu zamanlara has kılmak doğru değildir, bunun hiçbir delili yoktur. 2) Sabah-akşam zikirlerini okumak: Bu zikirler, okuyanı için şeytanlara, şerlere, afetlere, bela ve musibetlere karşı sapasağlam bir kale, büyük bir sığınaktır, biiznillah zararlardan korur, güvende kılar. Ancak bu zikirler arasında özellikle Koronavirüs gibi kötü hastalıklardan biiznillah koruyan şu zikirlere her sabah ve akşam devam edilmelidir: a) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle söylemiştir: “Her günün sabahında ve her gecenin akşamında 3 defa: بِسْمِ اللهِ الَّذِي لَا يَضُرُّ مَعَ اسْمِهِ شَيْءٌ فِي الْأَرْضِ وَلَا فِي السَّمَاءِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ “İsmi(ni zikretmek) ile ne yerdeki ne de gökteki hiçbir şeyin zarar veremediği Allah’ın ismine (sığınırım.) O Semî’dir (her şeyi işitendir), Alîm’dir (her şeyi bilendir.)” diyen hiçbir kul yoktur ki, ona bir şey zarar vermiş olsun (hiçbir şey ona zarar veremez.)” (Tirmizî) Ebu Dâvûd’un rivayeti ise şöyledir: “Kim bunu 3 defa söylerse, ona sabaha erinceye kadar ani bir bela isabet etmez. Kim bunu sabahladığı zaman 3 defa söylerse, ona akşama erinceye kadar ani bir bela isabet etmez.” b) Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle demiştir: “Kim akşama erdiği zaman 3 defa: أَعُوذُ بِكَلِمَاتِ اللهِ التَّامَّاتِ مِنْ شَرِّ مَا خَلَقَ “Yarattıklarının şerrinden Allah’ın tam (eksiksiz, kusursuz, kamil) olan kelimelerine (Kur’ân’a) sığınırım” derse, o gecenin humması (yani yüksek ateşli hastalığı ve keza yılan, akrep gibi zehirli bir hayvanın sokması) ona zarar vermez.” (Tirmizî) Bilindiği üzere yüksek ateş Koronavirüs’ün en büyük belirtilerinden biridir. Yine şöyle demiştir: “Kim bir yere (eve veya başka bir yere) girer ve (yukarıdaki zikri) söylerse, o yerinden ayrılıncaya kadar ona hiçbir şey zarar vermez.” (Muslim) c) Abdullah b. Hubeyb (radiyallahu anh) anlatıyor: “Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) bana: “De ki” dedi, ben bir şey demedim. Sonra yine “De ki” dedi, yine bir şey demedim. Yine bana: “De ki” dedi, bunun üzerine O’na: “Ey Allah’ın Rasûlü! Ne diyeyim?” dedim. Şöyle dedi: “Akşama erdiğin ve sabaha erdiğin zaman 3 defa İhlâs suresini ve Muavvizeteyn’i (Felak ve Nâs surelerini) oku, her şeye karşı sana yeter (bu sureler senden her şerri def eder.)” (Tirmizî, Ebu Dâvûd, Nesâî) d) Sabah ve akşam 1 defa: اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ ، اَللَّهُمَّ إِنِّي أَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِي دِينِي وَدُنْيَايَ وَأَهْلِي وَمَالِي، اللَّهُمَّ اسْتُرْ عَوْرَاتِي، وآمِنْ رَوْعَاتِي، اَللَّهُمَّ احْفَظْنِي مِنْ بَينِ يَدَيَّ، ومِنْ خَـلْــفِي، وَعَنْ يَمِينِي وَعَنْ شِمَالِي وَمِنْ فَوْقِي، وَأَعُوذُ بِعَظَمَتِكَ أَنْ أُغْتَالَ مِنْ تَـحْتِـي “Allah’ım! Senden dünyada ve ahirette (günahlarım hakkında) bağışlanma ve (şerlerden, belalardan, afetlerden ve hastalıklardan) güvende olmayı isterim. Allah’ım! Dinim, dünyam, ailem ve malım hakkında senden (günahlarım hakkında) bağışlanma ve güvende olmayı isterim. Allah’ım! (Hissî veya manevî) kusurlarımı (gizli şeylerimi) ört (beni rezil etme) ve korkularımdan emin kıl. Allah’ım! Beni, önümden, arkamdan, sağımdan, solumdan, yukarımdan (gelebilecek her türlü bela ve musibetten) koru. Altımdan (farkında olmadan) batırılmaktan (helak edilmekten) azametine sığınırım.” (Ebu Dâvûd, Nesâî, İbn Mâce) e) Sabah ve akşam 3 defa: اَللَّهُمَّ عَافِنِي فِي بَدَنِي، اللَّهُمَّ عَافِنِي فِي سَمْعِي، اللَّهُمَّ عَافِنِي فِي بَصَرِي، لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْكُفْرِ، وَالْفَقْرِ، وَأَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ، لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ “Allah’ım! Bedenime sıhhat ver. Allah’ım! Kulaklarıma sıhhat ver. Allah’ım! Gözlerime sıhhat ver. Senden başka (hak) ilah yoktur. Allah’ım! Küfürden ve fakirlikten sana sığınırım. Kabir azabından sana sığınırım. Senden başka (hak) ilah yoktur.” (Ebu Dâvûd) f) Ebu’d-Derdâ (radiyallahu anh) şöyle demiştir: “Kim sabaha ve akşama erdiği zaman 7 defa: حَسْبِيَ اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَهُوَ رَبُّ العَرْشِ العَظِيمِ “Allah bana yeter. O’ndan başka (hak) ilah yoktur. O’na tevekkül ettim. O, büyük arşın Rabbidir.” derse, Allah (dünya ve ahiret işlerinden) kendisini üzen/endişelendiren şeylere karşı ona yeter.” (Ebu Dâvûd) 3) Günün her zamanında, namazda veya namaz dışında, özellikle de icabet vakitlerinde istenilen sayıda okunabilecek Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in yaptığı şu dua: اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنَ الْبَرَصِ، وَالْجُنُونِ، وَالْجُذَامِ، وَمِنْ سَيِّئِ الأَسْقَامِ “Allah’ım! Alaca hastalığından, delilikten, cüzzam hastalığından ve kötü hastalıklardan sana sığınırım.” (Ebu Dâvûd, Nesâî) Koronavirüs de kötü hastalıklardan sayılır. 4) Ebu Hureyre (radiyallahu anh)’ın rivayet ettiğine göre, Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şu duayı çokça söyleyerek şunlardan Allah’a sığınırdı ve ümmetine de bunlardan Allah’a sığınmalarını öğütlemişti: اَللَّهُمَّ إنِّي أعُوذُ بِكَ مِنْ جَهْدِ الْبَلَاءِ، وَدَرَكِ الشَّقَاءِ، وَسُوءِ الْقَضَاءِ، وَشَمَاتَةِ الْأَعْدَاءِ “Allah’ım! Belanın şiddetinden/ağırlığından, şekâvetin ulaşmasından, kaderin kötü olanından ve düşmanların sevinmesinden (yani kendisi sebebiyle sevinecekleri ve alay edecekleri bela ve musibetlerden) sana sığınırım.” (Buhârî, Muslim) Bu dua da bir önceki gibi belli bir vakit ve sayıyla sınırlı değildir. 5) Abdullah b. Ömer (radiyallahu anhuma) şöyle demiştir: “Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in dualarından biri şu idi: اَللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ زَوَالِ نِعْمَتِكَ وَتَحَوُّلِ عَافِيَتِكَ وَفُجَاءَةِ نِقْمَتِكَ وَجَمِيعِ سَخَطِكَ “Allah’ım! Nimetlerinin yok olmasından, (bana verdiğin) afiyetinin (belalara, afetlere, hastalıklara) dönüşmesinden, aniden gelen cezandan ve gazabının hepsinden (seni gazaplandıran her işten) sana sığınırım.” (Muslim) 6) Osman b. Ebi’l-Âs (radiyallahu anh) bir gün Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’e bedeninde duyduğu bir acıyı/ağrıyı şikayet etti. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) O’na şöyle dedi: “Elini bedeninden acıyan yere koy ve 3 defa “bismillah” de ve sonra 7 defa: أَعُوذُ بِعِزَّةِ اللَّهِ وَقُدْرَتِهِ مِنْ شَرِّ مَا أَجِدُ وَأُحَاذِرُ “Duyduğum ve korkup sakındığım acının/ağrının şerrinden Allah’ın izzetine ve kudretine sığınırım” de. Osman b. Ebi’l-Âs diyor ki: “Bunu yaptım ve Allah bendeki acıyı giderdi.” (Muslim) Faydalı gelene kadar açıklandığı şekilde bu zikre devam edilebilir. 7) Lâ havle ve lâ kuvvete illâ billâh zikri: Bu zikir, Allah’tan yardım ve güç isteme zikridir. Müslüman, Koronavirüs’ün beraberinde getirdiği sıkıntılara ve zorluklara sabredemediğinde, yorgun ve bitkin düştüğü, aciz kaldığı, endişelerini, kaygılarını atamadığı, üzüntüleri kendisini yıprattığı zamanlarda bu zikri çokça söylerse Allah Teâlâ o’na yardım eder, güç verir. Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Ömer Faruk

Bir kişi Ebu Katade el-Filistini’ye bir yazı göndermiştir ve demiştir ki sizin ümitvarlığınıza çok şaşırıyorum. Bunun üzerine Ebu Katade şunları yazmıştır: "Beni iyi dinleyin. Yeryüzünde şurayı mücahidler gibi yerine getiren başka kimse bilmiyorum; ne Amerika’da, ne İngiltere’de ne de başka yerlerde. Frenklerin saldırılarından bu yana tarihte sizden daha üstün bir topluluk tanımıyorum. Bu çağda İslam ümmeti arasında ahlakı ve güzel davranışlarıyla sizden daha güzel olanını bilmiyorum. Cahiliyenin battığını İslam’ın ise yücelmekte olduğunu görüyorum. Din düşmanlarının parçalandıklarını, bizim ise iyi niyetle birlikte bilgisizliğimizi görüyorum… Bunlardan ötürü Allah’ın izniyle kazanacağız! Bugün sizler sadece mücahidlerin kötü yanlarını görmektesiniz. İsrail’deki çekişmeleri görmemekte, düşman arasındaki problemleri, fesadı ve bozukluğu görmemektesiniz. Sadece oturup -Allah’tan bir nimet olmasına rağmen- Bağdadi devletinin ihtilaflarını saymaktasını Ahraru'ş Şam ve Nusret Cephesi'nin ihtilafından başka bir şey görmemektesiniz. Oysaki Selahaddin ve Nureddin Zenki’nin ihtilafı da böyleydi. Cihadın, problemlerinden başka veçhesini görmemektesiniz. Allah için, eğer Hizbullah mücahidlere karşı bir başarı elde edebilseydi, Rusya tüm gücünü toplayıp gelir miydi? Perişan oldular kardeşimin oğulları, vallahi! Sizden başka kimse kalmadı. Husilerin karşısında perişan olan Suudi Arabistan, ne durumda olduğunu gördü. Harap bir ordu, hatta harap ordular. Filistin’i ve orada bulunan insanlardaki psikolojik değişimi görmüyor musunuz? Tağutların hallerini… Libya harap, Irak harap, Yemen harap, Suriye’de aynı. Harap olmaları, cahiliye merkezinin düştüğü anlamına gelmektedir. Artık cihad bir polis merkezinin patlatılmasından ibaret değil! Cihad Şam kapılarında, Kuneytıra’da… Tüm bunlarla birlikte benim ümitvar oluşumu mu kınıyorsunuz? La ilahe illallah. Ben Allah’ın yardım elini görmekteyim, bazıları ise beşerin günahkar elini görmekte! Bu el bize gelecek olsa, Tora bora sonrası Afganistan’da biterdik. Ben, yirmi sene geriye gideceğimizi söylüyordum. Bu, beşer elinin görüşüdür. Irak geldi, bu da Allah’ın elidir. Suriye geldi, bu da Allah’ın elidir. Artık Allah’ın izniyle silinmesi mümkün olmayan bir sayıya ulaştık. Artık bir barınak arayan cemaatlerden ya da kaçaklardan değiliz… Selam ile ey efendiler." Ebu Katade el Filistini

Hâmd âlemlerin rabbi olan Allah'a mahsustur. Salat ve selam resullerin imamına, ailesine ve tüm ashabı üzerine olsun. Sevgili kardeşlerim, İslam âlimlerinin belirlediği şer'i kaidelerden birisi de "Vacibin ancak kendisi ile tamamlandığı şeyinde vacip olmasıdır." Bilindiği üzere cihad bir vaciptir ve bu vacip birlik ve cemaat olmadan yerine getirilemez. Cemaatin gerekliliklerinin ise bir kişi üzerine uygulanması mümkün değildir. Bunun için birleşme ve ittifak gereklidir. Kâfirlere karşı savaşanların, öncelikle kendi aralarında birlik ve beraberlik içinde olmaları gereklidir. Allah azze ve celle bizleri tefrika ve ihtilaftan sakındırarak şöyle buyurmuştur: "Birbirinizle çekişmeyin başarısızlığa uğrarsınız ve gücünüz gider." Allah yolunda cihad ve kıtal için bir cemaat kurulması dinin vaciplerinden ise; cemaatinde ancak emirlikle olabileceği ve emirliğin de ancak itaat ile olabileceği bilinmelidir. Allah yolunda savaşta emirliğin vacipliğine delalet eden en açık delillerden birisi Allahu teala'nın şu buyruğudur: "İsrail oğullarından olan o ileri gelenleri görmedin mi? Onlar peygamberlerine şöyle demişlerdi: Bize bir kral gönderde Allah yolunda savaşalım!" Ülkelerinden çıkarılan bu insanlar peygamberlerinden kendi düşmanlarına ve din düşmanlarına karşı, sancağı altında savaşacakları bir emir belirlemesini talep etmektedirler. Onların bu halleri şu andaki Müslümanların halleri ile aynıdır. Zayıf ve ezilmişler ve cihadın dışında hiçbir izzet yolları gözükmemektedir. İşte bu cihadın gerekliliklerinden birisi, bir emir seçilmesidir. İmam Müslim’in Cabir b. Abdullah'tan (radiyallahu anh) rivayetinde şöyle demektedir: Nebi'nin (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurduğunu işittim: Ümmetimden bir grup kıyamete kadar hak üzerine savaşmayı ve galip gelmeyi sürdürecektir. Meryem'in oğlu İsa gökten inecek ve emirleri Ona "Gel bize namaz kıldır" diyecektir. Bunun üzerine Oda ‘Hayır Allah'ın bu ümmete bir ikramı olarak sizler birbirlerininiz emirlerisiniz’ diyecektir. Bu hadis, birçok meseleye delil olmaktadır: - Kıyamete kadar savaşan Taifatul-Mansura’nın var olacağı - Bu taifenin şer'i emirlik olduğu - Emir seçmenin önemi ve gerekliliği - Bunun, Allah tarafından bu ümmete bir ikramı oluşu - Üzerinde emir bulunan herkesin üstüne itaatinin vacip oluşu. Şeyhu'l-İslam İbn Teymiyye (rahimehullah) şöyle der: "İnsanların işlerinin başına birisinin geçirilmesi, dinin en önemli vaciplerindendir. Hatta bunsuz ne dinin nede dünya işlerinin yürütülmesi mümkün değildir. İnsanoğlunun maslahatları, ancak birbirlerinin ihtiyaçları için bir araya gelmeleri ile karşılanabilir. Bunun için ise bir emir gereklidir. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmaktadır: "Üç kişi bir yolculuğa çıktığında aralarında birisini kendilerine emir tayin etsinler." Ebu Davud, Ebu Said ve Ebu Hureyre (radiyallahu anhuma) yoluyla rivayet etmiştir. İmam Ahmed Musned'inde ise Abdullah b. Amr (radiyallahu anh) yoluyla şöyle rivayet edilmektedir: “Bir arazide yolculuk yapan üç kişinin, aralarından birisini kendilerine emir tayin etmeleri gerekir." Emirlere itaatin vacipliği ve bu itaat üzerine terettüp eden faydalar Değerli kardeşlerim, geçenlerden, -üç kişi bile olsalar- bir cemaatte savaşan her mücahidin aralarında bir emirleri olması gerektiği anlaşılmaktadır. Emir, ister genel komutan tarafından seçilmiş olsun isterse de kendi aralarında seçilmiş olsun her halükarda itaat edilmesi vaciptir. Geçen Cabir (radiyallahu anh) hadisinde ise emirin kendi üstündeki emire itaatinin vacipliği açıklanmıştı. Bununla ilgili olarak Allah subhanehu ve teala mümin kullarına şöyle seslenmektedir: "Ey iman edenler, Allah'a itaat edin, resulüne itaat edin ve sizden olan emir sahiplerine de." (Nisa Sûresi: 59. Âyet) Bu ayette, emirlere itaatin, imanın şubelerinden olduğu ifade edilmektedir. Yine ayette emire itaatin vacipliği de ifade edilmektedir. Çünkü Allahu teala bunu emretmiştir, emir ise vacipliği ifade eder. Emirlere itaatte, hem dünya hem de ahiret saadeti vardır. Çünkü bu hakikatte Allah'ın emrine uymaktır ki bunun üzerinde hiçbir saadet olamaz. Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmaktadır: "Allah'ın bana emrettiği beş şeyi bende size emrediyorum: Cemaat, işitme, itaat, hicret ve cihad" İmam Ahmed ve Tirmizi rivayet etmiştir. Emirlere itaat Nebi'nin (sallallahu aleyhi ve sellem) vasiyetlerindendir. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyuruyor: "Size, Allah'tan korkmanızı ve Habeşli bir köle bile olsa işitip itaat etmenizi vasiyet ediyorum." Muslim'in Ebu Hureyre'den (radiyallahu anh) rivayetinde ise şöyle demektedir: "Bana Halilim/dostum, burnu kesik Habeşli bir köle bile olsa, işitip itaat etmemi vasiyet etti." Umul-Husayn (radiyallahu anha) Resulullah'ın (sallallahu aleyhi ve sellem) veda hutbesinde şöyle buyurduğunu nakletmektedir: “Başınıza sizi Allah'ın kitabı ile yöneten bir köle bile atansa, onu dinleyin ve itaat edin." (Muslim) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) emire itaati o derece önemsemiştir ki Buhari'nin Enes (radiyallahu anh) rivayetinde şöyle buyurmuştur: “Başı üzüm tanesi gibi olan Habeşli bir köle bile başınıza gelse, işitip itaat edin." İşitip itaat eden bir mücahide ise hem uyumasının hem de uyanıklığının ecri verilir. Muaz b. Cebel'den (radiyallahu anh) rivayet olunduğuna göre Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: “Allah'ın rızasını uman, emirine itaat eden, değerli şeylerini infak eden, ortağına yardım eden ve fesattan kaçanın, uykusu da uyanıklığı da hepsi ecirdir. Riya, gösteriş ve kibir için savaşan, emirine isyan eden ve yeryüzünde fesat çıkaran ise hiç bir şey elde edemeden geri döner." (Ebu Davud ve Nesai rivayet etmiştir.) Emirlere itaat Nebi'ye itaattir. Emirlere isyan ise Resulullah’a isyandır Ebu Hureyre'den (radiyallahu anh) rivayet olunan muttefakun aleyh bir hadiste Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmaktadır: "Bana itaat eden Allah'a itaat etmiştir. Bana isyan eden ise Allah'a isyan etmiştir. Emirine itaat eden bana itaat etmiştir Emirine isyan eden ise bana isyan etmiştir." Önemli bir uyarı: İtaat maruftadır, masiyette değildir. Ali'den (radiyallahu anh) rivayet olunduğuna göre, bir gün Resulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) bir ordu gönderir, başlarına bir emir tayin eder ve onlara da emirlerini dinleyip itaat etmelerini söyler. Emirleri bir ateş yakar ve onlara ateşe girmelerini emreder. Bazıları ateşe girmeyi kabul etmeyerek "Bizler zaten ateşten kaçtık" derler. Bazıları da ateşe girmeye niyetlenirler. Olay Resulullah'a aktarılınca şöyle buyurur: "Eğer ona girmiş olsalardı bir daha oradan çıkamazlardı. Allah'a isyanda itaat yoktur. İtaat ancak maruftadır." (Buhari ve Ebu Davud rivayet etmiştir.) Resulullah'ın (sallallahu aleyhi ve sellem) "Allah'a isyanda itaat yoktur" buyruğuna bir kaç örnek verecek olursak: Emirin suçsuz olan mümin bir cana kıyılmasını, yol kesmeyi, zulüm ile insanların mallarını almayı, yalan ve iftira ile bazı mücahidlerin gıybetinin yapılmasını ve onlara haset edilmesini emretmesi veya bunların dışında Allah'ın kitabında nehyettiği ve Resulullah'ın (sallallahu aleyhi ve sellem) hadislerinde yasakladığı diğer münkerleri emretmesi... "İtaat ancak maruftadır" buyruğuna birkaç örnek verecek olursak: Emirin, cihadı, zalimin zulmünün engellenmesini, teşkillere gidilmesini, hak edenlere had uygulanmasını, emri bil-maruf nehyi anil-munkeri, kardeşlere hizmeti ve şeran maruf olan diğer şeyleri emretmesi bunun örnekleri olabilir. Mahlûkatın en hayırlısı Muhammed'e ailesine ve tüm ashabına salat ve selam. Tercüme: Muhammed Atta Afganistan İslam Emirliği

(Dört Mezheb ve Osmanlı Ulemasının ve Diğer Âlimlerin Fetvalarıyla) Not: Meselenin doğru ve sağlıklı bir şekilde anlaşılabilmesi için yazının sabırla başından sonuna kadar okunması gerekmektedir. بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Şeyh Ebu’l-Velîd’e (Allah O’nu affetsin) 12 imamcı Şiaların hükmü soruldu: Bu konuda onların avamıyla havâssının (özel kişilerinin) arası ayırt edilir mi, edilmez mi? Şeyh şöyle cevap vermiştir: El-Hamdu lillâh ve Estağfirullâh, Emmâ Ba’d: 12 imamın hata ve günahtan masum olduklarını iddia eden 12 imamcı Rafiziler, eski ve yeni zamanda İslam ehlinin kendileriyle imtihan edildiği en büyük bid’at taifelerindendir. Bunlar Şia’nın birçok taifesinden bir taifedir. Bekrî ed-Dimyâtî “İânetu’t-Tâlibîn”de şöyle söylemiştir: “el-Mevâkif” kitabının sahibi bu kitabında şöyle demiştir: “Şia 22 fırkadır, bazısı bazısını tekfir eder. Bunların asılları 3 fırkadır: Ğulât (Aşırılar), Zeydiyye ve İmâmiyye. Ğulât’a gelince, bunlar 18 fırkadır…” Rafizilerin bid’atlarından birisi, her zamanda mükellefler üzerinde Allah’ın hücceti olan masum bir imamın olması gerektiğini ve imanın ancak buna itikad etmekle tam olabileceğini iddia etmeleridir. Bu kimseler takiyye’yi dinlerinin asıllarından kılarlar. Ehl-i beyte ancak Allah’ın sayabileceği kadar yalan isnad ederler. Cafer es-Sâdık’tan: “Takiyye benim ve babalarımın dinidir!” dediğini rivayet ederler. Takiyye nifakın şiarıdır. Bunlara göre takiyye’nin hakikati dilleriyle kalplerinde olmayanı söylemeleridir. İşte bu nifakın hakikatidir. İbn Teymiyye şöyle demiştir: “Rafiziliği ilk icat eden kişi münafık idi.” Rafiziliği icat eden kişi zındık İbn Sebe’dir. Bu kişi Rafiziler için ortaya koyduğu şeylerde bilerek açık yalana yönelmiş, Pavlos’ın İsa b. Meryem (aleyhisselam)’ın dinini iptal etmek/yıkmak için hile yaptığı gibi Müslümanların dinini iptal etmek için hile yapmıştır. Bu sebeple o, bildikleri halde Allah’a karşı yalan uyduran Yahudi cinsinden idi. İmamlık iddiasıyla Ali (radiyallahu anh) hakkında aşırılığı izhar etmiş ve O’nun masum olduğunu iddia etmiştir. Bunların ‘Rafizi’ diye isimlendirilmelerinin nedeni Şeyhayn’i (iki şeyhi); Ebubekir ve Ömer’i (radiyallahu anhuma) “rafd ettikleri” (attıkları, reddettikleri) içindir. Bunlar Zeyd b. Ali’yi ikisini dost edindiğini söylediği zaman rafd etmişlerdi. Bu olay, 2. yüzyılın başlarında Hişâm b. Abdilmelik’in hilafeti döneminde olmuştu. İşte bu olay ‘Râfida (Rafiziler)’ kelimesinin ilk ortaya çıkış zamanıdır. Huraşî “Şerhu Muhtasari Halîl”de şöyle demiştir: “Sonra bu lakap bu mezhepte aşırıya giden ve sahabeyi karalamaya cevaz veren herkes için kullanıldı. Bunu “el-Misbâh”ın sahibi de ifade etmiştir.” Ahmed (rahimehullah)’a “Rafizi kimdir” denilince şöyle söylemiştir: “Ebubekir ve Ömer (radiyallahu anhuma)’ya söven kişidir.” Bunu el-Hallâl “es-Sünne”de (787) zikretmiştir. Bunlar en çok yalan söyleyen taifelerdendir. Hatta Hanefî ulemasından Serahsî’nin “el-Mebsût”ta dediği gibi mezheplerinin binası yalan üzere kuruludur. Ve bunlar gizlenmiş ilmi en çok iddia eden bid’atçılardandır. Halbuki Buhari’nin sahihinde geçtiği gibi Ali (radiyallahu anh) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in insanlar arasından kendilerine ayrıcalık vermiş olmasını nefyetmiştir. Lakin Rafiziler ahmaklığın ve aptallığın son derecesine ulaşınca bunu kabul etmediler, ta ki bu sebeple (ittifakla kâfir olan) Karmatîler ve Batınîler kendilerine intisap etmişlerdir. Şeyh İbn Teymiyye şöyle demiştir: “Bu sebeple Rafizilik nifak ve zındıklık kapılarının en büyüğüdür; kişi ilk başta durur, sonra mufaddil (Ebubekir ve Ömer’e sövmeksizin Ali’yi ikisinden üstün tutan) olur, sonra söven olur, sonra aşırıya giden olur, sonra (Bâtınilerin yaptığı gibi şeriat hükümlerini) inkar eden, atıl kılan olur. Bu yüzden İsmâîlî ve Nusayrî zındıkların imamları, bunların çeşitleri olan Karmatîler, Batınîler ve Dürzîler ve bunların benzerleri olan zındıklık ve nifak taifeleri Rafizilere katılmıştır.” Bunların bid’atlarından bazıları şunlardır; - Ali b. Ebî Tâlib (radiyallahu anh)’ı ezanda zikretmek. - Teravih namazını inkar etmek. Serahsî “el-Mebsût”ta şöyle demiştir: “Ümmet, teravih namazının meşruluğunda ve caiz oluşunda icma etmiştir. İlim ehlinden hiç kimse bunu inkar etmemiştir, ancak Rafiziler müstesna. Allah onları mübarek kılmasın.” - Cuma’yı ve cemaati terk etmek, cemaatin ancak masum bir imamın arkasında olabileceğini iddia etmek. Bu sebeple mescitleri terk etmiş, türbeleri ise imar etmişlerdir! - Çıplak ayağa mesh etmek, mestlere mesh etmeyi ise terk etmek. - İftarı ve namazı yıldızın doğuşuna kadar ertelerler. - Herhangi bir özür olmaksızın iki namazın arasını cem etmek. Ve beş vakit namazda kunut yaparlar. - Kadir gecesinin varlığının kıyamet gününe kadar kaldırıldığını iddia etmeleri. Bunu Nevevî “el-Mecmû”da nakletmiştir. - Mut’a nikâhına cevaz vermişlerdir. - Zanlarınca ayetin zahiriyle! amel ederek 9’a kadar kadınla evli bulunmaya cevaz vermek. - Fukkâ’ı (yani coşkunluğa sebep olan ama sarhoş etmeyen arpa suyunu) haram kılarlar. Ehl-i kitabın ve Müslümanlardan kendilerine muhalefet edenlerin kestiklerini haram kılarlar. Çünkü bu müslümanlar onlara göre kafirdirler. - Ğaib imamın (yani Mehdi ve 12. imam olduğunu iddia ettikleri Muhammed b. Hasen el-Askerî’nin) hicri 255 senesinde (Samarra şehrindeki) bir mağaraya/mahzene girdiğini/gizlendiğini (ve ahir zamanda tekrar döneceğini) iddia etmeleri. Bunlar onun çıkmasını beklerler. Hatta bunların muasırlarından bazıları onun Bermuda Şeytan üçgeni (denen Hazra Adasında) bulunduğunu iddia etmişlerdir. İşte ahmaklık böyledir, kendisini tedavi edeni bitkin düşürmüştür. - Sahabe hakkında büyük sözler sarf ederler. - Üç halife ve muhacir ve Ensar’ın ileri gelenleri gibi Müslümanların büyük bir kesimini tekfir ederler. Azı; 10 veya buna yakını hariç sahabeye dostluk göstermezler. Kendilerinin mümin olduğunu, dışındakilerinin ise kâfir olduğunu iddia ederler. - “Allah ahirette görülecektir” diyenleri veya Allah’ın sıfatlarına, kâmil kudretine ve şamil meşîetine (dilemesine) iman edenleri tekfir ederler. 1 - Bid’atlarında kendilerine muhalefet edenleri tekfir ederler. - Şirk ve bid’at ehlidirler. Türbeleri mescitlerden daha çok tazim ederler. Türbeleri ziyaret etmeyi Mescid-i Haram’ı ziyaret etmekten evla görürler ve bunu hac olarak isimlendirirler. Onlardan biri olan İbnu’l-Mufîd “Menâsiku Hacci’l-Meşâhid (Türbeler Haccı İbadetleri)” diye isimlendirdiği bir kitap yazmıştır. Hüseynî türbesi onların en büyük türbelerindedir. Bu türbe Abbasi halifesi Mütevekkil zamanında yıkılmıştı. “ed-Duraru’s-Seniyye”de bu türbeden şöyle bahsedilmiştir: “Rafiziler bunu put edindiler. Hatta işleri idare eden bir rab ve işleri kolay kılan bir yaratıcı edindiler. Bununla Mecusiliği geri dönderdiler ve Lat, Uzza v.s. mekânlarını ihya ettiler.” Buhari’nin zamanından sonra Buveyh ed-Deylemî oğulları döneminde Rafiziler arasında Cehmiyyelik ve Mutezilenin asıllarının çoğu yayılmıştır. İşte bu nedenle İbn Teymiyye (rahimehullah)’ın da dediği gibi Şiilik bid’atı şirk kapısının anahtarı olmuştur. Onların aşırıları Allah’ın Ali b. Ebi Talib’e hulul ettiğini (girdiğini) söylerler, tıpkı bir Hristiyan mezhebi olan Nastûrîlerin suyun kaba girdiği gibi (İsa’daki) Lâhût’un (ilahlığın) Nâsût’a (insaniyet’e) girdiğini söyledikleri gibi. (İbn Teymiyye bunu “el-Mecmû”da zikretmiştir.) - Osman b. Affân ve hafız sahabilerin (radiyallahu anhum) topladığı Kur’ân’ın eklemek, çıkarmak, değiştirmek ve hazfetmek suretiyle tahrif edildiğini iddia etmeleri. Nitekim imamlarından biri olan Hüseyin b. Muhammed Takiyyu’n-Nûrî et-Tabresî’nin -Allah o’na rahmet etmesin- telif ettiği “Faslu’l-Hitâb fî Tahrîfi Kitâbi Rabbi’l-Erbâb” isimli kitabında ve o’ndan başka “Minhâcu’l-Kerâme” kitabında İbnu’l-Muthir (ya da İbnu’l-Mutahhar) gibi batıllarını savunan ve mezheplerine çağıranların kitaplarında bunun açıkça söylenmiş olduğunu görürsün. - İbn Hazm (rahimehullah) “el-Muhallâ”da onların şöyle dediklerini nakletmiştir: “(Nisâ 51’de geçen) “Cibt” ve “Tâğût” iki insandır (yani Ebubekir ve Ömer’dir!) (Bakara 67’de geçen) “Bir inek boğazlamanızı”daki inek bir kadındır (yani Âişe’dir!)” Rafiziler “Nâsibî” ismini Ebubekir ve Ömer (radiyallahu anhuma)’yı dost edinmiş olanlara kullanırlar. Çünkü kim bu ikisini severse Ali’ye buğz etmiş demektir! Ali’ye buğz eden kimse ise Nâsibî’dir! Aslında Nâsibîler Haricilerden bir taifedir. Zebîdî “et-Tâc”da şöyle demiştir: “Bunların haberleri Belâzûrî’nin “el-Meâlim” kitabında kapsamlıca ele alınmıştır.” Sonra Rafiziler bu lafzı ehl-i sünnetin hepsine kullandılar. Bu kimselere reddiye verme noktasında yazılan en güzel kitap İbn Teymiyye (rahimehullah)’ın “Minhâcu’s-Sünne” kitabıdır. Bunların hükmüne gelince; bu konuda ulemanın ihtilafı ve ayrıma gitmesi vardır. “Mecmûu’l-Fetâvâ”da geçtiği gibi Şeyhu’l-İslam İbn Teymiyye (rahimehullah)’a ‘Rafizilerle evlendirilebilir mi?’ diye bir soru sorulmuş, cevabında şöyle demiştir: الرَّافِضَةُ الْمَحْضَةُ هُمْ أَهْلُ أَهْوَاءٍ وَبِدَعٍ وَضَلالٍ وَلاَ يَنْبَغِي لِلْمُسْلِمِ أَنْ يُزَوِّجَ مُوَلِّيَتَهُ مِـنْ رافضي، وَإِنْ تَزَوَّجَ هُوَ رافضية صَحَّ النِّكَاحُ إنْ كَانَ يَرْجُو أَنْ تَتُوبَ وَإِلاّ فَتَرْكُ نِكَاحِهَا أَفْضَلُ لِئَلاّ تُفْسِدَ عَلَيْهِ وَلَدَهُ وَاَللَّهُ أَعْلَمُ “Katıksız Rafiziler heva, bid’at ve sapıklık ehlidirler. Müslümana, velisi olduğu kadını bir rafiziyle evlendirmesi doğru olmaz. Ama şayet kendisi bir rafizi kadınla evlenirse bakılır; eğer o kadının tevbe etmesini umuyorsa nikah sahih olur, aksi halde o kadını nikahlamayı terk etmek efdal olandır, ta ki çocuğunu ifsad etmesin/bozmasın. Allahu A’lem.” Şeyh (rahimehullah)’ın bu sözleri, katıksız Rafizilerle aşırı olmayanlarını (görüşlerine aşırılık karıştırmamış olanları) kastettiğine yorumlanır. Bu sözlerinde, Rafizilerin avamı için İslam’ın aslıyla hükmetmeyi benimsediğine işaret vardır. Bu sebeple de tevbe edeceğini ummakla birlikte onlardan bir kadını nikâhlamaya cevaz vermiştir. Ancak onların erkekleriyle evlendirmeyi ise men etmiştir. Çünkü bilinmektedir ki bid’atçının hali fasığın halinden daha şiddetlidir/kötüdür ve bir de kadının kocasından etkilenmesi durumu vardır. Şeyh (rahimehullah) “es-Sârimu’l-Meslûl”da bunların ğulâtının (aşırılarının) küfrünü ifade etmiştir. Mesela Cibril’i hata etmek ile (yani peygamberlik görevini haşa Ali’ye verecekken Muhammed’e vermekle) itham edenler veya Âişe (radiyallahu anha)’yı Allah’ın O’nu kendisinden beri kıldığı şeyle suçlayanlar veya Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in vefatından sonra azı dışında sahabenin hepsinin küfre girdiğini iddia edenler gibi. Bu fetvanın benzeri (Hanbelî mezhebi kitaplarından biri olan) “Metâlibu Uli’n-Nuhâ”da geçmektedir. Şeyhu’l-İslam şöyle demiştir: وَأَمّا مَنْ لَعَنَ أَوْ قَبّحَ؛ يَعْنِي: الصّحَابَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُمْ فَفِيهِ الخِلاَفُ: هَلْ يُفَسّقُ أَوْ يُكَفّرُ؟، وَتَوَقَّفَ أَحْمَدُ فِي تَكْفِيرِهِ، وَقَالَ: يُعَاقَبُ وَيُجْلَدُ وَيُحْبَسُ؛ حَتّـى يَمُـوتَ أَوْ يَتُوبَ “Sahabe (radiyallahu anhum)’a lanet eden veya onları kötüleyen kimseye gelince, ‘bu kimse fasıklıkla mı yoksa küfürle mi itham edilir’ diye ihtilaf vardır. (İmam) Ahmed bu kimsenin tekfirinde tevakkuf etmiş (durmuş) ve “ölene veya tövbe edene kadar cezalandırılır, sopa vurulur ve hapsedilir” demiştir.” Başka bir yerde şöyle demiştir: فَمَا أَكْثَرَ مَا يُوجَدُ فِي الرَّافِضَةِ والجهمية وَنَحْوِهِمْ زَنَادِقَةٌ مُنَافِقُونَ؛ بَلْ أَصْلُ هَذِهِ الْبـِدَعِ هُوَ مِنْ الْمُنَافِقِينَ الزَّنَادِقَةِ مِمَّنْ يَكُونُ أَصْلُ زَنْدَقَتِهِ عَـنْ الصَّابِئِينَ وَالْمُشْرِكِينَ؛ فَهَـؤُلاَءِ كُفَّارٌ فِي الْبَاطِنِ وَمَنْ عُلِـمَ حَالُهُ فَهُوَ كَافِرٌ فِي الظَّاهِرِ أَيْضًا “Rafiziler, Cehmiyye ve benzerleri içinde bulunan zındık münafıklar ne kadar da çoktur! Hatta bu bid’atların aslı zındık münafıklardan gelir ki, bu zındık münafıkların zındıklığının aslı ise sâbiîler ve müşriklerden gelir. Bu kimseler batında kâfirdirler. Bunlardan durumu bilinen kimse zahirde de kâfirdir.” Bu sözlerden anlaşılan şudur ki; bunlardan küfrünü açığa çıkarmayanlara zahirde Müslüman muamelesi yapılır. Tıpkı münafıkların durumu gibi. Doğru olan da budur. Allahu A’lem. Başka bir yerde şöyle söylemiştir: وَقَدْ ذَهَبَ كَثِيرٌ مِنْ مُبْتَدِعَةِ الْمُسْلِمِينَ: مِنْ الرَّافِضَةِ والجهمية وَغَيْرِهِمْ إلَى بِلاَدِ الْكُفَّارِ فَأَسْلَمَ عَلَى يَدَيْهِ خَلْقٌ كَثِيرٌ وَانْتَفَعُوا بِذَلِكَ وَصَارُوا مُسْلِمِينَ مُبْتَدِعِينَ وَهُوَ خَيْرٌ مِنْ أَنْ يَكُونُوا كُفَّارًا، وَكَذَلِكَ بَعْضُ الْمُلُوكِ قَدْ يَغْزُو غَزْوًا يَظْلِمُ فِيهِ الْمُسْلِمِينَ وَالْكُفَّارَ وَيَكُونُ آثِمًا بِذَلِكَ وَمَعَ هَذَا فَيَحْصُلُ بِهِ نَفْعُ خَلْقٍ كَثِيرٍ كَـانُوا كُفَّـارًا فَصَارُوا مُسْلِمِينَ؛ وَذَاكَ كَانَ شَرًّا بِالنِّسْبَةِ إلَى الْقَائِمِ بِالْوَاجِبِ؛ وَأَمَّا بِالنِّسْبَةِ إلَى الْكُفَّارِ فَهُوَ خَيْرٌ “Râfizîler, Cehmiyye ve başkalarından olan Müslümanların bid’atçılarından birçok kimse kâfirlerin beldelerine gitmiş ve onların vesilesiyle birçok kimse Müslüman olmuş, Müslüman olmalarıyla faydalanmış ve bid’atçı Müslümanlar olmuşlardır. Bu, onların kâfir olarak kalmalarından daha hayırlıdır. Keza bazı melikler Müslümanlara ve kâfirlere zulmettiği bir savaş yapar ve bu sebeple günahkâr olur, ama bununla birlikte böylece önceden kâfir olup da sonradan Müslüman olan birçok kimsenin faydalanması meydana gelir. Böyle bir Müslümanlık, vacibi yerine getiren (bid’atı, fıskı olmayan) kimseye nisbeten şerdir, fakat kâfirlere nisbeten ise hayırdır.” Görüldüğü gibi Şeyh (rahimehullah) Rafizilerin aşırı olanları ile diğerlerinin arasını ayırmıştır. İlkler kâfir, diğerleri ise değildir. Buhari’nin “Halku Ef’âli’l-İbâd” kitabında (sy: 40) O’nun şöyle dediği geçer: مَا أُبَالِي صَلَّيْتُ خَلْفَ الْجَهْمِيِّ وَالرَّافِضِيِّ، أَمْ صَلَّيْتُ خَلْفَ اليَهُودِ وَالنَّصَارَى!، وَلاَ يُسَلَّمُ عَلَيْهِمْ؛ وَلاَ يُعُادُونَ؛ وَلاَ يُنَاكَحُونَ؛ وَلاَ يُشْهَدُونَ؛ وَلاَ تُؤْكَلُ ذَبَائِحُهُمْ. “Ha Cehmî ve Rafizî birinin arkasında namaz kılmışım, ha Yahudi ve Hristiyan’ın arkasında namaz kılmışım benim için hepsi bir. Onlara selam verilmez, hastası ziyaret edilmez, nikâhlanılmaz, cenazelerine iştirak edilmez, kestikleri yenmez.” “es-Sârimu’l-Meslûl”da hicrî 227 senesinde vefat etmiş olan İmam Ahmed b. Yûnus’tan -ki kendisi kütüb-i sitte ravilerindendir- şöyle dediği rivayet edilmiştir: لَوْ أَنَّ يَهُودِيّاً ذَبَحَ شاةً, وَذَبَحَ رَافِضِيٌّ؛ لأَكَلْتُ ذَبِيحَةِ اليَهُودِيِّ, وَلَمْ آكُلْ ذَبِيحَةَ الرَّافِضِيِّ, لأَنَّهُ مُرْتَدٌّ عَنِ الإِسْلاَمِ “Şayet bir yahudi bir koyun kesse ve rafizi de kesse, ben yahudi’nin kestiğini yer, rafizi’nin kesitiğini ise yemezdim. Çünkü o İslamdan dönmüş (mürted olmuş) biridir.” İbn Hazm (rahimehullah) “el-Fisal”de Şia’nın Kur’ânın tahrifi konusundaki görüşünü delil getirerek Kur’ân hakkında kötü konuşan Hristiyanlar’a reddiye olarak şöyle demiştir: وَأَمّا قَوْلُهُمْ فِي دَعْوَى الرَّوافِضِ تَبْدِيلَ القُرْآنِ؛ فَإِنَّ الرَّوَافِضَ لَيْسُوا مِنَ المُسْلِمِينَ؛ إِنّمَا هِيَ فِرَقٌ حَدَثَ أَوَّلُهَا بَعْدَ مَوْتِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ بِخَمْسٍ وَعِشْرِينَ سَنَةً، وَكَانَ مَبْدَؤُهَا إِجَابَةً مِمّنْ خَذَلَهُ اللهُ تَعالَى لِدَعْوَةِ مَنْ كادَ الإِسْلامَ، وَهِيَ طَائِفَةٌ تَجْرِي مَجْرَى اليَهُودِ وَالنَّصَارَى فِي الكَذِبِ وَالكُفْرِ “Onların, Rafizilerin Kur’ânın değiştirildiği iddiası hakkındaki sözlerine gelince; bir kere Rafiziler Müslümanlardan değildirler. Bunlar, başı Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in vefatından 25 sene sonra meydana gelmiş olan fırkalardır. Bunların başlangıcı, Allah’ın kendisini terk ettiği birinin İslam’a tuzak kurmuş birinin davetine icabet etmesiyle olmuştur. Bunlar, yalan ve küfürde Yahudi ve Hristiyanların mecrasında giden bir taifedir.” Hanefîlerin kitaplarından “Tebyînu’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d-Dekâik”de şu sözleri gördüm: وَفِي الرَّوَافِضِ إنْ فَضَّلَ عَلِيًّا رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَلَى الثَّلاَثَةِ فَمُبْتَدِعٌ، وَإِنْ أَنْكَرَ خِلاَفَةَ الصِّدِّيقِ أَوْ عُمَرَ فَهُوَ كَافِرٌ “Rafiziler hakkında (şöyle bir ayrım vardır); şayet bir rafizi Ali (radiyallahu anh)’ı diğer üç halifeye (radiyallahu anhum) üstün kılarsa bu kimse bid’atçıdır. Şayet es-Sıddîk’ın (Ebubekir’in) veya Ömer’in hilafetini inkar ederse bu kimse kafirdir.” Bunun benzeri (Hanefilerin kitaplarından) “Fethu’l-Kadîr”de geçmekted (Yine Hanefilerin kitaplarından) “el-Bahru’r-Râik”ta güzel bir ayrıntı vardır. Faydalı olduğu için burada bunun tamamını zikredeceğim. Şöyle demiştir: وَاعْلَمْ أَنَّ الْحُكْمَ بِكُفْرِ مَنْ ذَكَرْنَا مِنْ أَهْلِ الأَهْوَاءِ وَنَحْوِهِمْ مَعَ مَا ثَبَتَ عَنْ أَبِي حَنِيفَةَ وَالشَّافِعِيِّ مِنْ عَدَمِ تَكْفِيرِ أَهْلِ الْقِبْلَةِ مِنَ الْمُبْتَدِعَةِ كُلِّهِمْ؛ مَحْمَلُهُ أَنَّ ذَلِكَ الْمُعْتَقَدَ نَفْسَهُ كُفْرٌ؛ فَالْقَائِلُ بِهِ قَائِلٌ بِمَا هُوَ كُفْرٌ؛ وَإِنْ لَمْ يَكْفُرْ؛ بِنَاءً عَلَى كَوْنِ قَوْلـِهِ ذَلِكَ عَـنْ اسْتِفْرَاغِ وُسْعِهِ مُجْتَهِدًا فِي طَلَبِ الْحَقِّ، لَكِنَّ جَزْمَهُمْ بِبُطْلانِ الصَّلاَةِ خَلْفَهُمْ لاَ يُصَحِّحُ هَذَا الْجَمْعَ، اللَّهُـمَّ إلاَّ أَنْ يُرَادَ بِعَدَمِ الْجَوَازِ عَدَمُ الْحِلِّ مَعَ الصِّحَّةِ، وَإِلاَّ فَهُوَ مُشْكِلٌ، هَكَذَا ذَكَـرَهُ الشَّيْخُ كَمَالُ الدِّينِ بْنُ الْهُمَامِ، وَعَلَى هَـذَا يَجِبُ أَنْ يُحْمَلَ الْمَنْقُولُ عَلَى مَا عَدَا غُلاَةِ الرَّوَافِضِ وَمَنْ ضَاهَـاهُمْ؛ فَإِنَّ أَمْثَالَهُمْ لَمْ يَحْصُلْ مِنْهُمْ بَذْلُ وُسْعٍ فِي الاجْتِهَادِ؛ فَإِنَّ مَنْ يَقُولُ بِأَنَّ عَلِيًّا هُوَ الإلَهُ!! أَوْ بِأَنَّ جِبْرِيلَ غَلِطَ! وَنَحْوُ ذَلِكَ مِنْ السُّخْفِ؛ إنَّمَا هُوَ مُتَّبِعٌ مَـحْضَ الْهَوَى وَهُوَ أَسْوَأُ حَالاً مِمَّنْ قَالَ: {مَا نَعْبُدُهُمْ إلاَّ لِيُقَرِّبُونَا إلَى اللَّهِ زُلْفَى}، فَلاَ يَتَأَتَّى مِنْ مِثْلِ الإمَامَيْنِ الْعَظِيمَيْنِ أَنْ لاَ يَحْكُمَا بِأَنَّهُمْ مِنْ أَكْفَرِ الْكَفَرَةِ؛ وَإِنَّمَا كَلاَمُهُـمَا فِـي مِثْلِ مَنْ لَهُ شُبْهَةٌ فِيمَا ذَهَبَ إلَيْهِ، وَإِنْ كَانَ مَا ذَهَبَ إلَيْهِ عِنْدَ التَّحْقِيقِ فِي حَدِّ ذَاتِهِ كُفْرًا، كَمُنْكِرِ الرُّؤْيَةِ وَعَذَابِ الْقَبْرِ وَنَحْوِ ذَلِكَ؛ فَإِنَّ فِيهِ إنْكَارَ حُكْمِ النُّصُوصِ الْمَشْهُورَةِ وَالإجْمَاعِ؛ إلاّ أَنَّ لَهُمْ شُبْهَةَ قِيَاسِ الْغَائِبِ عَلَى الشَّاهِدِ وَنَحْوَ ذَلِكَ مِمَّا عُلِمَ فِي الْكَلاَمِ، وَكَمُنْكِرِ خِلاَفَةِ الشَّيْخَيْنِ وَالسَّابِّ لَهُمَا؛ فَإِنَّ فِيهِ إنْكَارَ حُكْمِ الإجْمَاعِ الْقَطْعِيِّ، إلاَّ أَنَّهُمْ يُنْكِرُونَ حُجِّيَّةَ الإجْمَاعِ بِإِتْهَامِهِـمْ الصَّحَابَةَ؛ فَكَانَ لَهُمْ شُبْهَةٌ فِي الْجُمْلَةِ؛ وَإِنْ كَانَتْ ظَاهِرَةَ الْبُطْلاَنِ بِالنَّظَرِ إلَى الدَّلِيلِ، فَبِسَبَبِ تِلْكَ الشُّبْهَـةِ – الَّتِـي أَدَّى إلَيْهـَا اجْتِهَادُهُمْ - لَمْ يُحْكَمْ بِكُفْرِهِمْ؛ - مَعَ أَنَّ مُعْتَقَدَهُمْ كُفْرٌ – احْتِيَاطًا؛ بِخِلافِ مِثْلِ مَنْ ذَكَرْنَا مِنْ الْغُلاَةِ فَتَأَمَّلْ “…Bil ki; Ebu Hanife ve Şâfiî’den hiçbir bid’atçı kıble ehlini tekfir etmemelerinin sabit olmasıyla birlikte zikrettiğimiz heva ehli kimselerin ve benzerlerinin küfrüne hükmetmenin açıklaması şöyledir; Bu inançlar küfürdür ve bunu söyleyen kişi, bunu hakkı talep etmede gayret sarf ederek söylediği için kâfir olmasa bile küfür olan bir şeyi söyleyendir. Lakin (Ebu Hanîfe ve Şâfiî’nin) bunların arkasında namaz kılmanın batıl olduğuna hükmetmeleri bu açıklamayı doğru kılmamaktadır. Ancak (bunların arkasında namaz kılmanın) caiz olmaması ile namaz sahih olmakla beraber helal olmaması kastedilirse (o zaman bu açıklama doğru olur.) Aksi halde bu müşkildir (sorundur.) Keza (meşhur Hanefî ulemasından) Şeyh Kemâluddîn İbnu’l-Humâm da böyle açıklamıştır. Buna göre (Ebu Hanîfe ve Şâfiî’den) nakledilenin (yani tekfir etmemelerinin), Rafizilerin aşırılarının dışındakilerine ve bunların benzerlerine yorulması gerekir. Çünkü bunlar (Rafizilerin aşırıları) gibilerinden hakkı araştırmada gayret sarf etmek söz konusu olmamıştır; (mesela) “Ali ilah’tır” veya “Cibril hata etmiştir” ve buna benzer saçmalıkları söyleyen biri ancak katıksız hevaya uyan biridir. Bu kimse: “Biz onlara ancak bizi Allah’a yaklaştırsınlar diye ibadet ediyoruz” diyenlerden daha kötü durumdadır. Bu iki büyük imam gibisinden, bu kimselerin kâfirlerin en kâfirlerinden olduklarına hükmetmemeleri çıkmaz. O ikisinin sözü, benimsediği görüşü haddi zatında küfür olsa bile görüşü hakkında şüphesi bulunan kimseler gibileri hakkındadır. Allah’ın ahirette görülmesini, kabir azabını v.b.’ni inkar eden gibi. Bunları inkar etmede meşhur nasların ve icmanın hükmünü inkar etmek vardır. Ancak bunları inkar eden kişide ğaibi şahide (ğaib olmayana) kıyas etme şüphesi ve benzeri kelam ilminde bilinen şeyler vardır. Aynı şekilde şeyheynin (Ebubekir ve Ömer’in) hilafetini inkar eden ve onlara söven kişi gibi; bunda da kat’î icmanın hükmünü inkar etmek vardır, ancak onlar sahabeyi itham ettikleri için icmanın delil oluşunu inkar ediyorlar. Bu sebeple onların genel anlamda -velev ki batıllığı açık olsa da- bir şüphesi bulunmaktadır. İşte hakkı aramadaki gayretlerinin sevk ettiği bu şüphe sebebiyle -inançları küfür olmakla beraber- ihtiyaten onların küfrüne hükmedilmez. Ancak zikrettiğimiz aşırılar ise böyle değildir. Düşün!” (Yine Hanefilerin kitaplarından) “Hâşiyetu Raddi’l-Muhtâr”da şunlar geçer: وَأَنْتَ خَبِيرٌ بِأَنَّ الصَّحِيحَ فِي المُعْتَزِلَةِ وَالرَّافِضَةِ وَغَيْرِهِمْ مِنَ الْمُبْتَدِعَةِ؛ أَنَّهُ لاَ يُحْكَمُ بِكُفْرِهِمْ وَإِنْ سَبُّوا الصَّحَابَةَ أَوِ اسْتَحَلُّوا قَتْلَنَا بِشُبْهَةِ دَلِيلٍ؛ كالْخَوَارِجِ الذِينَ اسْتَحَلُّوا قَتْلَ الصَّحَابَةِ، بِخِلاَفِ الغُـلاَةِ مِنْهُـمْ كَالقَائِلِينَ بِالنُّبُوَّةِ لِعَلِيٍّ، والقَاذِفِينَ للصِّدِّيقَةِ، فَإنَّهُ لَيْسَ لَهُمْ شُبْهَةُ دَلِيلٍ؛ فَهُـمْ كُفَّـارٌ كالفَلاَسِفَةِ؛ كَمَـا بَسَطْنَـاهُ فِـي كِتَابِنَا (تَنْبِيهِ الوُلاةِ وَالحُكَّامِ عَلَى حُكُمِ شَاتِمِ خَيْرِ الأَناَم)، وَقَدَّمْنَا بَعْضَـهُ فِي بَابِ الـرِّدَّةِ، وَبِهِ ظَهَرَ مُـرَادُ (البَحْـرِ) بِغَيْرِ الكَافِرِ مِنْهُمْ؛ وَلِذَا شَبَّهَهُ بِالكَافِرِ، وَبِهِ سَقَـطَ اعْتِرَاضُ النّهْرِ بِأَنَّ الرَّافِضِيَّ السـابَّ للشَّيْخَيْنِ دَاخِـلٌ فِي الكَافِـر، وَكَذَا مَا أَجَابَ بِهِ بَعْضُهُمْ مِنْ أَنّ مُرَادَ (البحْرِ) المُفَضِّلُ لاَ السابُّ، فَافْهَم. “Sen haberdarsın ki; Mutezile, Rafiziler ve diğer bidatçılar hakkında sahih olan şudur; delil şüphesi sebebiyle sahabeye sövseler de veya bizi öldürmeyi helal görseler de küfürlerine hükmedilmez. Aynı sahabeyi öldürmeyi helal gören Hariciler gibi. Ancak bunların aşırıları ise böyle değildir; Ali (radiyallahu anh)’ın peygamber olduğunu söyleyenler, sıddîka’ya (Âişe -radiyallahu anhâ’ya) iftira atanlar gibi. Bu kimselerin delil şüphesi yoktur. Bunlar felsefeciler gibi kâfirdirler. Biz bunu “Tenbîhu’l-Vulâti ve’l-Hukkâm alâ Hukmi Şâtimi Hayri’l-Enâm” kitabımızda genişçe açıkladık ve bazısını “Bâbu’r-Ridde” bölümünde önceden söyledik. Bu ayrımla (yukarıda nakilde bulunulan) “el-Bahr” (kitabının sahibinin) bu kimselerden kafir olmayanlarla kastı ortaya çıkmış oldu ve yine bununla (Hanefilerin kitaplarından) “en-Nehr” (en-Nehru’l-Fâik kitabının sahibinin): “Şeyheyn’e söven rafizi kafirler arasına dahildir” itirazı düşmüş oldu. Keza bazılarının “el-Bahr”ın kastının mufaddil (Ebubekir ve Ömer’e sövmeksizin Ali’yi ikisinden üstün kılanlar) olup sövenler olmadığı cevabı da düşmüş oldu. Anla!” (Hanbelî ulemasından) İbn Muflih “el-Furû”da İmam Ahmed (rahimehullah)’tan, bir tevil ile hak ehlini, sahabeyi tekfir eden, Müslümanların kanını helal gören kimselerin harici, bâği, fasık kimseler olduğunu, yine O’ndan kâfir olduklarını aktarmıştır. Ve (Hanbelî ulemasından biri olan) İbn Akîl’den, O’nun Hanbelî ashabından Hariciler, Rafiziler, Mürcie gibi bir asılda muhalefet eden kimselerin tekfirini naklettiğini nakletmiştir. İbn Akîl’den başkalarından ise (Hanbelilerden) helal görmeksizin bir sahabiye söven kişi hakkında (biri kâfirdir diğeri değildir diye) iki rivayet, helal görenin ise kâfir olduğunu naklettiklerini nakletmiştir. Keza Şeyhu’l-İslam’dan İmam Ahmed’in ifadelerinin, Haricilerin, Kaderiyye’nin, Mürcienin ve başkalarının kâfir olmadıklarında açık olduğunu, O’nun sadece muayyenlerini olmaksızın Cehmiyye’yi tekfir ettiğini aktarmıştır. (İbn Muflih’in naklettiğine göre Şeyhu’l-İslam) şöyle demiştir: وَطَائِفَةٌ تَحْكِي عَنْهُ رِوَايَتَيْنِ فِي تَكْفِيرِ أَهْلِ الْبِدَعِ مُطْلَقًـا، حَتَّـى الْمُـرْجِئَةِ وَالشِّيعَةِ الْمُفَضِّلَةِ لِعَلِيٍّ، قَالَ: وَمَذَاهِبُ الأَئِمَّةِ أَحْمَدَ وَغَيْرِهِ مَبْنِيَّةٌ عَلَى التّفْصِيلِ بَيْنَ النَّوْعِ وَالْعَيْنِ. وَنَقَلَ مُحَمَّـدُ بْنُ عَوْفٍ الْحِمْصِيُّ: مِنْ أَهْلِ الْبِدَعِ الَّذِينَ أَخْرَجَهُمْ النَّبِيُّ عَلَيْهِ أَفْضَلُ الصَّلاةِ وَالسَّلاَمِ مِنْ الإسْلاَمِ الْقَدَرِيَّةُ وَالْمُرْجِئَةُ وَالرَّافِضَةُ وَالْجَهْمِيَّةُ، فَقَالَ: لاَ تُصَلُّوا مَعَهُمْ وَلاَ تُصَلُّوا عَلَيْهِمْ، وَنَقَلَ مُحَمَّدُ بْنُ مَنْصُورٍ الطُّوسِيُّ: مَنْ زَعَـمَ أَنَّ فِي الصَّحَابَةِ خَيْرًا مِنْ أَبِي بَكْرٍ فَوَلاّهُ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَقَدْ افْتَرَى عَلَيْهِ وَكَفَرَ بِأَنْ زَعَـمَ بِأَنَّ اللَّهَ تَعَالَى يُقِـرُّ الْمُنْكَرَ بَيْنَ أَنْبِيَائِهِ فِي النَّاسِ “Bir taife O’ndan (Ahmed’ten) Mürcie ve Mufaddila olan Şia da dahil mutlak olarak (bütün) bid’at ehlinin tekfiri noktasında (biri kâfirdir diğeri değildir diye) iki rivayet nakletmiştir.” Sonra şöyle devam etmiştir: “Ahmed ve başka imamların mezhebi nev’ ile ayn (yani mutlak ve muayyen) arasını ayırma üzere mebnidir (bina edilmiştir.) Muhammed b. Avf el-Hımsî şunu nakletmiştir: “Kaderiyye, Mürcie, Rafiziler ve Cehmiyye Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in İslam’dan çıkardığı bid’at ehlindendir.” Sonra şöyle demiştir: “Onlarla birlikte namaz kılmayın ve onların cenaze namazını kılmayın.” Muhammed b. Mansûr et-Tûsî şunu nakletmiştir: “Kim sahabe arasında Ebubekir’den daha hayırlı kimsenin olup Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in onu görevlendirdiğini iddia ederse Nebi’ye iftira etmiş ve kâfir olmuştur. Çünkü bu kimse Allah Teâlâ’nın, insanlar hakkında (verdikleri hükümde) Peygamberlerinin arasındaki bir münkeri ikrar ettiğini iddia etmiş olmaktadır.” (İbn Muflih’den nakil burada bitti.) Bu söylenilenlerin benzeri (Hanbelîlerin kitaplarından) “Nihâyetu’l-Mubtedî”de geçmektedir. (Bu kitabın sahibi, Hanbeli âlimlerinden biri olan) İbn Hâmid’ten Haricilerin, Rafizilerin, Kaderiyye’nin ve Mürcie’nin kâfir olduklarını ve şöyle dediğini zikretmiştir: وَمَنْ لَمْ يُكَفِّرْ مَنْ كَفَّرْنَاهُ فُسِّقَ وَهُجِرَ!، وَفِي كُفْرِهِ وَجْهَانِ، وَاَلَّذِي ذَكَرَ هُوَ وَغَيْرُهُ مِنْ رِوَايَةِ الْمَرْوَذِيِّ وَأَبِي طَالِبٍ وَيَعْقُوبَ وَغَيْرِهِمْ أَنَّهُ لاَ يُكَفَّرُ “Kim bizim tekfir ettiğimizi tekfir etmezse fasıklıkla suçlanır ve terkedilir. Bu kimsenin tekfirinde iki vecih/görüş vardır. O’nun ve başkalarının Mervezî, Ebu Tâlib, Ya’kûb ve başkalarının rivayetinden zikrettiğine göre bu kişi tekfir edilmez.” Derim ki (Ebu’l-Velîd): “Kim bizim tekfir ettiğimizi tekfir etmezse fasıklıkla suçlanır ve terkedilir” sözü doğru değildir. Bir muayyen hakkında şartı ile; tekfirini gerektirici sebebin varlığı ve maninin olmaması ile birlikte küfürle hükmetmek ictihadi bir hükümdür. Başka bir müctehid buna nasıl mecbur edilebilir? Evet, eğer kastedilen hakkında nassın varid olduğu biriyse bu kabul edilir, lakin bununla o nassı bir muayyene indirgemenin arasını ayırmak gerekir. Çünkü işaret ettiğimiz gibi bu ictihadi bir hükümdür. Bu, kendisinin bilinmemesi sebebiyle birçok kimsenin şeriata karşı cüretkârlığa ve tekfirde aşırılığa düştüğü yerlerden biridir. “el-Furû”da Meymûnî’nin Ahmed (rahimehullah)’tan şöyle dediğini rivayet ettiği geçer: لَا أَشْهَدُ الْجَهْمِيَّةَ وَلَا الرَّافِضَةَ وَيَشْهَدُهُ من شَاءَ قد تَرَكَ النبي صلى اللَّهُ عليه وسلم الصَّلَاةَ على أَقَلَّ من ذا (ذي) الدَّيْنِ وَالْغُلُولِ وَقَاتِلِ نَفْسِهِ “Cehmiyye’nin ve Rafizilerin cenazesine katılmam, dileyen ise katılabilir. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) bunlardan daha aşağı derecede olan; borçlu, ganimetten çalan ve intihar edenlerin cenazesini kılmamıştır.” Ebu’l-Velîd (Allah O’nu affetsin -kendisini kastediyor-) der ki: Ahmed sertlik/katılık göstermek için onların namazını kılmayı terk etmiştir, tekfir ettiğinden ötürü değil! Çünkü: “dileyen ise katılabilir” demiştir. Ve yine (kıyas yapmak için) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in namazlarını kılmayı terk ettiği kimseleri zikretmesi de buna delildir (çünkü bunlar Müslümandırlar.) Ebubekir b. Ayyâş şöyle demiştir: لاَ أُصَلِّي عَلَى رَافِضِيٍّ وَلاَ حُرُورِيّ “Rafizinin ve Haricinin cenaze namazını kılmam.” Firyâbî şöyle demiştir: مَنْ شَتَمَ أَبَا بَكْرٍ فَهُوَ كَافِرٌ لا يُصَلَّى عَلَيْه، قيلَ لهُ: فَكَيْفَ تَصْنَعُ بِهِ وَهُوُ يَقُولُ لاَ إِلَهَ إلاّ الله؟، قَالَ لاَ تَمَسُّوهُ بِأَيْدِيكُمْ ادْفَعُوا بِالخَشَبِ حَتَّى تُوارُوهُ “Kim Ebubekir’e söverse kafirdir, namazı kılınmaz. Kendisine denildi ki: Peki onu ne yaparsın, halbuki o La ilahe illallah diyor.” Dedi ki: “Ona elinizle dokunmayın, tahtayla itekleyerek onu gömün.” 2 Şevkânî (rahimehullah) “Neylu’l-Evtâr”da (meşhur Şâfiî ulemasından) Şeyh Takiyyuddin es-Subkî’nin, fetvalarında şöyle dediğini aktarmıştır: احْتَجَّ مَنْ كَفَّرَ الْخَوَارِجَ وَغُلاَةَ الرَّوَافِضِ بِتَكْفِيرِهِمْ أَعْلاَمَ الصَّحَابَةِ لِتَضَمُّنِهِ تَكْذِيبَ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فِي شَهَـادَتِهِ لَهُـمْ بِالْجَنَّةِ ، قَالَ : وَهُوَ عِنْدِي احْتِجَاجٌ صَحِيحٌ “Haricileri ve Rafizilerin aşırılarını tekfir edenler, onların sahabenin önde gelenlerini tekfir etmelerini delil göstermişlerdir. Çünkü bu, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’i sahabe için cennet şahitliğinde bulunmasında yalanlamayı içermektedir.” Sonra şöyle demiştir: “Bu benim yanımda sahih bir delildir.” Sonra Şevkânî O’ndan buna muhalif olanların görüşüne verdiği cevabı nakletmiştir. “ed-Duraru’s-Seniyye”de Şeyh Muhammed b. Şeyh Abdillatif b. Şeyh Abdirrahman’ın bunların aşırılarını tekfir ettiği geçmektedir. Bunun benzeri (yani tekfir) Şeyh Abdullah b. Şeyh Muhammed (rahimehumallah) tarafından da ifade edilmiştir ki O bunu, Rafizilerin bir takım taifeler olduklarını zikrettikten ve İbn Teymiyye’nin zikrettiği üzere onların aşırılarını tekfir ettiğini belirttikten sonra Rafizilerin hükmü hakkındaki cevabında ifade etmiş ve şunları eklemiştir: وَأمّا تَكْفِيرُه: فَاخْتَلَفَ العُلَمَاءُ فِي ذِلك، فَمِنْهُمْ مَنْ كَفّرَهُ كَمَا يُذْكَرُ عَنْ مَالِكٍ؛ وَاحَتَجَّ عَلَى كُفْرِهِ بِقَولِهِ تَعَالَى: {لِيَغِيظَ بِهِمُ الْكُفَّارَ}، قَالَ: فَكُلُّ مَنْ غَاظُوهُ فَهُوَ كَافِرٌ لِهَذِهِ الآيَةِ، وَالذِي عَلَيهِ الأَكْثَرُ عَدَمُ تَكْفِيرِهِ، وَتَوَقَّفَ أَحْمَدُ فِي تَكْفِيرِهِ وَقَتْلِهِ “Tekfirine gelince; ulema bu konuda ihtilaf etmişlerdir. Kimisi tekfir etmiştir, ki bu İmam Malik’ten de zikredilir. Malik bu kimsenin küfrüne : “…Onlarla (sahabeyle) kâfirleri kızdırmak için” (Feth 29) ayetini delil getirmiş ve: “Sahabenin kızdırdığı her bir kimse bu ayetten ötürü kâfirdir” demiştir. Ancak çoğunluk ise tekfir etmemektedir. Ahmed ise tekfirinde ve öldürülmesinde tevakkuf etmiştir.” Derim ki: O’nun Malik (rahimehullah)’tan zikrettiğini İbn Kesir O’ndan zikri geçen ayetin tefsirinde aktarmış ve O’na bu hükümde âlimlerden bir grubun muvafakat ettiğini zikretmiştir. Âlûsî de tefsirinde bunların küfrüne hükmetme ve kanlarını ve mallarını helal kılma hükmünü Mâ verâu’n-nehr ulemasından nakletmiştir. Faide: En-Nefrâvî el-Ezherî Ahmed b. Ğuneym b. Salim’in “el-Fevâkihu’d-Devânî alâ Risâleti’l-Kayravânî”de şöyle dediği geçmektedir: “Musannif (yani Kayravânî)" kendisi hakkında Şia’dan korkuyordu. (Bir gün) evinin duvarı düştüğü zaman bir köpek edindi. O’na: “Nasıl köpek edinirsin, hâlbuki Malik üç yerin dışında köpek edinmekten nehyetmiştir” denildiğinde şöyle demiştir: “Şayet Malik zamanımıza yetişseydi açgözlü bir aslan edinirdi!” Bunun benzeri Malikîlerin kitaplarından “Minehu’l-Celîl” ve “Hâşiyetu’l-Adevî”de geçmektedir. Sonra “ed-Duraru’s-Seniyye"de yukarıda geçen sözlerini, bunun onların asıldaki hükümleri olduğunu, müteahhirlerine (sonraki dönemlerde yaşamış olanlarına) gelince ise onların buna türbelerin yanında ve başka yerlerde ilk Arapların şirkini de geçtikleri büyük şirk eklediklerini söyleyerek devam ettirmiştir. Sonra şöyle demiştir: لأَنّهُم أَضَافُوا إِلَى ذَلكَ الغُلُوَّ فِي الأَوْلِياءِ وَالصّالِحِينَ مِنْ أَهْلِ البَيْتِ وَغَيْرِهِمْ؛ واعْتَقَدُوا فِيهِمُ النّفْعَ وَالضُّرّ فِي الشدّةِ والرَّخَاءِ، وَيَرَوْنَ أَنّ ذَلكَ قُرْبَةٌ تُقَرّبُهُمْ إِلَى اللهِ، وَدِينٌ يَدِينُونَ بِهِ؛ فَمَنْ تَوَقّفَ فِي كُفْرِهِمْ والحالَةَ هَذِهِ وَارْتَابَ فِيهِ فَهُوَ جَاهِلٌ بِحَقِيقَةِ مَا جَاءَتْ بِهِ الرُّسُلُ وَنَزَلَتْ بِهِ الكُتُبُ، فَلْيُرَاجِعْ دِينَهُ قَبْلَ حُلولُ رِمْسِهِ “Çünkü onlar buna, ehl-i beyt’ten ve başkalarından olan veliler ve salihler hakkında aşırılığı eklemişler; onların zorlukta ve rahatlıkta fayda ve zarar verebileceklerine inanmışlardır ve onlar bunun kendilerini Allah’a yaklaştıran bir yakınlık ve boyun eğdikleri bir din olduğunu düşünürler. Durum böyle olduğu halde kim ki onların küfründe tevakkuf eder ve bu konuda şüpheye düşerse bu kimse Rasullerin kendisiyle geldiği ve kitapların kendisiyle indiği şeyin (yani tevhidin) hakikatini bilmeyen biridir. Bu kimse kabrine girmeden önce tekrar bi dinine dönsün (gözden geçirsin.)” Yine “ed-Duraru’s-Seniyye"de geçmektedir ki; Şeyh Abdurrahman b. Hasen Rafizileri Mekke’ye götürmenin haram olduğu ve bunda ısrar eden kişinin fasık olduğu fetvasını vermiştir. Suud daimi fetva kurulunun fetvaları arasında 12 imamcı Rafizilerin avamının hükmü hakkında bir soru bulunmaktadır; hak’tan çıkmış fırkalardan herhangi bir fırkanın âlimleriyle tabileri arasında tekfîr ve tefsîk (fısk ile itham etme) açısından bir fark var mıdır? Bunun cevabında şunlar geçmektedir: مَنْ شَايَعَ مِنَ العَوامِّ إِمَاماً مِنْ أَئِمَّةِ الكُفْرِ وَالضَّلالِ؛ وَانْتَصَرَ لِسَادَتِهِمْ وَكُبَرَائِهِمْ بَغْياً وَعَـدْواً حُكِمَ لَهُ بِحُكْمِهِمْ كُفْراً وَفِسْقاً “Avamdan kim küfür ve sapıklık imamlarından bir imamın tarafında olur ve haddi aşarak liderlerini ve büyüklerini desteklerse bu kimseye küfür ve fısk olarak onların hükmüyle hükmedilir.” Cevapta bu fetvanın delilleri de zikredilmiştir. (Bkz: Fetva rakam: 9247) Bu nakilleri, kendisine çok ihtiyaç duyulduğu ve hakkında çokça sorulduğu için uzattık. Şu asrımızda biz ve Müslümanlar Rafizilerin ehl-i sünnete yaptıklarına şahit olduk. Burası bu yapılanları nakletmeye dar gelir. Bu kavim tarih boyunca hep İslam’a ve ehline karşı kâfir ümmetlere yardımcı olmuştur. Bu konuda şunu bilmen yeterli; bunlar, Birinci Sultan Selim (rahimehullah)’ın bütün Avrupa ülkelerini Osmanlı devletine katmak ve âlem-i İslam’ın doğusunu en uzak batısına bitiştirmek için azmettiği/karar verdiği ‘Osmanlı ordusunun Avrupa ülkelerine ilerlemesi’ni durdurmak için Hristiyanların geçtiği bir sınır olmuşlardır. Ancak Avrupalılar Safevîleri Osmanlı devletine karşı kışkırtmaya başvurdular ki bu, Osmanlı devletini Safevîlerle uzun sürecek savaşlara girmeye sevkeden etkenlerden biri olmuş (ve böylece Osmanlı batıya karşı saldırılarda bulunamamış, bütün güçlerini ve saldırılarını bunlara yöneltmişlerdir.) Bu savaşlar Sultan’ın Avrupa hakkındaki planının durmasına sebep olmuştur. Hatta bazı Avrupalılar Osmanlının karşısında durdukları için Safevîleri övmüşlerdir. Şekip Arslan “Hâdiru’l-Âlemi’l-İslâmî”de onların şöyle dediklerini nakletmiştir: “Safevîler olmasaydı bugün Cezairliler gibi Müslüman olmuştuk.” Yine Safevîler bu savaşlarıyla Osmanlı devletinin desteklerini/dayanaklarını yıkmaya ve zayıflığa dönmelerine önemli bir sebep olmuşlardır ki bu zayıflık da Filistin’de Yahudi devletinin inşa edilmesine sebep olmuştur. Yeni Afganistan tarihinde; Rusların saldırdığı günlerden şu günümüze kadar bizim ve başkalarının şahit olduğu o yaptıklarına ve Haçlıların Irak’a saldırılarından sonra bugün Irak’ta yaptıklarına gelince; bunun izahı uzar. Miladi 90’lı yılların başlarında Afganistanlı ehl-i hadis ulemasının büyüklerinden bazılarıyla karşılaşmıştım. Onlardan birine Şia’nın Afganistan’da ehl-i sünnete olan düşmanlıklarının şiddetini sormuştum ve bana bunun bir tarihinin olduğunu söyledi. Bu da, Safevîlerin Afganistan’a Şia’nın ğulâtını (aşırılarını) yerleştirmesidir. Şöyle dedi: “Onlar (yerleştirilenler) itikad olarak (tekfirinde ulemanın ittifak ettiği Şia gruplarından biri olan) İsmâîlî, görünüşte ise Rafizilerdir.” Bunlar “Hâzârâ” diye isimlendirilmişlerdir, çünkü yerleştirme zamanında onları 1000’li olarak gruplara dağıtmışlardı. Bu ise bu kelimenin Arapçadaki manasıdır. Çünkü Hâzâr Farsçada 1000 demektir. Bu kelimenin sonuna eklenmiş olan elif (ki böylece Hâzârâ olmuş oluyor) çoğul yapmak içindir. Allahu A’lem. Müslümanlar üzerine gerekli olan, bu kavme karşı -onları davet etme ve sapıklıklarını beyan etme vecibelerinin yanı sıra- tıpkı imamların onlar hakkında hüküm verirken ihtiyat ve ayrıma gitme yolunu tuttukları gibi dikkatli/ihtiyatlı olma yolunu tutmalarıdır. Fakat bununla birlikte onlardan her kim kâfir düşmana taassubu izhar ederse (düşmanın tarafını tutarsa) onun hükmü kâfir düşmanın hükmüdür (kâfir olur.) Bil ki; Bugünkü Rafiziler geçmişte üzerinde bulundukları durumdan daha tehlikelidirler. İslam düşmanları, bunların imamlarının aşırı gitmelerinden ve İslam’a karşı gizledikleri savaşları ve düşmanlıklarından istifade etmektedirler. Keza bunların avamlarının birçoğunun cehaletinden de istifade etmektedirler. Akidelerini yaymak, iftiralarına davet etmek, İslam dinini, Nebisini (sallallahu aleyhi ve sellem) ve ashabını (radiyallahu anhum) karalamalarını piyasaya sürmek için günümüz ulaşım araçları onların hizmetine verilmiştir. Hal buyken bunların İslam’a ve Müslümanlara karşı diğer kâfir milletlerden daha tehlikeli olduğunda hiçbir şüphe oluşmaz. Gerçek şu ki bu aynı zamanda onlara hüccetin ikame edilmesine en büyük sebeplerdendir de. Zira günümüz ulaşım araçları inandıkları küfrü avamları arasında en büyük bir şekilde yaymıştır. Bir müddet önce, Irak, Mısır, Kuveyt, Suud’un kuzeyinde bulunan Katîf gibi muhtelif bölgelerde yapılmış, davetçilerinden muhtelif davetçilere ait muhtelif ders halkalarından İslam’a karalamalarının içinde toplandığı bir kaseti dinledim. Bu kasette, bu yazımı azının en azını bile aktarmaktan yüksek tuttuğum açık küfürler bulunmaktadır. Kim bundan herhangi bir şey hakkında şüphe ediyorsa bu söylediklerimin kat katını görmesi ve bu rafizilerin şerrin bütün taraflarını; Allah’a ortak koşmak, itikadi ve ameli küfür, büyük ve küçük nifak ve bu kapılardan her bir kapıdan çeşitli sınıf ve renkleri ve bunların yanı sıra ibâhîlik (haramları mübah görmek) ve fücuru topladıklarını görmesi için internetten الشبَكَة العَنْكَبُوتِيَّة “eş-Şebeketu’l-Ankebûtiyye” sayfasına bir göz atsın. Bütün bunlarla birlikte günümüzdeki Rafiziler ile haklarında Şeyhu’l-İslam İbn Teymiyye’nin ve başka imamların (rahimehumullah) fetva verdiği Rafizilerin arasında uzak bir fark olduğuna kesin olarak hükmedilir. Bununla birlikte derim ki: Bunlardan olan mümteni’ taife 3 ise Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in ashabının (radiyallahu anhum) savaştığı İslam hükümlerinden çıkmış mürted taifeler cinsindendir. Bunlar hakkında ister “bunların hepsi kafirdir” denilsin veya böyle denilmesin aynıdır. Bu, onların hükmü hakkında hiçbir şeyi değiştirmez. Yaklaşık iki sene önce Osmanlı devleti ulemasının bir fetvasını gördüm. Fetvada konumuz hakkında önemli olan birtakım mühim meselelere cevap vermişler. Bu fetvayı Muhammed Emin b. Ömer el-Huseynî ed-Dimeşkî el-Hanefî “Tenkîhu’l-Fetâva’l-Hâmidiyye”de zikretmiştir. Tarihi ve fıkhi açıdan faydalı olduğu için bunu burada zikretmeyi uygun gördüm. Zikredilen kitapta şöyle demiştir: “Müellif (rahimehullah) şöyle demiştir: “Şeyhu’l-İslam Abdullah Efendi’nin (el-Melik, es-Selâm olan Allah O’nu korusun) Mecmûasında beni Medine-i Münevvere’den (salâtın en üstünü ve selâmın en kâmili orayı nurlandıranın üzerine olsun) geldiği vakit Cuneyne’de ziyaret ettiği zaman şunu gördüm: “-Fazlınız daim olsun, Allah sizden razı olsun ve ilminizle Müslümanlara fayda versin- Rafizilere karşı savaşmanın vacip ve onları öldürmenin caiz oluşunun sebebi hakkında görüşünüz nedir? Sultana karşı çıkmak mı (bâği olmak mı) yoksa küfür mü (kafir oldukları için mi)? İkinciyi diyorsanız peki kafir olmalarının sebebi nedir? Kafir olmalarının sebebini ispat ederseniz peki mürted gibi tevbeleri ve İslamları kabul edilir mi yoksa Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e söven kişi gibi kabul edilmeyip öldürülmeleri mi gerekir? Eğer ikincisini diyorsanız peki (tevbe ettikten sonra Müslüman kabul edilip) hadden mi öldürülürler yoksa (tevbeleri Müslüman olmalarında da kabul edilmeyip) kafir oldukları için mi öldürülürler? Cizye vermeleri veya belli bir vakitle sınırlandırılmış bir eman vermek veya müebbed bir eman vermek suretiyle onları bulundukarı hal üzere terk etmek caiz midir? Kadınlarını ve çocuklarını köle edinmek caiz midir? Bize fetva verin. Allah sizi cennetle mükafatlandırsın.” Cevap: الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ؛ اعْلَمْ أَسْعَدَك اللَّهُ أَنَّ هَؤُلاءِ الْكَفَرَةَ وَالْبُغَاةَ الْفَجَرَةَ؛ جَمَعُـوا بَيْنَ أَصْنَافِ الْكُـفْرِ وَالْبَغْـيِ وَالْعِنَادِ؛ وَأَنْوَاعِ الْفِسْقِ وَالزَّنْدَقَةِ وَالإِلْحَادِ؛ وَمَنْ تَوَقَّفَ فِي كُفْرِهِمْ وَإِلْحَادِهِمْ وَوُجُوبِ قِتَالِهِمْ وَجَـوَازِ قَتْلِهِمْ فَهُوَ كَافِرٌ مِثْلُهُمْ، وَسَبَبُ وُجُوبِ مُقَاتَلَتِهِمْ وَجَوَازِ قَتْلِهِمْ الْبَغْيُ وَالْكُفْرُ مَعًا، أَمَّا الْبَغْيُ فَإِنَّهُمْ خَرَجُوا عَنْ طَاعَةِ الإِمَامِ خَلَّدَ اللَّهُ تَعَالَى مُلْكَهُ إلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ!، وَقَدْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى:{فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إلَى أَمْرِ اللَّهِ}؛ وَالأَمْرُ لِلْوُجُوبِ؛ فَيَنْبَغِي لِلْمُسْلِمِينَ إذَا دَعَاهُمْ الإِمَامُ إلَى قِتَالِ هَؤُلاءِ الْبَاغِينَ الْمَلْعُونِينَ عَلَى لِسَانِ سَيِّدِ الْمُرْسَلِينَ أَنْ لاَ يَتَأَخَّرُوا عَنْهُ؛ بَلْ يَجِبُ عَلَيْهِمْ أَنْ يُعِينُوهُ وَيُقَاتِلُوهُمْ مَعَهُ، وَأَمَّا الْكُفْرُ؛ فَمِنْ وُجُوهٍ: مِنْهَا: أَنَّهُمْ يَسْتَخِفُّـونَ بِالدِّينِ؛ وَيَسْتَهْـزِئُونَ بِالشَّرْعِ الْمُبِينِ، وَمِنْهَا: أَنَّهُمْ يُهِينُونَ الْعِلْمَ وَالْعُلَمَاءَ مَعَ أَنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الأَنْبِيَاءِ، وَقَـدْ قَالَ اللَّهُ تَعَالَى: {إنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ}، وَمِنْهَا: أَنَّهُمْ يَسْتَحِلُّونَ الْمُحَرَّمَاتِ؛ وَيَهْتِكُونَ الْحُرُمَاتِ، وَمِنْهَا: أَنَّهُمْ يُنْكِـرُونَ خِلاَفَـةَ الشَّيْخَيْنِ؛ وَيُرِيدُونَ أَنْ يُوقِعُوا فِي الدِّينِ الشَّيْنَ، وَمِنْهَا: أَنَّهُمْ يُطَوِّلُونَ أَلْسِنَتَهُمْ عَلَى عَائِشَةَ الصِّدِّيقَةِ رَضِيَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهَا، وَيَتَكَلَّمُونَ فِي حَقِّهَا مَا لاَ يَلِيقُ بِشَأْنِهَا؛ مَعَ أَنَّ اللَّهَ تَعَالَى أَنْزَلَ عِدَّةَ آيَاتٍ فِي بَرَاءَتِهَا وَنَزَاهَتِهَا؛ فَهُـمْ كَافِرُونَ بِتَكْذِيبِ الْقُرْآنِ الْعَظِيمِ؛ وَسَابُّونَ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ضِمْنًا؛ بِنِسْبَتِهِمْ إلَى أَهْلِ بَيْتِهِ هَذَا الأَمْرَ الْعَظِيمَ، وَمِنْهَا: أَنَّهُمْ يَسُبُّونَ الشَّيْخَيْنِ؛ سَوَّدَ اللَّهُ وُجُوهَهُمْ فِي الدَّارَيْنِ. “Bütün hamdler alemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur. Bil ki (Allah seni mutlu etsin); Bu kafir ve bâği facirler, küfrün, haddi aşmanın ve inadın sınıflarını, fıskın, zındıklığın ve mülhidliğin çeşitlerini toplamışlardır. Kim bunların küfründe, mülhid olduklarında, kendileriyle savaşmanın vacip ve öldürülmelerinin caiz olduğunda tevakkuf ederse (duraksarsa) o da onlar gibi kafirdir. Onlara karşı savaşmanın vacip, öldürülmelerinin caiz olmasının sebebi hem bâğiliktir hem de küfürdür. Bâği olduklarına gelince; çünkü onlar imama (Allah o’nun hükümranlığını kıyamet gününe kadar ebedi kılsın!) itaatten çıkmışlardır. Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: “Allah’ın emrine dönünceye kadar (veya dönsünler diye) bâği olan taifeyle savaşın.” Emir (ki bu ayette “savaşın” emridir) vucûb içindir (vacip olmayı ifade eder.) Dolayısıyla imam, müslümanları bu bâği, rasullerin efendisinin diliyle lanetlenmiş olanlara karşı savaşmaya çağırdığında bundan geri durmamaları gerekir, onlara imama yardım etmeleri ve onunla birlikte bunlara karşı savaşmaları vaciptir. Kafir olduklarına gelince; birkaç yönden küfre girmişlerdir. Bunlardan bir kaçı; Dini hafife alıyorlar, şer’-i mübîn ile alay ediyorlar. İlmi ve ulemayı küçümsüyorlar, halbuki alimler peygamberlerin varisleridirler. Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: “Kulları arasında Allah’tan ancak alimler korkar.” Haramları helal görüyor, mukaddesâta hakaret ediyorlar. Şeyheyn’in hilafetini inkar ediyor ve dine çirkinlik sokmak istiyorlar. Dillerini sıddîka Âişe (radiyallahu anha)’ya uzatıyor, O’nun hakkında şanına yaraşmayan şeyler konuşuyorlar. Halbuki Allah Teâlâ O’nun beri ve temiz/pak olduğu hakkında birkaç ayet indirmiştir. Dolayısıyla bu kimseler Kur’ân-ı azîm’i yalanlamaları sebebiyle kafirdirler ve Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in ehl-i beytine bu büyük şeyi nisbet ederek Nebi’ye dolaylı olarak sövenlerdir. Onlar şeyheyne söverler. Allah her iki dâr’da da (hem dünya hem de ahirette) yüzlerini kara etsin.” وَقَالَ السُّيُوطِيّ مِنْ أَئِمَّةِ الشَّافِعِيَّةِ: مَنْ كَفَّرَ الصَّحَابَةَ أَوْ قَالَ إنَّ أَبَا بَكْرٍ لَمْ يَكُنْ مِنْهُمْ كَفَرَ، وَنَقَلُـوا وَجْهَيْنِ عَنْ تَعْلِيقِ الْقَاضِي حُسَيْنٍ فِيمَنْ سَبَّ الشَّيْخَيْنِ؛ هَلْ يَفْسُقُ أَوْ يَكْفُرُ؟؛ وَالأَصَحُّ عِنْدِي التَّكْفِيرُ؛ وَبِهِ جَزَمَ الْمَحَامِِلِـيُّ فِي اللُّبَابِ. انتهى. وَثَبَتَ بِالتَّوَاتُرِ قَطْعًا عِنْدَ الْخَوَاصِّ وَالْعَوَامِّ مِنْ الْمُسْلِمِينَ أَنَّ هَذِهِ الْقَبَائِحَ مُجْتَمِعَةٌ فِي هَؤُلاءِ الضَّالِّينَ الْمُضِلِّينَ؛ فَمَنْ اتَّصَفَ بِوَاحِدٍ مِنْ هَذِهِ الأُمُورِ؛ فَهُوَ كَافِرٌ يَجِبُ قَتْلُهُ بِاتِّفَاقِ الأُمَّةِ؛ وَلاَ تُقْبَلُ تَوْبَتُهُ وَإِسْلاَمُهُ فِي إسْقَـاطِ الْقَتْلِ، سَوَاءٌ تَابَ بَعْدَ الْقُدْرَةِ عَلَيْهِ وَالشَّهَادَةِ عَلَى قَوْلِهِ؛ أَوْ جَاءَ تَائِبًا مِنْ قِبَلِ نَفْسِهِ؛ لأَنَّهُ حَـدٌّ وَجَبَ وَلاَ تُسْقِطُـهُ التَّوْبَـةُ كَسَائِرِ الْحُدُودِ، وَلَيْسَ سَبُّهُ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ كَالارْتِدَادِ الْمَقْبُولِ فِيهِ التَّوْبَةُ، لأَنَّ الارْتِدَادَ مَعْنًى يَنْفَرِدُ بِهِ الْمُرْتَدُّ لاَ حَقَّ فِيهِ لِغَيْرِهِ مِنْ الآدَمِيِّينَ؛ فَقُبِلَتْ تَوْبَتُهُ، وَمَنْ سَبَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ تَعَلَّقَ بِهِ حَقُّ الآدَمِيِّ وَلاَ يَسْقُـطُ بِالتَّوْبَةِ؛ كَسَائِرِ حُقُوقِ الآدَمِيِّينَ، فَمَنْ سَبَّ النَّبِيَّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَوْ أَحَدًا مِنْ الأَنْبِيَـاءِ صَلَوَاتُ اللَّهُ عَلَيْهِـمْ وَسَلاَمُهُ فَإِنَّهُ يَكْفُرُ، وَيَجِبُ قَتْلُهُ، ثُمَّ إنْ ثَبَتَ عَلَى كُفْرِهِ وَلَمْ يَتُبْ وَلَمْ يُسْلِمْ يُقْتَـلُ كُفْرًا بِلاَ خِلاَفٍ، وَإِنْ تَابَ وَأَسْلَمَ فَقَدْ اخْتَُلِفَ فِيهِ؛ وَالْمَشْهُورُ مِنْ الْمَذْهَبِ الْقَتْلُ حَدًّا، وَقِيلَ يُقْتَلُ كُفْرًا فِي الصُّورَتَيْنِ. وَأَمَّا سَبُّ الشَّيْخَيْنِ رَضِيَ اللَّهُ تَعَالَى عَنْهُمَا، فَإِنَّهُ كَسَبِّ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، وَقَالَ الصَّدْرُ الشَّهِيدُ: مَنْ سَبَّ الشَّيْخَيْنِ؛ أَوْ لَعَنَهُمَا يَكْفُرُ؛ وَيَجِبُ قَتْلُهُ؛ وَلاَ تُقْبَلُ تَوْبَتُهُ وَإِسْلاَمُهُ، أَيْ فِي إسْقَاطِ الْقَتْلِ، وَقَالَ ابْنُ نُجَيْمٍ فِي الْبَحْرِ: حَيْثُ لَمْ تُقْبَلْ تَوْبَتُهُ؛ عُلِمَ أَنَّ سَبَّ الشَّيْخَيْنِ كَسَبِّ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ، فَلاَ يُفِيدُ الإِنْكَارُ مَـعَ الْبَيِّنَةِ، قَـالَ الصَّدْرُ الشَّهِيدُ: مَنْ سَبَّ الشَّيْخَيْنِ أَوْ لَعَنَهُمَا يَكْفُرُ وَيَجِبُ قَتْلُهُ؛ وَلا تُقْبَلُ تَوْبَتُهُ وَإِسْلاَمُهُ فِي إسْقَـاطِ الْقَتْلِ؛ لأَنّـَا نَجْعَلُ إنْكَارَ الرِّدَّةِ تَوْبَةً إنْ كَانَتْ مَقْبُولَةً كَمَا لاَ يَخْفَى، وَقَالَ فِي الأَشْبَاهِ: كُلُّ كَافِرٍ تَابَ فَتَوْبَتُهُ مَقْبُولَـةٌ فِي الدُّنْيَا وَالآخِرَةِ إلاَّ الْكَافِرَ بِسَبِّ نَبِيٍّ؛ أَوْ بِسَبِّ الشَّيْخَيْنِ؛ أَوْ أَحَدِهِمَا؛ أَوْ بِالسِّحْرِ؛ وَلَوْ امْرَأَةً؛ وَبِالزَّنْدَقَةِ إذَا أُخِذَ قَبْلَ تَوْبَتِهِ. انتهى. فَيَجِبُ قَتْلُ هَؤُلاءِ الأَشْرَارِ الْكُفَّارِ، تَابُوا أَوْ لَمْ يَتُوبُوا لأَنَّهُمْ إنْ تَابُوا وَأَسْلَمُـوا؛ قُتِلُوا حَدًّا عَلَى الْمَشْهُـورِ وَأُجْرِيَ عَلَيْهِمْ بَعْدَ الْقَتْلِ أَحْكَامُ الْمُسْلِمِينَ، وَإِنْ بَقُوا عَلَى كُفْرِهِمْ وَعِنَادِهِمْ قُتِلُوا كُفْرًا؛ وَأُجْرِيَ عَلَيْهِـمْ بَعْدَ الْقَتْلِ أَحْكَامُ الْمُشْرِكِينَ، وَلاَ يَجُوزُ تَرْكُهُمْ عَلَيْهِ بِإِعْطَاءِ الْجِزْيَةِ؛ وَلاَ بِأَمَانٍ مُؤَقَّتٍ؛ وَلاَ بِأَمَانٍ مُؤَبَّدٍ، نَصَّ عَلَيْهِ قَاضِي خَانْ فِي فَتَاوِيهِ. وَيَجُوزُ اسْتِرْقَاقُ نِسَائِهِمْ لأَنَّ اسْتِرْقَاقَ الْمُرْتَدَّةِ بَعْدَمَا لَحِقَتْ بِدَارِ الْحَرْبِ جَائِزٌ، وَكُلُّ مَوْضِعٍ خَرَجَ عَنْ وِلايَةِ الإِمَامِ الْحَقِّ فَهُوَ بِمَنْزِلَةِ دَارِ الْحَرْبِ، وَيَجُوزُ اسْتِرْقَاقُ ذَرَارِيِّهِمْ تَبَعًا لأُمَّهَاتِهِمْ؛ لأَنَّ الْوَلَدَ يَتْبَعُ الأُمَّ فِي الاسْتِرْقَاقِ، وَاَللَّهُ تَعَالَى أَعْلَمُ. Şâfiîlerin imamlarından Suyûtî şöyle demiştir: “Kim sahabeyi tekfir ederse veya “Ebubekir onlardan değildir” derse kafir olur. Şeyhayne söven kimseler hakında Kâdı Huseyn’in “et-Ta’lîka” isimli kitabından “fasık mı yoksa kafir mi olur” diye iki görüş nakettiler. Benim yanımda en sahih olan tekfir edilmeleridir. “el-Lubâb”ta Mehâmilî de bu görüşe kani olmuştur.” Suyûtî’nin sözleri burada bitti. Müslümanların avamının ve havâssının yanında kesin olarak tevatürle sabit olmuştur ki, bu çirkinlikler bu sapık ve saptırıcılarda toplanmıştır. Kim ki bu şeylerden biriyle vasıflanırsa bu kimse ümmetin ittifakıyla kafirdir, öldürülmesi vaciptir. Öldürülmesinin düşürülmesi noktasında tevbesi ve İslam’ı kabul edilmez. İster kendisine (hükmü uygulamaya) güç yetirildikten ve sözlerine şahitlik edildikten sonra tevbe etsin ister kendi isteğiyle tevbe ederek gelsin aynıdır. Çünkü bu, vacip olan bir haddir ve diğer hadler gibi tevbe bunu düşürmez. Rasûlullah (sallallah aleyhi ve sellem)’e sövmek, hakkında tevbenin kabul edildiği irtidad gibi değildir. Çünkü irtidad sadece mürtedle ilgisi olup diğer insanların kendisinde hiçbir hakkının olmadığı bir manadır, dolayısıyla mürtedin tevbesi kabul edilir. Ama kim Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e söverse buna insan hakkı bağlanır ve diğer insan hakları gibi tevbeyle düşmez. O halde kim Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e veya peygamberlerden birine (Allah’ın salâtı ve selâmı onlar üzerine olsun) söverse kafir olur ve katli vacip olur. Sonra küfrü üzerinde ısrar eder tevbe etmezse ihtilafsız olarak kafir olduğu için öldürülür. Ama tevbe eder ve Müslüman olursa bu kimse hakkında ihtilaf edilmiştir; mezhepte meşhur olan hadden öldürülmesidir. Ama her iki durumda da kafir olduğu için öldürülür de denilmiştir. Şeyheyne (radiyallahu anhuma) sövmeye gelince; bu, Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e sövmek gibidir. Es-Sadru’ş-Şehîd şöyle demiştir: “Kim şeyhayne söver veya lanet ederse kafir olur ve katli vacip olur. Öldürülmesinin düşürülmesi noktasında tevbesi ve islamı kabul edilmez. (Hanefî ulemasından) İbn Nuceym “el-Bahr”da (el-Bahru’r-Râik” isimli kitabında) şöyle demiştir: “Tevbesi kabul edilmediğine göre buradan bilinmiştir ki, şeyheyne sövmek Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e sövmek gibidir. Beyyine (delil) bulunduktan sonra artık inkar etmesi bir fayda vermez. Es-Sadru’ş-Şehîd şöyle demiştir: “Kim şeyheyne söver veya lanet ederse kafir olur ve katli vacip olur. Öldürülmesinin düşürülmesi noktasında tevbesi ve islamı kabul edilmez. Çünkü biz -açık olduğu üzere- riddeti kabul etmemesini -eğer makbul ise- tevbe olarak sayıyoruz (ama öldürülmesi konusunda ise tevbesini itibara almıyoruz.) “el-Eşbâh (ve’n-Nezâir)”de (İbn Nuceym) şöyle demiştir: “Tevbe eden her kafirin tevbesi dünyada ve ahirette makbuldür, ancak bundan kadın da olsa Nebi’ye sövmek veya şeyheyn’e ya da bu ikisinden birine sövmek veya sihir yapmak veya tevbe etmeden önce tutuklandığında zındıklık sebebiyle kafir olan müstesnadır.” Dolayısıyla ister tevbe etsinler veya etmesinler bu şerli kafirleri öldürmek gerekir. Çünkü bunlar şayet tevbe edip Müslüman olsalar meşhur olan görüşe göre hadden öldürülürler ve öldürüldükten sonra bunlar üzerine Müslümanların hükümleri uygulanır. Şayet küfürleri ve inatları üzere kalırlarsa kafir oldukları için öldürülürler ve öldürüldükten sonra bunlar üzerine müşriklerin hükümleri uygulanır. Bunları ne cizye vermeleri, ne belli bir vakitle sınırlandırılmış bir eman ne de müebbed bir eman vermek suretiyle bu hal üzere terk etmek caiz değildir. Bunu Kâdı Hân fetvalarında ifade etmiştir. Bunların kadınlarını köle edinmek caizdir. Çünkü mürted bir kadını daru’l-harbe girmesinden sonra köle edinmek caizdir. Hak olan imamın hakimiyetinden çıkmış her bir yer daru’l-harb konumundadır. Annelerine tabi olarak bunların çocuklarını da köle edinmek caizdir. Çünkü çocuk köle edinmede anneye tabidir. Allahu Teâlâ A’lem.” (Cevap burada sona erdi.) Bunu, insanların en hakiri Hanefi mezhebine mensub şeyh Nuh (Allah O’nu ve bütün Müslümanları affetsin) yazmıştır.” (Zikri geçen mecmûada yazanlar harfiyyen nakledilip burada sona ermiştir.) Derim ki: Mürtedlerin kadınlarını köle edinmenin caiz oluşunun sıhhatinde problem bulunmaktadır. Bilakis doğru olan bunun caiz olmadığıdır. (Hanefî mezhebi kitaplarından) “Tenkîhu’l-Hâmidiyye” (kitabının) musannifi şöyle demiştir: وَقَدْ أَكْثَرَ مَشَايِخُ الإِسْلامِ مِنْ عُلَمَاءِ الدَّوْلَةِ الْعُثْمَانِيَّةِ - لاَ زَالَتْ مُؤَيَّدَةً بِالنُّصْرَةِ الْعَلِيَّةِ - فِي الإِفْتَاءِ فِي شَأْنِ الشِّيعَةِ الْمَذْكُورِينَ، وَقَدْ أَشْبَعَ الْكَلاَمَ فِي ذَلِكَ كَثِيرٌ مِنْهُمْ؛ وَأَلَّفُوا فِيهِ الرَّسَائِلَ، وَمِمَّـنْ أَفْتَى بِنَحْوِ ذَلِكَ فِيهِمْ الْمُحَقِّقُ الْمُفَسِّرُ أَبُو السُّعُودِ أَفَنْدِيُّ الْعِمَادِيُّ، وَنَقَلَ عِبَارَتَهُ الْعَلاَّمَةُ الْكَوَاكِبِـيُّ الْحَلَبِـيُّ فِي شَرْحِهِ عَلَى مَنْظُومَتِهِ الْفِقْهِيَّةِ الْمُسَمَّاةِ: الْفَرَائِـدُ السَّنِيَّةُ، وَمِـنْ جُمْـلَةِ مَا نَقَلَهُ عَنْ أَبِي السُّعُودِ بَعْدَ ذِكْرِ قَبَائِحِهِـمْ عَلَى نَحْوِ مَا مَرَّ: فَلِذَا أَجْمَعَ عُلَمَاءُ الأَعْصَارِ عَلَى إبَاحَةِ قَتْلِهِمْ، وَأَنَّ مَنْ شَكَّ فِـي كُفـْرِهِـمْ كَـانَ كَافِرًا، فَعِنْدَ الإِمَامِ الأَعْظَمِ وَسُفْيَانَ الثَّوْرِيِّ وَالأَوْزَاعِيِّ أَنَّهُمْ إذَا تَابُوا وَرَجَعُوا عَنْ كُفْرِهِمْ إلَى الإِسْلاَمِ نَجَوْا مِنْ الْقَتْلِ؛ وَيُرْجَى لَهُمْ الْعَفْوُ كَسَائِرِ الْكُفَّارِ إذَا تَابُوا، وَأَمَّا عِنْدَ مَالِكٍ وَالشَّافِعِيِّ وَأَحْمَدَ بْنِ حَنْبَلٍ وَلَيْثِ بْنِ سَعْدٍ وَسَائِرِ الْعُلَمَاءِ الْعِظَامِ فَلاَ تُقْبَـلُ تَوْبَتُهُمْ وَلاَ يُعْتَبَرُ إسْلاَمُهُمْ وَيَقْتُلُونَ حَدًّا؛ إلَخْ، فَقَدْ جَزَمَ بِقَبُولِ تَوْبَتِهِمْ عِنْدَ إمَامِنَا الأَعْظَمِ، وَفِيهِ مُخَالَفَةٌ لِمَـا مَـرَّ عَـنْ الْمَجْمُوعَةِ، وَيَظْهَرُ لِي أَنَّ هَذَا هُوَ الصَّوَابُ وَقَدْ أَجَابَ الْعَلاَّمَةُ الْفَهَّامَةُ أَبُو السُّعُودِ الْمُفْتِي رَحِمَهُ اللَّهُ تَعَالَى عَنْ هَذِهِ الْمَسْأَلَةِ بِمَا حَاصِلُهُ: أَنَّ الْمَسْأَلَـةَ خِلاَفِيَّةٌ فَقَـدْ عُرِضَ عَلَى السُّلْطَـانِ الْمُجَاهِدِ فِي سَبِيلِ الرَّحْمَنِ سُلَيْمَانَ خَانَ بْنِ سَلِيمِ خَانَ فِي أَمْرِ الْجَمْعِ بَيْنَ الْقَوْلَيْنِ وَالرِّعَـايَةِ لِلْمُؤْمِنِينَ؛ بِأَنَّ الأَوْلَـى أَنْ يُنْظَرَ إلَى حَالِ الشَّخْصِ التَّائِبِ عَنْ سَبِّ الرَّسُولِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ فَإِنْ فُهِمَ مِنْهُ صِحَّةُ التَّوْبَةِ وَحُسْنُ الإِسْلاَمِ وَصَلاَحُ الْحَالِ يُعْمَلُ بِقَوْلِ الْحَنَفِيَّةِ فِي قَبُولِ تَوْبَتِهِ، وَيُكْتَفَي بِالتَّعْزِيرِ وَالْحَبْسِ تَأْدِيبًا، وَإِنْ لَمْ يُفْهَمْ مِنْهُ الْخَيْرُ يُعْمَلُ بِمَذْهَبِ الْغَيْرِ، فَلاَ يُعْتَمَدُ عَلَى تَوْبَتِهِ وَإِسْلاَمِهِ وَيُقْتَلُ حَدًّا، فَأَمَرَ السُّلْطَانُ جَمِيعَ قُضَاةِ مَمَالِكِهِ أَنْ يَعْمَلُوا بَعْدَ الْيَوْمِ بِهَذَا الْجَمْعِ؛ لِمَا فِيهِ مِنْ النَّفْعِ وَالْقَمْعِ، هَذَا خُلاصَةُ ذَلِكَ الْجَوَابِ، شَكَرَ اللَّهُ سَعْيَهُ يَوْمَ الْحِسَابِ. “Osmanlı devleti (daima yüce bir yardımla desteklensin) ulemasından olan İslam şeyhleri, zikri geçen Şia’nın durumu hakkında çok fetva vermişlerdir. Onlardan birçoğu bu konuda ayrıntıya girmiş/uzun uzadıya konuşmuş ve bu konuda risaleler telif etmişlerdir. Bunlar hakkında bu şekil fetva verenlerden biri muhakkik müfessir Ebu’s-Suûd Efendî el-İmâdî’dir. Onun ibaresini (sözlerini) Allame el-Kevâkibî el-Halebî “el-Ferâidu’s-Seniyye” ismindeki fıkhî manzûmesi üzerine yaptığı şerhinde nakletmiştir. Önceden geçen şekli üzere onların çirkinliklerini zikrettikten sonra Ebu’s-Suûd’dan naklettiklerinin bir kısmı şöyledir: “Bundan dolayı geçmiş asırlar uleması onların öldürülmesinin mübah olduğunda ve küfürlerinde kim şüphe ederse onun kafir olduğunda icma etmiştir. İmam-ı A’zam (Ebu Hanife), Süfyan es-Sevrî ve Evzâî’ye göre onlar tevbe edip küfürlerinden İslam’a döndükleri zaman öldürülmekten kurtulurlar ve tevbe eden diğer kafirler gibi onlar için de affedilmeleri umulur. Malik, Şâfiî, Ahmed b. Hanbel, Leys b. Sa’d ve diğer büyük alimlere göre ise (öldürülmeleri konusunda) tevbeleri kabul edilmez, islamlarına itibar edilmez ve (tevbe ettikleri için) hadden öldürülürler…” Ebu’s-Suûd en büyük imamımıza (İmam-ı A’zam Ebu Hanife’ye) göre tevbelerinin kabul edildiğini ifade etmiştir. Bunda, önceden geçmiş olan mecmûada söylenenlere muhalefet vardır. Bana zahir olan ise bunun (yani tevbelerinin kabul edilmesinin) doğru olduğudur… Allâme Fehhâme (anlayışı çok iyi olan) Muftî Ebu’s-Suûd (rahimehullah) bu meseleye (yani Rasûle söven kişi Müslüman olduğu zaman tevbesinin kabulü ve öldürülmesinin hükmü hakkında) özetle şöyle cevap vermiştir: “Mesele ihtilaflıdır. Bu mesele, Rahman’ın yolunda cihad eden Sultan Süleyman Han b. Selim Han’a iki görüşün arasını cem etmede (yani bundan sonra bu iki görüşün cem edilmiş halini uygulamada) görüşü ne olur diye arzedilmişti. Cem şu şekilde; evla olan Rasûl (sallallahu aleyhi ve sellem)’e sövmekten tevbe eden şahsın haline bakılmasıdır; şayet ondan tevbesinin sahihliği, islamının güzelliği ve halinin düzgün olduğu anlaşılırsa/görülürse tevbesinin kabulü noktasında Hanefilerin görüşüyle amel edilir ve edeplendirmek için ta’zir ve hapis cezasıyla yetinilir. Ama ondan hayır anlaşılmazsa diğerlerinin mezhebiyle amel edilip tevbesine ve islam’ına itimad edilmez ve hadden öldürülür. Bu arz üzerine Sultan bu hükümde fayda ve zaptetme/engelleme olduğu için hakim olduğu yerlerin bütün kadılarına bu günden sonra bu cem ile amel etmelerini emretti. Bu, cevabın hulasasıdır. Allah hesap gününde O’nun gayretinin karşılığını versin.” Bu mesele uzun bir meseledir. Bu yazdıklarım, acelece hazırlanmış olan bu cevapta Allah Teâlâ’nın kolay kıldıklarıdır. O’ndan her tuzak sahibinin tuzağını boğazlarına döndermesini, bize hakkı hak olarak gösterip ona tabi olmakla rızıklandırmasını, batılı da batıl olarak gösterip ondan kaçınmakla rızıklandırmasını isterim. Sallallahu alâ Muhammedin ve alâ âlihî ve sahbihî ve sellem. Tercüme: Ömer Faruk 1 Yani Mutezilenin düşüncesi gibi; Allah’ın isimlerini kabul ederler, fakat sıfatlarını ise kabul etmezler ve sıfatlara iman etmenin şirk olduğuna inanırlar! Çünkü onlara göre sıfatın fazla olması zatın (ilahların) da fazlalığını gerektirir. Mesela Allah hakkında dört sıfat ispat eden biri dört tane ilah ispat etmiş demektir! Çünkü zâtî (yani hiçbir zaman Allah’tan ayrılmayan, her zaman Allah’ta olan) sıfatlar kadîm’dir/ezelîdir/başlangıcı yoktur. Dolayısıyla zâtî sıfatları kabul etmek birden çok kadîm’in (yani ilahın) olduğunu (teaddudu’l kudemâ/kadîmlerin çokluğu) söylemektir ki bu da şirktir! (Mütercim) 2 Bunlara ek olarak selef alimlerimizden şunları da nakletmek istiyorum (mütercim): - Abdurrahman b. Mehdî: ما فتشت رافضيا إلا وجدته زنديقا “Hangi Rafiziyi araştırdıysam illaki onu zındık olarak bulmuşumdur.” - Abdurrezzak es-San’ânî: الرافضي كافر “Rafizi kafirdir.” - Abdullah b. Hasen b. Hasen b. Ali b. Ebi Talib: الرافضة أشهد أنهم لمشركون وكيف لا يكونون مشركين؟ ولو سألتهم أذنب النبي صلى الله عليه وسلم لقالوا نعم، ولقد غفر الله له ما تقدم من ذنبه وما تأخر، ولو قلت لهم: أذنب علي؟ لقالوا: لا، ومن قال ذلك فقد كفر “Şahitlik ederim ki Rafiziler müşriktirler. Nasıl müşrik olmasınlar ki?! Şayet onlara: “Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) günah işlemiş midir?” diye sorsan “evet” derler. Halbuki Allah geçmiş ve gelecek günahlarını bağışlamıştır. Ama onlara: “Ali günah işlemiş midir?” diye söylesen derler ki: “Hayır.” Kim böyle derse kafir olmuştur.” - Muhammed b. Yusuf el-Firyâbî: ما أرى الرافضة والجهمية إلا زنادقة “Rafizileri ve Cehmiyye’yi ancak zındıklar olarak görüyorum.” 3 Mümteni’ taife: Sığındıkları/dayandıkları bir kuvvet/silah sebebiyle kendilerine ancak savaş ile güç yetirilebilen, müslümanların mahkemesine getirilip de hesaba çekilemeyen/kendilerine İslam’ın hükmünü uygulamaya güç yetirilemeyen taife. Ebu'l-Velîd El-Ğazzî El-Ensârî