Münafıkların 50 Alâmeti: 19 – İbadette Tembellik !

بسم الله الرحمن الرحيم Hamd alemlerin yaratıcısı, Rabbi, hakimi ve düzene koyucusu olan Allah’a, salat ve selam alemlere rahmet olarak gönderilmiş Rasûlullah’a, ehli beytine, ashabı kiramına ve kıyamete kadar yolunu takip eden müminlere olsun. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in buyurduğu gibi, “İslam garip olarak başladı. Garip olarak sona erecek.” Gerçekten de hakkıyla dinini anlamış ve hakkıyla dinini yaşayan müslümanlar çok azdırlar. Müslümanların çoğu taklidi bir İslam ile hayat sürmekteler. Halkı müslüman olan bir ülkede bir gurup insanın maaşı verilmese, yahut ekmek ve akar yakıtın fiyatı yükseltilse yahut vergiler çoğaltılacak olursa halk, sokak ve caddelere dökülüp protestolar yapmakta, ortalığı döküp emniyet güçleriyle çatışmalara girmekteler. Bu müslümanlar neden dünyalıklarına biraz zarar geldiğinde tepki koyup arslanlar kesiliyorlarda, dünyalarından binlerce kat daha önemli olan dinlerine zarar verildiği zaman meydanlara dökülmüyorlar, ebedi hayatlarına fayda verecek haklarını talep etmiyorlar? Millet meclisinde İslam’a aykırı kanunlar konulurken halk tepki koymuyor da, zamlar çoğaltıldığında her yerden tepkiler yağmaya başlar?! Maalesef insanların çoğu dünyaya köle olmuşlar. Din, onların yanında ikinci veya üçüncü planda gelmektedir. Hatta bazılarına göre dinlerinin hiçbir değeri yoktur. Dünyada rahatı olsun. Parası olsun. İşleri iyi gitsin. Varsın dini yok olsun umurunda değil.!! Ne kadar acı bir dönemde yaşıyoruz. Allah’u Teâlâ bizlere dört mefhumu öğretmek için kitaplarını indirmiş ve elçilerini göndermiştir. Bunlar; İlah, Rab, Din ve İbadet mefhumlarıdır. İbadet mefhumu üzerinde durmak istiyorum. Bugün müslümanların çoğu ibadet mefhumunda gafildirler. Çoğu manasını ve hakikatini idrak etmemişlerdir. Müslümanların geneline; “İbadet nedir?” soracak olursan, alacağın cevap: İbadet; Namaz, kılmak oruç tutmak ve kuran okumaktır. Halbuki ibadetin çok daha geniş mefhumu vardır. İbadetin lügat manası: Boyun eğmek ve itaat etmek demektir. Şer’i manası ise: Allah’u Teâlâ’nın sevdiği ve beğendiği, görünen ve görünmeyen bütün söz ve amelleri Allah için yapmak demektir. Daha kısaltılacak olursa; “(Allah’a) Kamil bir sevgi ve kamil bir itaat demektir.” Kalbin ibadeti vardır: Allah’ı sevmek, Allah için sevmek, Allah için buğzetmek, Allah’tan korkmak,  İbadetleri sadece O’nun için yapmak, O’na dayanmak, O’na saygı duymak, O’nu her şeyden üstün tutmak, O’na teslim olmak vs... Dilin ibadeti vardır: Zikir, dua, kuran okumak, ilim okumak, iyiliği emretmek, kötülükten sakındırmak, nasihat etmek, irşad etmek, İslam’ı tebliğ etmek, hakkı haykırmak vs... Organların ibadeti vardır: Namaz, oruç, zekat, hac, hicret, cihad, ribat, ana babaya iyi davranmak, rahim akrabalığını gözetmek, hasta ziyareti yapmak, şeriatı uygulamak, şeriat için mücadele vermek vs... Bizim ubudiyetimiz hayatımızın her alanını kapsar. Yemek yeme adabından tutun ta devlet yönetimine kadar, İslamın bizlere belirlediği ubudiyet vardır. Yahudinin biri, Ömer (radiyallahu anh)’ya diyorki; “Sizin dininiz, tuvalete çıkma adabı bile öğretmiştir!”. Tanımın başına dönecek olursak ibadet; İtaat etmek ve tabi olmak demektir. Peki hayatımıza bakalım. Bizim boyun eğdiğimiz ve tabi olduğumuz zat Allah (subhanehu ve teâlâ) mıdır? Yoksa Allah’ın dışında insanları yöneten devlet yöneticileri midir? Biri çıkıp, ubudiyetin devlet yöneticisiyle ne alakası var?! Diyebilir. Cevaben ona Adiy bin Hatib (radiyallahu anh)’ın kıssasını anlatmamız lazım. İmam Tirmizi süneninde ve muteber tefsir kitaplarında bu kıssa nakledilir. Adiy bin Hatib, Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in yanına gelince, boynunda altından haçı vardı. Efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem): “Ey Adiy! Şu boynunda ki putu at! buyurdu. Adiy dedi ki: Bende attım. Yanına yaklaştığım zaman Tevbe suresinden şu ayeti okuyordu; (Yahudiler) Allah'ı bırakıp bilginlerini (hahamlarını); (hıristiyanlar) da rahiplerini ve Meryem oğlu Mesih'i (İsa'yı) rabler edindiler. Halbuki onlara ancak tek ilaha kulluk etmeleri emrolundu. O'ndan başka tanrı yoktur. O, bunların ortak koştukları şeylerden uzaktır. (Tevbe, 31) Dedim ki: Ey Allah’ın Rasûlü, bizler onlara ibadet etmiyoruz. Dedi ki: “Onlar Allah’ın helal kıldığını haram ediyorlar. Sizlerde haram kılıyorsunuz. Ve yine Allah’ın haram kıldığı şeyleri helal kılıyorlar. Sizlerde helal sayıyorsunuz. Evet dedim. “İşte budur onlara ibadet” buyurdu. Bugün millet meclislerinde kararlar alınıyor. Allah’ın haram kıldığı şeyler serbest bırakılıyor. Allah’ın helal kıldığı bazı şeyler yasaklanıyor. Sonra bu kararlar yürürlüğe sokuluyor. İnsanlar bu küfre, bu şirke ses çıkarmıyor? Niçin sessiz kalıyorlar? Çünkü insanların çoğu dinlerinden bihaberler. Dinlerini öğrenmiyorlar. Laiklerden ve sahtekar hocalardan din anlayışlarını telakki ediyorlar. İkinci sebebi din onlarda, dünya maslahatından sonra gelir. Önce dünyaları iyi olsun. İkinci derecede vakit olursa biraz dinede vakit ayırırlar.  Maalesef, müslümanların bir kısmı, yanlış öğretilen ve duyulan din anlayışından dolayı farkına varmadan laik olmuşlardır. İbadeti sadece namaz ve oruçtan ibaret görmekteler. Halbuki din hayatımızın her alanını kaplamaktadır. Dinimizin şiarları vardır; Bunlar namaz, oruç, zekat, hac, kurban kesmek, dua etmek, Allah’a sığınmak ve değişik ibadetlerdir. Bunlara din denir. Şeriat kanunları vardır; Bunlar kısas, iftira cezası, zina cezası, hırsızlık cezası, cinayetler, evlilik, boşanma, miras vs ahkamı kapsar. Bütün bunlar dindir. Siyasi kanunlar vardır; Ayette geçtiği gibi: “Ey iman edenler! Yahudileri ve hıristiyanları dost edinmeyin. Zira onlar birbirinin dostudurlar (birbirinin tarafını tutarlar). İçinizden onları dost tutanlar, onlardandır. Şüphesiz Allah, zalimler topluluğuna yol göstermez.” (Maide, 51) Dost edinmek, düşman edinmek, antlaşmalar, ehli kitaba karşı muamele, mürtedlere karşı muamele, içerideki ve dışarıdaki düşmanlara karşı tavır vs… gibi ahkamlar dindir. İktisadi kurallar vardır; Faiz, akitler, alış-veriş ahkamı, taksitli alış-verişler, rehin, kiralama vs. kurallar dindir. Sosyal kurallar vardır; Ferdin ailesi ile olan alakası, karı-koca arasındaki haklar, çocuklara karşı muamele, komşuluk hakları, kadın hakları hatta hayvan hakları gibi kurallar vardır. Bütün bunlar yine dindir. Cihad ahkamı vardır; Esirlere karşı muamele ahkamı, ganimetler, fey, askeri faaliyet ve ahkamları yine bütün bunlar dindir. Allah’u Teâlâ “Daha önceki ümmetlere oruç farz kılındığı gibi sizlere de farz kılınmıştır” buyururken, “Sizlere kerih olsa da savaş farz kılınmıştır” buyurmaktadır. Görüldüğü üzere din bir bütündür. Ancak ümmeti dininden kopardılar. Bütün derdi tasası çocuklarının istikbali olan, daha fazla para kazanıp daha rahat yaşamak, mal mülk edinip para peşinde sürekli koşturmak hedefine bürünen ümmet bu acıklı hale getirildi. Mürtetler bizleri daha ne kadar yönetecek? Kafirler daha ne kadar bizleri sömürecek? Dünya genelinde müslümanların kanları ne zamana kadar akıtılacak? Gerçek dinimizi öğrenmedikçe ve öğrendiklerimizle amel etmedikçe bu acıklı durumdan hiç bir zaman kurtulamayacağız. Sahabeyi kiramın dinlerine verdikleri ehemmiyeti dinimize vermediğimiz müddetçe bu zilletten hiçbir zaman kurtulamayacağız. Rabbim bizleri dinine geri çevirsin. Tevhid üzere yaşamayı ve tevhid üzere can vermeyi cümlemize nasibi müyesser eylesin. Davamızın sona yüce Allah’a hamd etmektir. Musa Ebu Cafer

بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: 1) أفضل العبادة الدعاء “İbadetin en faziletli olanı duadır.” (Hâkim) Hâkim, Zehebî, Suyûtî: Sahih. El-Elbânî: Hasen. 2) ليس شيء أكرم على الله تعالى من الدعاء “Hiçbir şey (hiçbir zikir, hiçbir ibadet) Allah Teâlâ katında duadan daha değerli değildir.” (Tirmizî, İbn Mâce, Ahmed) Tirmizi, el-Elbânî, Şuayb el-Arnaût: Hasen. İbn Hibbân, Hâkim Zehebî: Sahih. En üstün ibadet duadır, duadan daha değerli hiç bir ibadet yoktur. Çünkü duada acziyetin, muhtaçlığın, zelilliğin, boyun eğmenin en son noktasını izhar ve Allah Teâlâ’nın kudretini, ğaniyy (zengin) ve her şeye sahip olduğunu, rahmetini, cömertliğini, ihsanını itiraf vardır ki, ibadet; “boyun eğmenin, alçalmanın en son sınırı” anlamına gelmektedir. Yani dua, ibadeti/kulluğu tam anlamıyla ifade etmektedir. İşte Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in meşhur hadisindeki: “Dua ibadetin ta kendisidir (duadan başkası böyle değildir.)” sözüyle kastettiği budur. 3) إِنه من لم يسأل الله يغضب عليه “Kim Allah’tan istemezse (dua etmezse) Allah ona gazap eder.” (Tirmizî, Ahmed, İbn Mâce) İbn Kesîr: “İsnadında hiçbir beis yoktur.” El-Elbânî: Hasen. Şuayb el-Arnaût, Ebu İshâk el-Huveynî: Zayıf. Allah Teâlâ ancak bir vacibi/farzı terk etme veya haram bir iş yapma nedeniyle gazab eder. Münâvî (rahimehullah) Allah Teâlâ’nın, kendisinden dünya ve ahiret ihtiyaçlarını istemeyen kimseye gazap etmesinin sebebini şöyle açıklamıştır: “Çünkü bu kimse ya ümidini kesmiş biridir ya da kibirlidir (kendisini yeterli görür, Rabbisine ihtiyaç duymaz.) Bu ikisinden her biri gazabı gerektirir.” (et-Teysîr bi Şerhi’l-Câmii’s-Sağîr) Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ “Rabbiniz dedi ki: “Bana dua edin size icabet edeyim. Şüphesiz ki bana ibadet etmekten (yani dua etmekten) kibirlenenler zelil bir halde cehenneme gireceklerdir.”" (Mu’min/Ğâfir 60) Şair ne güzel söylemiş: الله يغضب إن تركت سؤاله ... و بُنَيّ آدم حين يسأل يغضب “Allah’tan istemeyi terk edersen Allah gazap eder. Âdemoğlu ise istenildiği zaman kızar.” Süfyân es-Sevrî şöyle dermiş: يا من أحب عباده إليه من سأله فأكثر سؤاله ويا من أبغض عباده إليه من لم يسأله وليس أحد كذلك غيرك يا رب “Ey kullarının kendisine en sevimli olanının, kendisinden isteyen ve istemeyi çokça yapan olduğu kimse! Ey kullarının kendisine en sevimsiz olanının, kendisinden istemeyen olduğu kimse! Senin dışında kimse böyle değil Yâ Rab!” Şeyh Muhammed Hassân: “Bir kral, bir başkan veya bir bakan ile karşılaşıp ondan bir şey talep etmek istesen senin için karşılaşma zamanı, görüşme süresi ve bir mekan belirlenir. Ama Allah Teâlâ’dan bir şey talep etmek istesen bunun zamanını, süresini ve yerini belirleyen sensin. Onunla buluşmayı başlatan sensin, bitiren de sensin. Ve Ondan istemenin bir sınırı da yok!” 4) إِن ربكم حييّ كريم يستحي من عبده إِذا رفع يديه إليه أن يردهما صفرا “Şüphesiz ki Rabbiniz Hayiyy’dir (çok hayâ edendir), Kerîm’dir. Kulu ellerini kendisine kaldırdığı zaman ellerini boş çevirmekten hayâ eder.” (Tirmizî, Ebu Dâvûd, İbn Mâce) İbn Hibbân, Hâkim, Zehebî, el-Elbânî: Sahih. İbn Hacer: “Senedi ceyyid’tir.” Tirmizî: Hasen. 5) أعجز الناس من عجز عن الدعاء “İnsanların en acizi (Münâvî: yani aklı en zayıf olanı) duadan aciz olan kimsedir.” (Taberânî, Beyhakî; Şuabu’l-Îmân) Munzirî, el-Elbânî: Sahih. Çünkü ihtiyacı olmasına ve hiçbir meşakkati bulunmamasına rağmen dua etmemektedir. San’ânî (rahimehullah) şöyle demiştir: “Zira bu kimse amellerin en kolayı ile (kendisine) en faydalı şeyden aciz olmuştur.” (Et-Tenvîr Şerhu’l-Câmii’s-Sağîr) Bu sözü Ebu Ya’lâ, İbn Hibbân ve yine Beyhakî, Ebu Hureyre’ye (radiyallahu anh) nisbet ederek rivayet etmişlerdir. Bu rivayet için İbn Hacer, Heysemî, Şuayb el-Arnaût: Sahih. 6) إذا دعا أحدكم... وليعظم الرغبة فإن اللّه لا يتعاظمه شيء أعطاه “Sizden biriniz dua ettiği zaman… isteği büyütsün (büyük şeyler ve birçok ihtiyaç istesin.) Çünkü Allah’a, verdiği hiçbir şey büyük/zor gelmez.” (Müslim) Her şey O’nun emrindedir. O sadece “ol” der, hemen oluverir. O her şeye kadirdir ve çok cömerttir. Kullarının hepsine istedikleri her şeyi verse mülkünden hiçbir şey eksilmez. Zekeriyya (aleyhisselam) 100 yaşında ve kemikleri zayıflamış, karısı ise 90 yaşında ve kısır iken çocuğunun olması için dua etmişti! Çok büyük bir istek! إذا سأل أحدكم فليكثر فإنه يسأل ربه “Sizden biriniz istediği zaman (istekleri) çoğaltsın. Çünkü o Rabbisinden istiyor.” (İbn Hibbân, Taberânî) Heysemî, el-Elbânî, Şuayb el-Arnaût: Sahih. 7) Âişe (radiyallahu anhâ) şöyle demiştir: سلوا الله كل شيء حتى الشِّسْعَ، فإن الله عز وجل إِن لم ييسّره لم يتيسّر “Allah’tan (istenilmesi meşru olan dünyevi ve uhrevi) her şeyi (bütün ihtiyaçlarınızı) isteyin, hatta ayakkabı bağı bile! Çünkü Allah onu(n gerçekleşmesini) kolaylaştırmazsa kolay/mümkün olmaz.” (Ebu Ya’lâ) Münâvî, Ahmed el-Ğumârî: Sahih. El-Elbânî: Hasen. Yani ne kadar küçük/basit olursa olsun -başka bir rivayette geçtiği üzere bu “tuz” bile olsa- mümin kendisini yeterli görmeden ve utanmadan Allah’tan bütün ihtiyaçlarını istesin ve her işi O’na havale etsin. Çünkü bütün mülk O’nun elindedir, veren O’dur. Kul her anında O’na muhtaçtır. Mümin O’na tevekkül eder, kendine güvenip de O’ndan yardım istemeyi unutmaz. İnanır ki O’nun izni ve yardımı, kolaylaştırması olmasa istediği hiçbir şey gerçekleşmez. Müslim’in (rahimehullah) rivayet ettiği meşhur kudsî bir hadiste de ifade edildiği gibi; O’nun hidayet ettikleri müstesna bütün kullar dalâlettedir. O’nun yedirdikleri müstesna bütün kullar açtır. O’nun giydirdikleri müstesna kulların hepsi çıplaktır. - Allah Teâlâ Kur’ân’a dua ile başlamış ve yine dua ile bitirmiştir. Bu da duanın ne kadar büyük bir öneme sahip olduğunu göstermektedir. - Bir Nükte: Kur’ân’da ne kadar “sana sorarlar” denmişse sorunun cevabının en başında “قُلْ (de ki)” kelimesi gelmiştir. Örneğin Bakara suresinden: “Sana hilallerden sorarlar, de ki…”, “Sana içki ve kumardan sorarlar, de ki…”, “Sana yetimlerden sorarlar, deki…” Ve bu ve başka surelerde bulunan diğer ayetler… Ancak Bakara 186. ayetinde ise Allah Teâlâ: “Kullarım sana benden sordukları zaman” dedikten sonra “قُلْ ” ifadesini kullanmadan: “şüphesiz ki ben yakınım, bana dua ettiği zaman dua edenin duasına icabet ederim.” demiştir! Burada şuna işaret vardır; Duada Allah Teâlâ ile kulları arasında hiçbir aracı yoktur. O, kullarına arada hiçbir vasıtaya ihtiyaç duyulmayacak kadar yakındır. Kul Rabbine dua ettiği zaman direk Ondan istemeli, araya hiçbir vasıta koymamalıdır, velev ki bu vasıta Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) dahi olsa! DUA ÂDÂBI (İcabetin Gerçekleşmesine Yardımcı Olan Sebepler) 1) Abdestli Olmak 2) Kıbleye Yönelmek 3) Elleri Kaldırmak Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle demiştir: إِن ربكم حييّ كريم يستحي من عبده إِذا رفع يديه إليه أن يردهما صفرا “Şüphesiz ki Rabbiniz Hayiyy’dir (çok hayâ edendir), Kerîm’dir. Kulu ellerini kendisine kaldırdığı zaman ellerini boş çevirmekten hayâ eder.” (Tirmizî, Ebu Dâvûd, İbn Mâce) İbn Hibbân, Hâkim, Zehebî, el-Elbânî: Sahih. İbn Hacer: “Senedi ceyyid’tir.” Tirmizî: Hasen. 4) Dua’dan Önce Başta Allah Teâlâ’yı Övmek, Sonra Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e Salât Etmek İbn Mes’ûd (radiyallahu anh) şunları anlatmıştır: كنت أصلي والنبي صلى الله عليه وسلم وأبو بكر وعمر معه، فلما جلست بدأت بالثناء على الله ثم الصلاة على النبي صلى الله عليه وسلم ثم دعوت لنفسي، فقال النبي صلى الله عليه وسلم: سل تعطه، سل تعطه “Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in bulunduğu bir yerde namaz kılıyordum. Ebubekr ve Ömer de (radiyallahu anhuma) O’nunla beraberdi. (Son teşehhüd için) oturduğum zaman Allah’ı (celle celâluh) övmek (yani “tahiyyât”ı okumak) sonra Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e salât etmek ile başladım. Sonra kendim için dua ettim. Bunun üzerine Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) dedi ki: “İste, sana verilsin. İste, sana verilsin.” (Tirmizî, Ahmed) Tirmizî: Hasen Sahih. El-Elbâni: Hasen. Fadâle b. Ubeyd (radiyallahu anh) anlatıyor: سمع النبي صلى الله عليه و سلم رجلا يدعو في صلاته فلم يصل على النبي صلى الله عليه و سلم فقال النبي صلى الله عليه و سلم عجل هذا ثم دعاه فقال له ولغيره إذا صلى أحدكم فليبدأ بتحميد الله والثناء عليه ثم ليصل على النبي صلى الله عليه و سلم ثم ليدع بعد بما يشاء “Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem), namazında (yani son teşehhüd’te veya namaz bittikten sonra) dua eden bir adamı işitti. Adam (Ebu Dâvûd’un rivayetinde: لم يمجد الله تعالى “Allah Teâlâ’yı yüceltmemiş” ve) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e salât etmemişti. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) dedi ki: “Bu (adam) acele etti.” Sonra onu çağırdı ve ona ve başkasına/başkalarına dedi ki: “Sizden biriniz namaz kıldığı (yani son teşehhüde oturduğu) zaman (başka bir manaya göre: “Sizden biriniz namazını bitirdikten sonra dua edeceği zaman”) Allah’ı övmek ile başlasın, sonra Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e salât etsin, bundan sonra istediği şeyle dua etsin.” (Tirmizî, Ebu Dâvûd, Ahmed) Tirmizî: Hasen Sahih. İbn Hacer, İbn Huzeyme, İbn Hibbân, Hâkim, Zehebî, Şuayb el-Arnaût: Sahih. El-Elbânî: Hasen. Ömer (radiyallahu anh) şöyle demiştir: إن الدعاء موقوف بين السماء والأرض لا يصعد منه شيء حتى تصلي على نبيك صلى الله عليه و سلم “Dua gök ve yer arasında durdurulmuştur. Nebi’ne (sallallahu aleyhi ve sellem) salât edinceye kadar (Allah’a) ondan (duadan) hiçbir şey yükselmez.” (Tirmizî) İbn Kesîr: Ceyyid bir isnad. El-Elbânî bir yerde zayıf, başka bir yerde ise hasen olduğuna hükmetmiştir. Ali (radiyallahu anh) şöyle söylemiştir: كل دعاء محجوب حتى يصلى على النبي صلى الله عليه وسلم “Her dua engellenmiştir (sema’ya/Allah’a yükselmez), ta ki Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e salât edilinceye kadar.” (Taberânî, Beyhakî) Ebu Süleyman ed-Dârânî (vefat tarihi: hicrî 215) şöyle söylemiştir: من أراد أن يسأل الله حاجة فليبدأ بالصلاة على النبي صلى الله عليه وسلم ثم يسأل حاجته ثم يختم بالصلاة على النبي صلى الله عليه وسلم فإن الله عزّ وجل يقبل الصلاتين، وهو أكرم من أن يدع ما بينهما “Kim Allah’tan bir ihtiyaç istemeyi dilerse Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e salât ile başlasın, sonra ihtiyacını istesin, sonra Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e salât ile bitirsin. Zira Allah (azze ve celle) bu iki salâtı (genel ifadeyle: “Nebi’ye salâtı” kesinlikle) kabul eder. O, bu ikisinin arasındakini bırakmaktan (geri çevirmekten) çok cömerttir.” İbn Mes’ûd (radiyallahu anh) şöyle demiştir: إذا أراد أحدكم أن يسأل فليبدأ بالمدحة والثناء على اللّه بما هو أهله ثم ليصل على النبي صلى الله عليه و سلم ثم ليسأل بعد فإنه أجدر أن ينجح “Sizden biriniz (Allah’tan) istemeyi dilediği zaman Allah’ı, O’na layık olan şeylerle övmek ile başlasın, sonra Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e salât etsin, bundan sonra istesin. Zira bu, başarılı/muvaffak olmaya daha layıktır.” (Taberânî) Heysemî, el-Elbânî: Ceyyid bir hadistir. Suyûtî: Sahih. Nevevî (rahimehullah) “El-Ezkâr” isimli eserinde şunları kaydetmiştir: أجمع العلماء على استحباب ابتداء الدعاء بالحمد لله تعالى، والثناء عليه، ثم الصلاة على رسول الله صلى الله عليه وسلم، وكذلك يختم الدعاء بهما، والآثار في هذا الباب كثيرة معروفة “Alimler, duaya Allah Teâlâ’ya hamd ve O’nu övmek, sonra Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’e salât etmek ile başlamanın müstehap olduğunda icma etmişlerdir. Keza dua bu ikisiyle (hamd ve salât ile) bitirilir. Bu konuda rivayetler çoktur, marûftur.” Kâdı Huseyn el-Mağribî (rahimehullah) şöyle demiştir: “İsteyen kimse dilediği şeyi elde etmek için nezaket göstermesi gerekir.” (el-Bedru’t-Temâm Şerhu Bulûği’l-Merâm) Nitekim cenaze namazında ölüye dua etmeden evvel birinci tekbirden sonra Fâtiha sûresi okunur ki, bu sureyi okumak Allah Teâlâ’ya hamd etmek, O’nu övmektir. Hanefîlere göre ise “Subhâneke” okunur ki, bunu okumak da Allah Teâlâ’yı övmektir. İkinci tekbirden sonra ise İbrâhîmî salâtlar (salli barikler) okunur. Ve üçüncü tekbirden sonra ölü için dua edilir. Binâen aleyh; namaz içerisinde (yani secdelerde, iki secde aralarında ve selam vermeden önce ve vitir kunutlarında) veya namaz dışında herhangi meşru bir isteğimizi Rabbimize arz etmeden önce evvela O’na hamd edelim, O’nu övelim, ta’zîm ve tenzîh edelim, zikredelim. Sonra Nebimize (sallallahu aleyhi ve sellem) salât edelim. Ve sonra Rabbimize taleplerimizi sunalım. 5) İcabet Edilmiyor Diye Usanıp Dua’yı Bırakmamak, Allah Teâlâ’ya Kızmayıp, Darılmayıp Duada Israrcı Olmak, Devam Ettirmek Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: يستجاب لاحدكم ما لم يعجل، يقول: دعوت فلم يستجب لي “Sizden birinize acele etmediği sürece icabet edilir. (Şöyle ki; diliyle veya içinden) der ki: “Dua ettim, ama bana icabet edilmedi.” (Buhârî, Muslim, Tirmizî, Ebu Dâvûd, İbn Mâce) Muslim’in başka bir rivayetine göre Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’e: “Acele etmek nasıl olur?” diye sorulunca şöyle demiştir: يقول: قد دعوت وقد دعوت فلم أر يستجب لي فيستحسر عند ذلك ويدع الدعاء “Der ki: ‘Dua ettim, dua ettim, ama bana icabet ettiğini görmedim.’ Ve icabet edilmeyince bitkin düşer ve duayı bırakır.” Evet, Allah Teâlâ kesinlikle dualara icabet eder. Çünkü Rabbimiz: أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ “Bana dua ettiği zaman dua edenin duasına icabet ederim” (Bakara 186) وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ “Rabbiniz dedi ki: “Bana dua edin size icabet edeyim.” (Mu’min/Ğâfir 60) diye buyurarak bunun sözünü vermiştir. Şüphesiz ki O, va’dinden dönmez. Ancak icabet etmesi, sadece dua eden kimsenin istediği zamanda icabet etmesi anlamında değildir. İlgili mutemed rivayetlerden öğreniyoruz ki, Allah Teâlâ şu şekillerden biri ile icabet eder: a) Ya dua edenin icabet edilmesini istediği zamanda ona talep ettiği şeyi verir. b) Ya -dua eden dua’nın şartlarını ve âdâbını yerine getirmesine rağmen- bundan kısa veya uzun bir müddet geçtikten sonra icabet eder. Zira icabetin ertelenmesi daha hayırlı olabilir veya istediği şeyi istediği zamanda vermekte maslahat olmayıp bilakis mefsedet/zarar/şer vardır veya ecri artsın diye icabet etmeyerek duaya ve sabretmeye devam etmesini ister. Yani bir hikmetinden ötürü erteler. Nitekim Musa (aleyhisselam) Firavun ve kavminin ileri gelenlerine Yûnus 88’de geçen bedduasını yapmış ve Harun (aleyhisselam) da âmîn demiş, ancak bu iki büyük peygamberin beddualarına -rivayet edildiğine göre- 40 sene sonra icabet edilmişti. Eyyûb (aleyhisselam)’a şiddetli bir hastalık isabet etmişti. Hastalığının gitmesi için dua etti, dua etti, çok dua etti, ümidini kesmedi, sabretti ve -Ebu Ya’lâ’nın sahih bir isnadla rivayet ettiğine göre- tam 18 sene sonra Allah Teâlâ O’ndan bu sıkıntıyı kaldırdı. Zekeriyya (aleyhisselam) evlendiğinden beri çocuğunun olması için dua etmişti. Ama yaşı 100’e varınca çocuğu olmuş, bu zamana kadar duası icabet görmemişti. Ya’kûb (aleyhisselam) oğlu Yûsuf (aleyhisselam)’ı kaybetmesinin üzerinden onlarca sene geçmesine rağmen yine de ümidini kesmemiş, şöyle demişti: يَا بَنِيَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِنْ يُوسُفَ وَأَخِيهِ وَلَا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِنَّهُ لَا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْكَافِرُونَ “Ey oğullarım! (Mısıra tekrar) gidip Yûsuf ve kardeşi hakkında dikkat ve sabırla araştırma yapın ve Allah’ın rahmetinden ümidinizi kesmeyin. Şüphesiz ki Allah’ın rahmetinden ancak kâfirler ümit keser.” (Yûsuf 87) Ve sonunda birbirlerine kavuştular. c) Ya talep ettiği şeyi değil de daha hayırlı onun cinsinden başka bir şey verir. Bunu da ya dua edenin istediği vakitte ya da bundan kısa veya uzun bir zaman geçtikten sonra verir. İşte hadiste açıklandığı anlamıyla duada acele etmek, bu şekillerden biriyle icabet edilmemesine neden olur. O halde müddet ne kadar uzarsa uzasın, mümin, talebine icabet edilmesinden ümidini kesmeyip, Rabbine hüsn-ü zan edip duaya devam etmelidir. Meşhur kudsî bir hadiste ifade edildiği üzere; kul Allah Teâlâ hakkında hayır veya şer hangi zanda bulunursa Allah da o zannına göre muamelede bulunur. Nasıl ki bir çocuk annesinden bir şey istiyor, bunda ısrar ediyor, usanmıyor, bunun için ağlıyorsa mümin de duasında böyle ısrarcı olmalıdır. Nitekim birinden ısrarla bir şey istendiğinde sonunda kabul eder. Kapıyı ısrarla çalan kimseye kapının açılması yakındır. İcabet edilmiyor diye bir zaman sonra duayı bırakmak adeta duayla Allah Teâlâ’ya minnet edip cimrilik yapmaktır. “Dua bir çeşit ilaçtır. Hastanın iyileşmesi için dünya ilacından bile -Allah’ın dilemesi müstesna- bir yudum/doz, iki yudum, üç yudum, hatta on yudum yetmeyebiliyor, işte dua da böyledir, tekrar etmesi gerekir.” (Mustafa İbnu’l-Adevî) d) Ya talep ettiği şeyi vermeyip yerine kemiyet ve keyfiyet olarak duası gibi/kadar olan inecek bir kötülüğün/musibetin inmesini engeller. Örneğin; Allah’ın takdiri gereği sağlıklı birine bir hastalık inecekken dua sebebiyle Allah bu hastalığı ondan geri çevirir. Veya hasta olan birine bir musibet inip hastalığı daha da artacak ve ölecek iken dua bu musibetin inmesine engel olur. O yüzden “çok dua ettim ama bir faydası olmadı” diye düşünülmemelidir. e) Ya kemiyet ve keyfiyet olarak duası gibi/kadar olan inmiş bir kötülüğü/musibeti kaldırır. f) Ya duası sebebiyle işlediği bir günahı affeder. g) Ya da dünyada icabet etmeyip talep ettiği şeyin kendisini veya onun benzerini veya ondan daha güzelini veya sevabını ahirete saklar/erteler. (Bkz: Mirkâtu’l-Mefâtîh, Ali el-Kârî) Öyleyse dua eden kardeşim! Rabbine hüsn-ü zan ederek duana devam et. İsteğin verilmese bile her hâlükârda kârdasın. Ettiğin hiçbir dua boşa gitmiyor. Senin dua etmendeki asıl gayen Allah’a ibadet/ecir, “bana dua edin” emrine icabet olsun. Seleften bazıları şöyle demiştir: لأنا أشد خشية أن أحرم الدعاء من أن أحرم الإجابة “Ben icabetten mahrum olmaktan daha çok duadan mahrum olmaktan korkuyorum.” Tirmizî ve Ahmed’in (rahimehumallah) rivayetlerine göre Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) Allah Teâlâ’nın bir müslümanın duasına muhakkak bir şekilde icabet ettiğini söyleyince: “o zaman (duayı) çokça yapalım” denilmiş, O da: اللّه أكثر “Allah daha çoktur” buyurmuştur. (Tirmizî: Hasen Sahih. Şuayb el-Arnaût: Ceyyid.) Et-Tîbî (rahimehullah) bunu şöyle açıklamıştır: “Yani Allah duanızdan daha çok icabet edendir.” Molla Ali el-Kârî (rahimehullah) şu manayı tercih etmiştir: “Allah’ın fazlı daha çoktur. Yani fazlından ve kereminin genişlinden verdiği şeyler duanızın karşılığında size verdiği şeylerden daha çoktur. Veya: Allah çokluk noktasında daha ğalip olandır, yani çok isteyerek O’nu aciz bırakamazsınız. Çünkü O’nun hazineleri bitmez.” 6) Allah Teâlâ’dan İsimleriyle İstemek Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: وَلِلَّهِ الْأَسْمَاءُ الْحُسْنَى فَادْعُوهُ بِهَا -İki manadan birine göre-: “En güzel isimler sadece Allah’a aittir. O halde O’ndan bunlarla isteyin.” (A’râf 180) Ancak en doğrusu, istenecek şeye münasib isimleri seçmektir. Mağfiret istendiğinde “Ğafûr”, “Ğaffâr”, “Tevvâb”, ilim istendiğinde “Fettâh”, şifa istendiğinde “Şâfî” isimleriyle istemek gibi. Bunun Kur’ân ve sünnetten çok delili vardır. Örneğin: قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا أَنْزِلْ عَلَيْنَا مَائِدَةً مِنَ السَّمَاءِ تَكُونُ لَنَا عِيدًا لِأَوَّلِنَا وَآخِرِنَا وَآيَةً مِنْكَ وَارْزُقْنَا وَأَنْتَ خَيْرُ الرَّازِقِينَ “Meryem oğlu İsa dedi ki: “Yâ Allâh! Rabbimiz! Bize semadan, evvelimize (bize) ve sonumuza (bizden sonrakilere) bayram ve senden bir ayet olacak bir sofra indir. Bizi rızıklandır. Sen rızık verenlerin en hayırlısısın.” (Mâide 114) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle dua ederdi: يا مقلّب القلوب ثبت قلبي على دينك “Ey kalpleri evirip çeviren! Kalbimi dinin üzere sabit kıl.” İbnu’l-Arabî (rahimehullah) A'râf 180. ayetin tefsirinde şunları kaydetmiştir: “Her bir isimle o isme uyan şey istenilir. Dersin ki: “Yâ Rahîm! Bana rahmet et”, “Yâ Hakîm! Benim lehime hüküm ver”, “Yâ Rezzâk! Beni rızıklandır”, “Yâ Hâdî! Beni hidayet et.” Şayet genel (kapsayıcı) bir isimle dua edersen dersin ki: “Yâ Mâlik! Bana rahmet et”, “Yâ Azîz! Benim lehime hüküm ver”, “Yâ Latîf! Beni rızıklandır.” Şayet en büyük (en genel) isimle dua edersen: “Yâ Allâh!” dersin. Zira bu her bir ismi içermektedir. Ama “Yâ Rezzâk! Bana hidayet et” deme, ancak (bununla) “Yâ Rezzâk! Beni hidayetle rızıklandır” demeyi kastetmen hariç.” Allâme Muhammed Emîn eş-Şankîtî (rahimehullah) şöyle söylemiştir: “Bazı âlimler şöyle demişlerdir: “Dersin ki: “Yâ Rahîm! Bana rahmet et”, “Yâ Râzik! Beni rızıklandır”, “Yâ Hakîm! Benim lehime hüküm ver.” Ama: “Yâ Hakîm! Beni bağışla” veya “Yâ Rezzâk! Bana rahmet et” ise demezsin. Ancak tahkik şudur ki; bunların hepsi caizdir. Çünkü Allah’ın isimleri birbirlerini gerektirirler; bu isimlerde bulunan herbir sıfat (mesela “el-Kadîr” ismindeki kudret sıfatı), sıfatlarının azametinden ötürü diğer sıfatların hepsini gerekli kılar.” (el-Azbu’n-Nemîr) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: ألِظّوا بياذا الجلال والإكرام “(Dualarınızda) Yâ Ze’l-Celâli ve’l-İkrâm’ı bırakmayın/çokça söyleyin.” (Nesâî; es-Sunenu’l-Kubrâ, Ahmed, Tirmizî) Hâkim, Zehebî, el-Elbânî, Şuayb el-Arnaût: Sahih. Tirmizî ve Ahmed’in (rahimehumallah) rivayet ettiklerine göre Muâz b. Cebel (radiyallahu anh) anlatıyor: “Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) “Yâ Ze’l-Celâli ve’l-İkrâm” diyen bir adamı işitti. Dedi ki: استجيب لك فسل “Sana icabet edildi. (İsteğini) iste.” (Tirmizî, Şuayb el-Arnaût: Hasen. El-Elbânî: Zayıf.) “Yâ Ze’l-Celâli ve’l-İkrâm”ın manası: Ey celâl (azamet) ve (veli kullarına) ikrâm sahibi! Kimi alimlere göre bu isim ism-i a’zam (Allah’ın en büyük ismi)’dir. 7) Dua’dan Önce Allah Teâlâ’nın Yaptığı İyilikleri, İhsânını Zikretmek Zekeriyya (aleyhisselam)’ın çocuk istemeden evvel söylediklerinden biri şöyleydi: وَلَمْ أَكُنْ بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِيًّا “Sana dua etmekle Rabbim hiç şakiyy olmadım (kabul etmeyerek hiçbir zaman beni mutsuz/mahrum etmedin, hep dualarıma icabet ettin.)” (Meryem 4) Yûsuf (aleyhisselam) şöyle dua etmişti: رَبِّ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَعَلَّمْتَنِي مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحَادِيثِ فَاطِرَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ أَنْتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ تَوَفَّنِي مُسْلِمًا وَأَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ “Rabbim! Bana mülk (hükümdarlık) verdin ve bana rüya tabirini öğrettin. Ey göklerin ve yerin benzersiz yaratıcısı! Sen dünya ve ahirette benim velîmsin. Müslüman olarak canımı al ve beni salihlere kat.” (Yûsuf 101) İbrâhîm (aleyhisselam): الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي وَهَبَ لِي عَلَى الْكِبَرِ إِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ إِنَّ رَبِّي لَسَمِيعُ الدُّعَاءِ “Hamd, yaşlılığ(ım)a rağmen bana İsmâîl’i ve İshâk’ı bahşeden Allah’a mahsustur. Şüphesiz ki Rabbim duayı işitendir.” (İbrâhîm 39) demiş, sonra dua etmiştir. 8) Yaptığımız ve Yapıyor Olduğumuz Salih Amellerimizle Tevessül رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ “Rabbimiz! Biz, “Rabbinize iman edin” diye imana çağıran bir münâdiyi işittik ve hemen iman ettik. Rabbimiz! Günahlarımızı bağışla, kötülüklerimizi sil ve canımızı iyilerle beraber al (vefatımızdan sonra bizi salihlerle kıl.)” (Âli İmrân 193) Mağaraya sığınıp orada mahsur kalmış meşhur üç kişi, sıdk ile yaptıkları salih amellerini vesile kılarak dua etmiş ve kurtulmuşlardı. Namaz, sadaka, tilavet, zikir gibi herhangi bir salih amelin ardından dua etmek de bu kabildendir, icabete sebeptir. Allah Teâlâ Bakara 127-129. ayetlerinde, İbrahim ve İsmâîl (aleyhimesselam)’ın Kâbe’nin temellerini yükseltirlerken yaptıkları duayı haber vermiştir. 9) Dua Etmeden Evvel Tevbe ve İstiğfâr’da Bulunmak İstiğfâr, yağmura, bol rızka, çocuk sahibi olmaya, huzurlu bir hayata, maddî-manevî-bedenî (her manasıyla) kuvvetin artıp sıkıntıların gitmesine, duaya icabete sebeptir. Bir gün Hasan Basrî’nin (rahimehullah) yanına biri gelmiş ve O’na yağmur yağmaması sebebiyle tarlasının meyve-sebze vermediğini şikâyet etmiş. O da ona: “çokça istiğfâr et” diye tavsiyede bulunmuş. Sonra bir başkası gelmiş ve fakirliğini şikâyet etmiş, ona da: “çokça istiğfâr et” diye nasihat etmiş. Sonra başka birisi daha gelmiş ve çocuğunun olmamasını şikâyet etmiş, ona da yine: “çokça istiğfâr et” demiş. Bunun üzerine yanındaki birisi O’na: “Gelen üç kişi farklı şikâyetlerde bulundu, ama her birine istiğfârı tavsiye ettin!” deyince ona şöyle cevap vermiş: “Allah Teâlâ’nın şu sözünü işitmedin mi?: فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا “Dedim ki (Nûh): “Rabbinize istiğfâr edin, çünkü O çok mağfiret edicidir. (İstiğfâr edin ki) üzerinize bol bol yağmur indirsin. Mallarınızı ve oğullarınızı çoğaltsın, size bağlar/bahçeler versin ve sizin için nehirler akıtsın.” (Nûh 10-12)” Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى وَيُؤْتِ كُلَّ ذِي فَضْلٍ فَضْلَهُ “Rabbinize istiğfâr edin, sonra da (taatle) O’na tevbe edin (dönün) ki sizi belli bir süreye (ölüm vaktinize) kadar güzel bir faydayla (bol rızık ve mutlu bir yaşamla) faydalandırsın ve (ahirette) her fazilet (salih amel) sahibine fazlını (lütfunu) versin.” (Hûd 3) وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ “(Hûd): “Ey kavmim! Rabbinize istiğfâr edin, sonra da (taatle) O’na tevbe edin (dönün) ki üzerinize bol bol yağmur indirsin ve kuvvetinize kuvvet katsın.” (Hûd 52) Ebu Dâvûd, Nesâî ve İbn Mâce’nin (rahimehumullah) rivayet ettikleri, seneden zayıf, lakin manası şüphesiz doğru olan bir hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in şöyle dediği geçmektedir: من لزم الاستغفار جعل الله له من كل ضيق مخرجا ومن كل هم فرجا ورزقه من حيث لا يحتسب “Kim istiğfâra devam ederse/çokça yaparsa Allah onun için her darlıktan/sıkıntıdan bir çıkış yolu, her tasadan/dertten bir kurtuluş kılar ve ona ummadığı bir yerden rızık verir.” Rivayet edildiğine göre; bir gün İmam Ahmed b. Hanbel (rahimehullah) bir beldeye doğru sefere çıkmış. Gece olmuş ve yolda yürürken küçük bir mescid görmüş. Mescide girmiş, orada namaz kılmış ve sonra uyumak istemiş. İmam yatmış ve ardından mescidin bekçisi gelip demiş ki: “Ey adam ne yapıyorsun.” O da: “uyuyorum” deyince, “burası uyuma yeri değil” demiş. Adam O’nun İmam Ahmed olduğunu bilmiyordu ve İmam da kendisinin İmam Ahmed olduğunu ona söylememişti, eğer bilseydi ona hürmet eder, izin verirdi. İmam: “bana izin ver de biraz uyuyayım” deyince bekçi: “hayır, olmaz. Böyle yapacaksan çık buradan” demiş. İmam Ahmed ne kadar da onu ikna etmeye çalışmışsa da bunu başaramamış ve mescidden çıkmış. Ve mescidin kapısının eşiğinde uyumaya başlamış. Ama bekçi bir daha yanına gelmiş ve mescidin kapısının önünde de olsa uyuyamayacağını söylemiş, O’nu buradan uzaklaştırmış. İmam yolun ortasında yorgun bir haldeyken bir fırıncı O’nu görmüş, O’na acımış ve demiş ki (tabi bilmiyor kim olduğunu!): “Benimle dükkânıma gel, bu gece seni misafir olarak ağırlayayım.” İmam da bunu kabul etmiş ve onunla birlikte fırına gitmiş. İmam oturmuş ve bir süre adamı seyretmeye başlamış. Bakmış ki fırıncı her hamur yoğurduğunda çok defa “Estağfirullâh” diyor. İmam ona demiş ki: “Sen ne zamandan beri bu hal üzeresin.” O da: “Uzun zamandan beri” demiş. İmam sormuş: “Peki bu istiğfârının semeresini gördün mü?” Adam: “Evet, Allah Teâlâ’dan her ne istemişsem bana icabet etti. Ama tek bir dua hariç, henüz ona icabet etmedi; Rabbime dua ettim ki İmam Ahmed b. Hanbel ile karşılaşayım!” Bunun üzerine İmam şöyle demiş: “Allâhu Ekber! Allah duana icabet etti. Ben Ahmed b. Hanbel’im. Allah beni senin yanına kadar getirdi.” İstiğfâr, kilitleri/sorunları/çıkmazları açan bir anahtardır. Şeyhu’l-İslam İbn Teymiyye (rahimehullah) şöyle demiştir: “Bir mesele bana kapalı gelir, bunun üzerine 1000 kere veya daha fazla veya daha az Allah’a istiğfâr ederim, ta ki Allah bana o meseleyi açar.” İstiğfâr, azaba ve musibetlere karşı kalkandır. Ebu Musa el-Eş’arî (radiyallahu anh) şöyle söylemiştir: إنه كان قبلُ أمانان، قوله: "وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ" أما النبي صلى الله عليه وسلم فقد مضى وأما الاستغفار فهو دائر فيكم إلى يوم القيامة “Önceden iki eman vardı. Allah Teâlâ şöyle demiştir: “Sen içlerinde iken Allah onlara azap edecek değildir. Ve onlar istiğfâr ederlerken de Allah onlara azap edici değildir.” (Enfâl 33) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) ayrıldı. İstiğfâr ise kıyamet gününe kadar aranızda dolaşıcıdır.” 10) Yalvararak, Ağlayarak ve Sessiz Bir Şekilde Dua Etmek ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً “Rabbinize yalvararak/boyun eğerek/zelil bir şekilde/huşû’ ile ve gizlice dua edin.” (A’râf 55) إِذْ نَادَى رَبَّهُ نِدَاءً خَفِيًّا “(Zekeriyya) Rabbine gizli bir nida (ses) ile nida etmişti.” (Meryem 3) 11) Zayıflığı/Acziyeti İzhar Etmek قَالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْبًا... وَكَانَتِ امْرَأَتِي “(Zekeriyya) dedi ki: “Rabbim! Gerçekten (yaşlılıktan) kemiklerim zayıfladı (kuvvetim gitti) ve baş(ım)da beyazlık tutuştu (yayıldı.)… Karım da kısırdır.” (Meryem 4) Yûsuf (aleyhisselam): وَإِلَّا تَصْرِفْ عَنِّي كَيْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَيْهِنَّ وَأَكُنْ مِنَ الْجَاهِلِينَ “…Şayet benden onların tuzağını (şerrini) defetmezsen onlara meyleder ve cahillerden olurum.” (Yûsuf 33) قَالَا رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا وَإِنْ لَمْ تَغْفِرْ لَنَا وَتَرْحَمْنَا لَنَكُونَنَّ مِنَ الْخَاسِرِينَ “(Âdem ve zevcesi) dediler ki: “Rabbimiz! Nefislerimize zulmettik. Eğer bizi bağışlamaz ve bize rahmet etmezsen kesinlikle kaybedenlerden oluruz.” (A’râf 23) Nuh (aleyhisselam) kavminden ümit kesince: فَدَعَا رَبَّهُ أَنِّي مَغْلُوبٌ فَانْتَصِرْ “Bunun üzerine Rabbine şöyle dua etti: “Gerçekten ben yenik düşmüş durumdayım, yardım et.” (Kamer 10) 12) Korkarak ve Umarak Dua Etmek Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: “O’na (azabından) korkarak ve (rahmetini, sevabını, icabet edeceğini) umarak dua edin.” (A’râf 56) 13) İcabet Edileceğine Kesin Olarak İnanmak ve Kalbin Hâzır Olması, Tamamen İstenilen Şeye Yönelmesi/Talepte Ciddi Olmak Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: ادعوا الله وأنتم موقنون بالإجابة واعلموا أن الله لا يستجيب دعاء من قلب غافل لاه “(İcabet şekillerinden biriyle) icabet edileceğine yakînen inanarak (Allah’a hüsn-ü zan ederek) dua edin. Bilin ki Allah (ne dediğinden) ğâfil, (manasından başka şeylerle) oyalanan bir kalpten (çıkan) dua’ya icabet etmez.” (Tirmizî) Hâkim (rahimehullah): “İsnâdı mustakîm bir hadistir” demiştir. Ancak bu doğru bir hüküm olmayıp hadis zayıftır. Lakin hadis bundan başka farklı lafızlarla 3 yolla daha gelmiştir. Bunlardan birini İmam Ahmed (rahimehullah) rivayet etmiştir. Bu rivayet için Ahmed Şâkir (rahimehullah) “sahih”, Munzirî, Heysemî, Abdulkâdir el-Arnaût (rahimehumullah) ise “hasen” hükmü vermişlerdir. Kimi muhaddisler ise buna da zayıf demişlerdir ki doğru olan da budur. Diğer iki rivayet ise zayıftır. Böylelikle naklettiğimiz hadis bu 3 rivayetin desteği ile “hasen li ğayrih” derecesine çıkmaktadır. Nitekim el-Elbânî de (rahimehullah) bu sebeple hadise “hasen” hükmü vermiştir. 14) İsteği Kesin Bir Şekilde İfade Etmek, Allah’ın Dilemesine Bağlamamak Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: لا يقولنّ أحدكم: اللّهم اغفر لي إن شئت، اللّهم ارحمني إن شئت، ليعزم المسألة فإنه لا مكره له “Sizden biriniz (dua ettiği zaman): “Yâ Allâh! Şayet dilersen beni bağışla”, “Yâ Allâh! Şayet dilersen bana rahmet et” (başka bir rivayette: “Yâ Allâh! Şayet dilersen bana ver”, başka bir rivayette: “Yâ Allâh! Şayet dilersen beni rızıklandır” gibi) demesin, isteğe azmetsin/istekte kararlı olsun. Zira O’nu (Allah)’ı zorlayan hiçbir kimse yoktur.” (Buhârî, Muslim) Yani Allah’ın dilemesine bağlayarak istemek sanki; “ama şayet dilemezsen, yani zorla yaparsan/verirsen bunu istemiyorum, sadece rızan varsa istiyorum” demek gibidir ki, Allah Teâlâ’yı kimse zorlayamaz, O zaten sadece dilediğini yapandır. Ayrıca; bu şekilde istemek “bağışlamasan da olur…” anlamını da taşımakta; yani bunda Allah’a ve istenilen şeye ihtiyaç duymama vardır. Yine bunda istemede bir zayıflık vardır. Keza Allah Teâlâ’nın isteğine icabet edeceğinde şüpheli olma, O’na hüsn-ü zan etmeme vardır. 15) Dua’yı 3 Kere Tekrarlamak İbn Mes’ûd (radiyallahu anh) şöyle demiştir: وكان إذا دعا دعا ثلاثا وإذا سأل سأل ثلاثا “(Nebi sallallahu aleyhi ve sellem -beddua da dahil-) dua ettiği zaman (genelde) 3 defa dua eder, istediği zaman 3 defa isterdi.” (Müslim) 16) Dua’nın Sebebini Açıklamak: وَقَالَ نُوحٌ رَبِّ لَا تَذَرْ عَلَى الْأَرْضِ مِنَ الْكَافِرِينَ دَيَّارًا إِنَّكَ إِنْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبَادَكَ وَلَا يَلِدُوا إِلَّا فَاجِرًا كَفَّارًا “Nûh dedi ki: “Rabbim! Yeryüzünde kâfirlerden hiçbir kimseyi bırakma (helak et). Çünkü sen şayet onları bırakırsan kullarını saptırır ve sadece fâcir kafir doğururlar.” (Nûh 26-27) وَإِنِّي خِفْتُ الْمَوَالِيَ مِنْ وَرَائِي وَكَانَتِ امْرَأَتِي عَاقِرًا فَهَبْ لِي مِنْ لَدُنْكَ وَلِيًّا يَرِثُنِي وَيَرِثُ مِنْ آلِ يَعْقُوبَ وَاجْعَلْهُ رَبِّ رَضِيًّا “(Zekeriyya): “Ve ben arkamdan (vefatımdan sonra) yakınlar(ımın bu dini zayi edeceklerin)den korkuyorum. Ve karım da kısırdır. O halde bana katından bana ve Ya’kûb hanedanına (ilim ve nübüvvette) mirasçı olacak (olması için) bir veli (yardım edecek bir çocuk) bahşet.” (Meryem 5-6) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) Bedir günü zafer isterken şöyle demiştir: اللهم إن تهلك هذه العصابة من أهل الإسلام لا تعبد في الأرض “Yâ Allâh! Şayet bu Müslüman topluluğu helak edersen yeryüzünde sana ibadet edilmez.” (Muslim) 17) Dua’da Sadece Dünyevi Şeyler İstememek Allah Teâlâ şu ayetinde duasında sadece dünyevi şeyler isteyenleri kınamıştır: فَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا وَمَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ “İnsanlardan kimisi vardır ki: “Rabbimiz! Bize dünyada (sıhhat, mal-mülk v.s) ver” der. Bu kimse için ahirette hiçbir nasib yoktur.” (Bakara 200) Bir sonraki ayette ise duasında hem dünya hem de ahiret güzelliğini istemeyi toplayan kimseleri övmüştür: وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ رَبَّنَا آتِنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَفِي الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنَا عَذَابَ النَّارِ أُولَئِكَ لَهُمْ نَصِيبٌ مِمَّا كَسَبُوا وَاللَّهُ سَرِيعُ الْحِسَابِ “Onlardan kimisi de vardır ki: “Rabbimiz! Bize dünyada da güzellik ver, ahirette de güzellik (ver.) Ve bizi ateş (cehennem) azabından koru” der. İşte bu kimseler için yaptıklarından nasib vardır. Allah hesabı hızlı görendir.” Bu dua, dünya ve ahiret hayırlarının hepsini kapsamaktadır. Enes (radiyallahu anh)’ın naklettiğine göre Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in en çok yaptığı duası bu idi. (Buhârî, Muslim) 18) Namaz Haricinde Dua Ederken Sema'ya Bakmak Allah Teâlâ şöyle demiştir: قَدْ نَرَى تَقَلُّبَ وَجْهِكَ فِي السَّمَاءِ “(Kıblenin değişmesi için) yüzünün semaya doğru çevrildiğini görüyoruz.” (Bakara 144) Muslim’in (rahimehullah) rivayet ettiğine göre Mikdâd (radiyallahu anh) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in sütünü içmesi kıssasını anlatırken şunu nakletmiştir: فرفع رأسه إلى السماء فقلت: الآن يدعو علي فأهلك فقال في دعائه: اللهم أطعم من أطعمني وأسق من أسقاني “…Bunun üzerine (Nebi) başını semaya doğru kaldırdı. (Kendi kendime) dedim ki: “Şu anda bana beddua ediyor, bu sebeple helak olacağım.” Şöyle dedi: “Yâ Allâh! Beni yedireni yedir ve beni içireni içir.” Allâme Abdulaziz et-Tarîfî (hafizahullah ve fekke esrah) şöyle demiştir: “Dua ederken ta’zîmen semaya (yukarıya) bakmak terkedilmiş sünnetlerdendir.” 19) Sıkıntılı Durumlarda İcabet Edilmesi İçin Rahatlık Zamanlarında Özelde Çokça Dua Etmek Genelde Taatlerle Yakınlaşmak Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: من سرّه أن يستجيب اللّه له عند الشدائد والكُرَب فليكثر الدعاء في الرّخاء “Kim Allah’ın kendisine zor durumlarda ve keder hallerinde icabet etmesini isterse o halde rahatlıkta duayı çokça yapsın.” (Tirmizî, Hâkim) Hâkim, Zehebî, Suyûtî: Sahih. Tirmizî, El-Elbânî: Hasen. Meşhur İbn Abbâs hadisinde şöyle buyurmuştur: تعرف إلى الله في الرخاء يعرفك في الشدة “Rahatlıkta Allah’ı (salih amellerle) tanı (yakınlaş) ki O da seni zorlukta tanısın.” (Ahmed) Yûnus (aleyhisselam) Rabbisini rahatlık zamanlarında tanıdı, Allah da O’nu balığın karnında: لَا إِلَهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَكَ إِنِّي كُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ “Senden başka hiçbir ilah yoktur. Seni bütün noksanlıklardan tenzih ederim. Ben (nefsine) zulmedenlerden oldum.” (Enbiyâ 87) diye dua ettiğinde tanıdı. Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: فَلَوْلَا أَنَّهُ كَانَ مِنَ الْمُسَبِّحِينَ لَلَبِثَ فِي بَطْنِهِ إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ “Şayet O (Yûnus) tesbîh edenlerden olmasaydı büyük balığın karnında diriltilecekleri güne kadar kalırdı.” (Sâffât 143-144) Tîbî (rahimehullah) şöyle demiştir: “Şükreden, basiretli bir müminin mizacından biri, atmadan önce oka tüy yapıştırması, zorunluluk halinden önce Allah’a sığınmasıdır.” 20) “Âmîn” Diyerek Bitirmek “Âmîn” kelimesi “icabet et” anlamına gelir. Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Ömer Faruk

بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Tevbe suresinin şu açık, net ve kendilerine karşı zafer vadiyle sonlandırılmış ayetlerinde Allah (celle zikruhû) şöyle diyor: كَيْفَ يَكُونُ لِلْمُشْرِكِينَ عَهْدٌ عِنْدَ اللَّهِ وَعِنْدَ رَسُولِهِ إِلَّا الَّذِينَ عَاهَدْتُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ فَمَا اسْتَقَامُوا لَكُمْ فَاسْتَقِيمُوا لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ (7) كَيْفَ وَإِنْ يَظْهَرُوا عَلَيْكُمْ لَا يَرْقُبُوا فِيكُمْ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً يُرْضُونَكُمْ بِأَفْوَاهِهِمْ وَتَأْبَى قُلُوبُهُمْ وَأَكْثَرُهُمْ فَاسِقُونَ (8) اشْتَرَوْا بِآيَاتِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا فَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِهِ إِنَّهُمْ سَاءَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ (9) لَا يَرْقُبُونَ فِي مُؤْمِنٍ إِلًّا وَلَا ذِمَّةً وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُعْتَدُونَ (10) فَإِنْ تَابُوا وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّكَاةَ فَإِخْوَانُكُمْ فِي الدِّينِ وَنُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ (11) وَإِنْ نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَطَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لَا أَيْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ (12) أَلَا تُقَاتِلُونَ قَوْمًا نَكَثُوا أَيْمَانَهُمْ وَهَمُّوا بِإِخْرَاجِ الرَّسُولِ وَهُمْ بَدَءُوكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَتَخْشَوْنَهُمْ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ (13) قَاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ وَيُخْزِهِمْ وَيَنْصُرْكُمْ عَلَيْهِمْ وَيَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ (14) وَيُذْهِبْ غَيْظَ قُلُوبِهِمْ وَيَتُوبُ اللَّهُ عَلَى مَنْ يَشَاءُ وَاللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ (15) أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تُتْرَكُوا وَلَمَّا يَعْلَمِ اللَّهُ الَّذِينَ جَاهَدُوا مِنْكُمْ وَلَمْ يَتَّخِذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ وَلَا رَسُولِهِ وَلَا الْمُؤْمِنِينَ وَلِيجَةً وَاللَّهُ خَبِيرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ (16) Müşriklerin Allah’ın ve Rasûlü’nün katında nasıl (güvenilir) bir ahdi olabilir!? Lakin Mescid-i Harâm’ın yanında ahitleştiğiniz (ve ahdi bozmamış) müşrikler ise müstesnadır. Şu halde (o anlaşmalı olanlar) size karşı (ahitleri üzere) doğru oldukları müddetçe sizde onlara karşı doğru olun. Şüphesiz ki Allah (ahdi bozmaktan) sakınanları sever. Nasıl (ahitleri) olabilir ki! Şayet size üstün gelseler hakkınızda ne bir yakınlık ne de bir ahit gözetirler. Ağızlarıyla (güzel konuşmayla) sizi razı ederler, halbuki kalpleri ise (söylediklerini yerine getirmeyi) reddeder. Onların çoğu yoldan çıkmış (ahdi bozan) kimselerdir. Allah'ın ayetlerine karşılık az bir değeri (dünya metaını) satın aldılar da (insanları) O'nun yolundan alıkoydular. Gerçekten onların yapıyor oldukları şey ne kötüdür! Bir mümin hakkında ne bir yakınlık ne de bir ahit gözetirler. Onlar haddi aşanların ta kendileridir. Şayet (küfürden) tevbe eder, namazı kılar ve zekatı verirlerse artık onlar dinde kardeşlerinizdir. Biz ayetleri bilen bir topluma açıklıyoruz. Eğer ahitlerinden sonra yeminler(le sağlamlaştırılmış ahitler)ini bozarlar ve dininizi kötülerlerse bu durumda küfrün önderlerine karşı savaşın. Çünkü onlar hiçbir yeminleri (ahitleri) olmayanlardır. (Onlara karşı savaşın ki) umulur ki (dininizi kötülemeyi) bırakırlar. (Ey müminler!) Yeminlerini (ahitlerini) bozmuş, Rasûlü (yurdundan) çıkarmaya azmetmiş ve size karşı (savaşa) ilk önce başlamış bir topluma karşı savaşmayacak mısınız? Yoksa onlardan korkuyor musunuz? Eğer (gerçek) müminler iseniz bilin ki Allah kendisinden korkmanıza daha layıktır. Onlarla savaşın ki, Allah sizin ellerinizle onlara azab etsin, onları rezil etsin, onlara karşı size yardım etsin ve mümin bir toplumun kalplerine şifa versin. Ve kalplerindeki öfkeyi gidersin. Allah dilediğine tevbe etmeyi nasib eder. Allah bilendir, her işinde bir hikmet olandır. Yoksa siz, Allah sizden cihad eden ve Allah, Rasûlü ve müminlerin dışında (müşriklerden) bir dost/sırdaş edinmeyenleri bilmeden (bildiklerini ortaya çıkarmadan musibetsiz ve imtihansız) bırakılacağınızı mı sandınız? Allah yaptıklarınızdan haberdardır. (Tevbe 7-16) 1) “Müşriklerin nasıl bir ahdi olabilir!?” Bu kafirler ve özellikle de çok büyük tuzakların sahibi Amerika’nın bir ahdinin olması nasıl mümkün olabilir!? Halbuki bunlar ahdi bozan kimselerdir. Allah (subhânehû)’nun dediği gibi: “Allah katında canlıların en şerlisi kafirlerdir. Onlar ki artık iman etmezler. Onlar, kendileriyle ahitleştiğin, sonra her defasında (Allah’tan) korkmadan ahitlerini bozan kimselerdir.” (Enfâl 55-56) 2) “Nasıl (ahitleri) olabilir ki! Şayet size üstün gelseler hakkınızda ne bir yakınlık ne de bir ahit gözetirler.” Amerika’nın ve Amerika ile beraber olan haçlı ve kindar batının durumu da böyledir. Şayet Müslümanlara karşı üstünlük sağlasalar, onlara galib gelseler vallahi onlar hakkında asla ne bir yakınlık ne de bir ahit gözeteceklerdir. (Ayetteki “yakınlık” diye tercüme ettiğimiz) الإلّ kelimesi bir görüşe göre “Allah Teâlâ’nın bir ismi”dir, başka bir görüşe göre bunun manası “ahit”tir, diğer bir görüşe göre ise manası “yakınlık”tır. İbn Cerîr et-Taberî (rahimehullah) kelimenin bu manaların hepsini kapsadığını tercih etmiştir. İşte Amerika da böyledir. Allah Teâlâ’ya iman etmez, O’nu ve kutsallarını gözetmez. Hatta tahrif edilmiş şeriatlarına karşı bile böyle davranır. Yine Amerika, ne Müslümanların ahdini ne de kendisine en yakın olanları gözetir. Amerika şayet -Allah takdir etmesin- üstünlük sağlasa, galip gelse vallahi dost devletlerle olan anlaşmalarını bile gözetmeyecektir. Yine bu devletlerin kendisine yaptıkları hizmetleri gözetmeyecektir, hatta mazeretlerini bile! Niçin bunu anlamıyorlar ki! Onlara ne oluyor ki Amerika’ya yardım etmede hızlı davranıyor ve ecellerine doğru acelece gidiyorlar (kendi mezarlarını kazıyorlar)!? 3) “Ağızlarıyla (güzel konuşmayla) sizi razı ederler, halbuki kalpleri ise (söylediklerini yerine getirmeyi) reddeder. Onları çoğu yoldan çıkmış (ahdi bozan) kimselerdir.” Amerika İslam’a karşı savaşmadığı ve İslam’a saygı duyduğu gösterişinde bulunmuştur. Keza batı devletleri de böyledir. Lakin kalpleri ise bunu en şiddetli şekilde reddetmektedir. Onlar fısk ve fücur erbabıdır. 4) “Allah'ın ayetlerine karşılık az bir değeri (dünya metaını) satın aldılar da (insanları) O'nun yolundan alıkoydular. Gerçekten onların yapıyor oldukları şey ne kötüdür!” Taberî (rahimehullah) tefsirinde şöyle demiştir: “Allah (celle senâuh) diyor ki: Allah’ın size -ey müminler- kendilerini nerede bulursanız öldürmeyi emrettiği bu müşrikler, Allah’ın kendilerine karşı delil olarak getirdiği hüccetlerine tabi olmayı terketmelerine mukabil basit bir karşılığı, az bir dünya metaını satın aldılar.” Hakeza Amerika da Allah’ın menhecinden yüz çevirdi ve tahrif edilmiş olmasına rağmen Hristiyanlıkla bile oynadı. Ne kadar da tahrif etmiş olsalar da Hristiyanlık, dinsizliği, suçları ve eş cinselliği kabul etmemektedir. (Sadece Amerika’da 20 milyondan fazla eş cinsel bulunmaktadır. Şeyh Nâsır el-Fehd’in التبيان في كفر من أعان الأمريكان isimli kitabına bak. O, Amerika’nın fesadından ve ifsadından belgeli birçok örnek toplamıştır.) “O'nun yolundan alıkoydular.” Amerika ancak maslahatları ile uyum içinde olan Amerikan bir İslam ister. Kim Amerika’daki İslam’a davet özgürlüğünün Amerika’nın Allah’ın yolundan alıkoymadığını gösterdiğini zannederse, o kimse alıkoymayı tek bir surette sınırlandırmış demektir. Gerçek anlamda alıkoyma, güç yetirdiği her şeyle; tuzağıyla, müttefikleriyle, silahıyla her bir İslami güce karşı savaştığı zamandır. Bosna örneği ancak bu kabildendir. Bu konuda örnekler çoktur. 5) “Bir mümin hakkında ne bir yakınlık ne de bir ahit gözetirler. Onlar haddi aşanların ta kendileridir.” İbn Cerîr (rahimehullah) şöyle demiştir: “Allah Teâlâ diyor ki: Size -ey müminler- kendilerini nerede bulursanız öldürmeyi emrettiğim bu müşrikler şayet güçleri yetse bir müminin öldürülmesi hususunda ne bir bir yakınlık ne de bir ahitten sakınırlar. Diyor ki: Şu halde şayet size üstün gelseler ahdinizi korumayacakları/bağlı kalmayacakları gibi siz de ey müminler onların ahdini korumayın. “Onlar haddi aşanların ta kendileridir” Yani diyor ki: Onlar zulmederek ve saldırıda bulunarak hakkınızda kendilerinin olmayan şeylere geçenlerdir.” İşte -önceden geçtiği gibi- ahitlere, anlaşmalara, sözleşmelere riayet etmemesi hususunda Amerika da böyledir. Onlar daima saldırganlıkta başta bulunanlar listesindedir. “Onlar haddi aşanların ta kendileridir” 6) “Şayet (küfürden) tevbe eder, namazı kılar ve zekatı verirlerse artık onlar dinde kardeşlerinizdir. Biz ayetleri bilen bir topluma açıklıyoruz.” Müminler ve mücahiler böyledirler. Onlar herhangi bir devletten veya vatandan veya ırktan Müslüman olan kimseye sevinir ve onu kardeşleri olarak görürler. Birçok bölgede nice Amerikalı Müslüman cihad etmiştir. Hatta bu savaşta (Afgan cihadında) bile cihad etmişlerdir. Elhamdulillah hala bulunmaktadırlar. Dolayısıyla mücahidlerin meselesi intikam almak ve belli bir kafir taifeyi/taifeleri seçip onlarla savaşmak değildir. Onlar iddia ettikleri gibi bir sulta veya nefsin arzularını isteyenler değildir. Hiç dünyayı isteyen biri dünyayı boşar ve ölümü satın alır mı!? Mücahidler, amellerinin sadece Allah için, dinin yücelmesi ve ehlinin aziz kılınması için olmasına ve dinin tamamı Allah’a ait olsun (sadece İslam hakim olsun), Allah’ın kelimesi en yüce olsun diye çalışıyor/gayret ediyorlar. Şayet bu gaye cihadsız bir şekilde gerçekleşseydi buna razı olurlardı ki razı olmaları ve sevinmeleri de gerekir. Onlar bir kafir İslam’a girdiğinde onu kalplerine sokarlar ve onun için ruhlarını feda ederler. 7) “Eğer ahitlerinden sonra yeminler(le sağlamlaştırılmış ahitler)ini bozarlar ve dininizi kötülerlerse bu durumda küfrün önderlerine karşı savaşın. Çünkü onlar hiçbir yeminleri (ahitleri) olmayanlardır. (Onlara karşı savaşın ki) umulur ki (dininizi kötülemeyi) bırakırlar.” Burada Allah Teâlâ’dan ahdi bozanlara karşı savaşma emri vardır. Amerika’nın ahidleri bozduğunu ispatlayan birçok örnek zikretmiştik. “ve dininizi kötülerlerse” Amerika ne kadar da çok İslam’ı kötülüyor! Allah bunu onların dilleri üzerinden açığa çıkarmıştır. Nitekim onların günümüz medya araçları İslam’a ve Müslümanlara karşı kinlerini ve apaçık kötülemelerini dışarı vermektedir. “küfrün önderlerine karşı savaşın.” Küfrün hangi önderi Amerika’dan daha büyüktür!? “Çünkü onlar hiçbir yeminleri (ahitleri) olmayanlardır.” Vallahi Amerika’nın hiçbir ahdi yoktur. (Onlara karşı savaşın ki) umulur ki (dininizi kötülemeyi) bırakırlar.” Vallahi ancak cihad ile bırakacaklardır. Cihad edildiğinde Allah şerlerini engeller, batıllarını ve fikirlerini zayıflatır ve güçleri boşalır. Allah ihsanı ve cömertliğiyle bunu hızlandırsın. 8) “Yeminlerini (ahitlerini) bozmuş… bir topluma karşı savaşmayacak mısınız?” Geçtiği üzere Amerika’nın ahit bozması açıktır. Sonra onlar birçok bölgede bize karşı savaş başlatmışlardır. Bu bölgelerin en eskilerinden biri Filistin’dir. “Yoksa onlardan korkuyor musunuz? Eğer (gerçek) müminler iseniz bilin ki Allah kendisinden korkmanıza daha layıktır.” Bu Allah Teâlâ’dan, ‘nasıl kafirlerden korkarlar’ diye müminlere karşı bir kabul etmeyiştir. Niçin Amerka’dan korkuyoruz? Halbuki Kureyş, kuvvetinde, izzetinde, Araplara ve Arapların kendisine tabi olanlarına önderlik etmesinde ve diğer noktalarda günümüzde Amerika’ya benzetilebilecek bir durumdaydı. Ama buna rağmen Allah Teâlâ: “Yoksa onlardan korkuyor musunuz?” diyor! Bu reddediş, Amerika kafirinden korkmamaları için devletlere ve İslami halkalara da yöneliktir. “Eğer (gerçek) müminler iseniz bilin ki Allah kendisinden korkmanıza daha layıktır.” İbn Cerîr şöyle demiştir: “Allah, onlara karşı cihad etmeyi terketmeniz sebebiyle sizi cezalandırmasından korkmanıza ve size gazap etmesinden sakınmanıza -ancak Allah’ın izni ile olması müstesna- size ne bir zarar ne de bir fayda verebilecek bu müşriklerden daha layıktır.” 9) “Onlarla savaşın ki, Allah sizin ellerinizle onlara azab etsin, onları rezil etsin, onlara karşı size yardım etsin ve mümin bir toplumun kalplerine şifa versin.” İbn Cerîr şöyle demiştir: “Allah sizin ellerinizle onlara azab etsin” Yani diyor ki: Allah ellerinizle onları öldürsün. “onları rezil etsin” Diyor ki: Esaret ve mağlubiyet ile onları zelil kılsın. “onlara karşı size yardım etsin” Yani onlara karşı size zafer ve galibiyet versin. “ve mümin bir toplumun kalplerine şifa versin.” Diyor ki: Sizin ellerinizle bu müşrikleri öldürerek ve onları zelil kılmanız ve mağlup etmeniz ile Allah’a ve Rasûlune iman eden bir toplumun kalplerindeki hastalığı/derdi iyileştirsin. Bu hastalık, kafirlere karşı kalplerinde bulunan kızgınlıktır.” Vallahi Amerika da böyledir. Şayet ihlaslı bir şeklde, Allah Teâlâ’nın bize emrettiği cihad emrini alarak onlara karşı savaşırsak kesinlikle Allah bizim ellerimizle onlara azap edecek, onları rezil edecek, onlara karşı bize yardım edecek ve zulümlerinden, saldırılarından ve kibirlerinden tattıklarını tatmış mümin bir toplumun kalplerine şifa verecektir. 10) “Ve kalblerindeki öfkeyi gidersin.” Müminlerin kalplerindeki öfke koru, Amerika’nın kendini beğenme koru sönünceye, ateşleri dininceye kadar sönmeyecektir. Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. (Şeyh’in bu yazısı, “Tesâulât Havle’l-Harbi’s-Salîbiyyeti’l-Cedîde” isimli kitabından bir kesittir.) Tercüme: Ömer Faruk Şehid Şeyh Yusuf El-Uyeyrî

بسم الله الرحمن الرحيم Enes bin Mâlik (radiyallahu anhu)’dan Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in şöyle buyurduğu rivayet edilmiştir: “İlim talep etmek her Müslümana farzdır.” İmam Ahmed “El-İlel”de rivayet etmiştir. Yazar (rahimehullah) der ki: İnsanlar (âlimler) bu konuda ihtilaf etmiştir. Fukaha der ki: (Hadisten kast edilen ilim) Fıkıh ilmidir. Çünkü helal ve haram ancak bununla bilinir. Müfessir ve muhaddisler derler ki: Bu; kitap ve sünnet ilmidir. Çünkü bütün ilimlere ancak bu ikisi ile ulaşılır. Sofiler der ki: Bu ihlas ve nefsin afetleri ilmidir. Mütekellimler der ki: Bu kelam ilmidir. Ve daha bunun dışında, tam manasıyla razı eden bir sözün olmadığı daha çok görüş vardır. Ancak doğru olan; (hadiste kast edilen ilim) kulun Rabbi ile muamele ilmidir. Kulun öğrenmesi gereken bu muamele ilmi de üç kısımdır; itikad, fiil ve terk. Çocuk buluğ çağına eriştiği zaman öğrenmesi gereken ilk şey; (ilk etapta) Delili ile olmasa da Kelime-i Şehadeti öğrenmesi ve manasını bilmesidir. Çünkü Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) Arap bedevilerinin delilini öğrenmeden sadece tasdik etmeleri ile yetinmiştir. Anın farzı budur. Ancak sonrasında ise delilini öğrenmesi vacip olur. Namaz vakti gelince, taharet ve namazı öğrenmesi vacip olur. Ramazan ayına kadar yaşarsa, oruç tutmayı öğrenmesi vacip olur. Malı varsa ve üzerinden bir sene geçmişse (Havl olmuşsa), zekat hükümlerini öğrenmesi vacip olur. Gücü olduğu halde hacc mevsimi gelirse, hacc ibadetlerini öğrenmesi kendisine vacip olur. Terk etmesi farz olan gelince; bu orada gerçekleşen hallere göre belirlenir. Çünkü kör olan kişinin, bakmasının haram olduğu şeyleri öğrenmesi vacip değildir. Yine sağır olan kişinin, duyması haram olan şeyleri öğrenmesi vacip değildir. Şayet kendisinde içkinin çokça içildiği ve ipek elbiselerin giyildiği bir beldede yaşıyorsa, bunların haramlılığını bilmesi vacip olur. İtikad etmesi farz olan şeylere gelince; bu da aklına gelen şeylere bağlıdır. Şayet kelime-i şehadetin delalet ettiği manalar hakkında aklına bir şüphe gelirse, o şüpheyi gidermeye götürecek şeyleri öğrenmesi vacip olur. Şayet kendisinde bid’at’ların çok olduğu bir beldede ise, hakkı öğrenmesi vacip olur. Yine şayet faizin çok yaygın olduğu bir beldede tacir ise, ondan kaçınma yollarını öğrenmesi vaciptir. Diriliş, cennet ve cehenneme iman etmeyi öğrenmesi farzdır. Zikrettiğim şeylerden açıkça ortaya çıktı ki; farz-ı ayn olan ilim talebi, şahsın öğrenmesi zorunlu olan şeylerdir. Farz-u kifaye olan ilme gelince; Dünya işlerinin ayakta kalmasında kendisinden uzak kalamayacağız her ilimdir. Tıpkı; tıp ilmi gibi. Çünkü bu bedenlerin sıhhat üzere kalabilmesi için zorunludur. Yine hesap ilmi de bunun gibidir. Miraslar, vasiyetler ve benzerlerinin dağıtılmasında bu ilmi bilmek zorunludur. Şayet bir belde bu tür ilimleri yerine getirenlerden uzak kalsa, belde ehli sıkıntıya girecektir. Şayet aralarından bir kişi bunu yerine getirse, yeterli olur ve farz diğerlerinden düşer. Tıp ve hesap ilimlerinin farz-ı kifaye ilimlerden saymamız şaşırılmasın. Hatta çiftçilik, dokumacılık ve hacamat gibi fenlerin asıllarını öğrenmek de farz-ı kifayedir. Şayet bir belde hacamat yapanlardan boş olsa, helak o köye hızlı gelir. Şüphesiz ki, hastalığı indiren ilacını da indirmiştir ve onu kullanmaya irşat etmiştir. Hesap, tıp ve diğer ilimlerde derinleşmek ise, fazlalık olarak addedilir. Çünkü buna ihtiyaç yoktur. Bazı ilimler de mubahtır. İçinde boş sözlerin olmadığı şiirler ve olayların tarihleri hakkındaki ilimler gibi. Bazı ilimler de yerilmiştir. Sihir ve tılsım ilmi gibi. Şer’i ilimlere gelince; bunların hepsi övülmüştür. Bunlar da dört kısma ayrılır; asıllar, ferler, mukadddimeler ve tamamlayıcılar. Asıllar; Allah’ın kitabı, Rasûlü’nün sünneti, ümmetin icması ve sahabenin eserleridir. Ferler; Bu asıllardan akılların anladığı manalardır. Melfuz olan lafızdan anlaşılan şeyler gibi. Mesela; Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’in; “Kadı, sinirli olduğu halde hükmetmesin.” Hadisinden, açken de hükmetmesin manasının anlaşıldığı gibi. Mukaddimeler; bunlar alet ilmi olanlardır. Luğat ve nahiv ilmi gibi. Bunlar Allah’ın kitabını ve Rasûlü’nün sünnetini öğrenmek için birer alettir. Tamamlayıcılar; kıraat, harflerin mahreçleri; hadisi ravilerinin isimlerini, adaletlerini ve durumlarını öğrenmek gibi. Şer’i ilimler bunlardır. Hepsi de övülmüştür. Mütercim: Abdullah bin Ravaha İmam İbnu Kudâme El-Makdisi

بسم الله الرحمن الرحيم Bugün Türkiye’ye açık bir gözle bakan herkes fuhşiyatın, şirkin ve küfrün her yere yayıldığını görebilir. İbahilik körlüğüne yakalanmamış herkes Türkiye’nin büyük şehirlerinde, küçük şehirlerinde ve hatta köy ve kasabalarında dahi her türlü münkeratın baş gösterdiğine şahitlik eder. Gece ve gündüz alenen Allah (celle ve âlâ)’dan başkasına dua edenler, istiğase yapanlar ve O’dan başkasından medet bekleyenler. Sadece Allah (celle ve âlâ)’nın hakkı olan ibadeti ölülere ve bazı sefil dirilere sarf edenler. Açıktan Allah (celle ve âlâ)’ya küfredenler, Rasûlü (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem) ile alay edenler ve İslam’a ve Müslümanlara hakaret edenler. Açıkça Allah’ı inkâr edenler ve bunu çağdaşlık ve insani olgunluk ve gelişme olarak gösterenler. Televizyon ve benzeri iletişim araçları ile dinde en zaruri sabitleri yıkmaya ve insanın dinî algısını bozmaya çalışan zındıklar. Allah’ın şeriatını kaldırmış, değiştirmiş ve İslam ve Müslümanlara karşı savaşan yöneticiler ve tağutlar. Milletin iradesiyle oluşan ve Rabbine kafa tutan bir Millet Meclisi. Allah (celle ve âlâ)’nın hükümlerini kaldırmış ve onun yerine şeriata muharip beşeri kanunlar va’z eden beşer ürünü mahkemeler. Allah (celle ve âlâ) tarafından va’z edilmiş kâmil İslam Dininin yerine insanların ürettikleri Laiklik ve türevleri olan Demokrasi, Sosyalizm, Kemalizm ve Faşizm gibi beşeri dinler. Müslümanları tağutlara ve kâfirlere itaate zorlayan, tağuta hizmet eden, tağutu kollayan ve koruyan asker ve asayiş kolları. Kâfirlere dost olan ve Müslümanlara karşı birleşen ve yardımlaşan halk önderleri ve idareciler. Allah’tan başka ibadet edilen putlar. Allah’a, Rasûlü’ne, İslam’a ve Müslümanlara hakaret eden sergiler, dergiler, yazılar ve görseller. Fuhşu, ahlaksızlığı, zinayı ve envai çeşit rezaletleri halka taşıyan müesseseler ve yayım organları. Faiz, içki vesaire haramlara teşvik eden, bunların reklamını yapan ve bunları güzel gösteren şirketler. Allah’a açılmış bu savaşın en büyük gelir kaynağı olan ve bunun en büyük destekçisi olan devlet. Tüm bu münkerler ve daha fazlası Türkiye’de mevcuttur. Yukarıda saydıklarım, sahibini doğrudan İslam’dan çıkaran münkerlerdir. Bunların terki vacip olan masiyetler olduğu her Müslümana malumdur. Bu münkerlerin Allah’a teslimiyet ve itaat ile bir araya gelmeyeceği dinin bilinmesi en açık zaruretlerindendir. Ama ne gariptir ki şirk ve küfür olan bu münkerleri işleyenler dışarıdan gelmiş Amerikalı, Rusyalı veya Avrupalı kâfirler veya uzak doğudan veya Hindistan’dan gelen müşrikler değildir. Bilakis “Elhamdülillah Biz Müslümanız” diyen, Allah’a, ahirete ve Rasûllere iman ettiklerini söyleyen Türkiyelilerdir. Bundan daha da garip olan, bazılarının Kitap ve Sünnetle şirk ve küfür ve haram olduğu sabit olan bu münkerleri İslam adına müdafaa etmesi, insanları bunlara teşvik etmesi ve bunların davetçiliğini yapmasıdır. Sanki bu münkerlerin Müslüman üzerinde hiçbir etkisi yokmuş gibi konuştuklarını görürsün. Sanki insanı asla kâfir yapmayan gizli bir kelime varmış gibi. Sanki riddet ve riddet ahkâmı haricilerin ve tekfircilerin uydurduğu bir marazmış gibi konuşurlar. Şöyle söylemleri duyabilirsin: Bazıları şöyle der: La ilahe illallah diyen asla müşrik veya kâfir olmaz. Zira La ilahe illallah, şirki ve küfrü temizler. Müslüman ise günde defalarca La ilahe illallah der. Başkaları da şöyle der: İman kalptedir. Ve imanın zıddı olan küfür de kalptedir. Söylenilen veya yapılan ameller şirk ve küfür olsa da kalpteki imana zarar vermez. Çünkü kalpteki imanı ancak kalpteki küfür bozar. Kişi, söylediği veya işlediği şirki ve küfrü kalben kastederse kâfir olur. Ama amel kendi zatında şirkine veya küfrüne sebep olmaz. Ve bazıları da şöyle der: Söz veya fiil, şirk veya küfürdür ama faili müşrik veya kâfir olmaz. Faili müşrik veya kâfir olması için söylediği veya işlediği şirk veya küfrü kendine helal görmeli. Evet! Fiil zatında şirk veya küfürdür lakin helal görmediği sürece işlediği şirk veya küfürden ötürü müşrik veya kâfir olmaz. Ve yine başkaları şöyle der: Söz veya fiil, zatında şirk veya küfürdür ama faili müşrik veya kâfir olmaz çünkü cahildir. Şirk veya küfür, tevhidin ve dinin aslında olsun veya fer’inde olsun, dinde zahir olsun veya hafi olsun, faili Müslümanların arasında yaşasın veya yaşamasın, hakka irşad eden Rabbani âlimler olsun veya olmasın her hâlde cehaleti mazerettir. Bir kere bilerek La ilahe illallah demiş olan bir kişi artık bilerek Allah’a ortak koşmaz. Ancak yaptığının şirk olduğunu bilmediğinden dolayı Allah’a ortak koşabilir. Bilmemesi ise onun için mazerettir. Evet! Muhterem kardeşim. Tüm bu sözleri ve başkalarını Türkiye’de İslam adına konuşanlardan duyman mümkündür. Bu sözlerin sahiplerine göre apaçık şirk veya küfür olan söz ve fiiller İslam’dır ve sahipleri de Müslümandır. Hâlbuki İslam, Allah (celle ve âlâ)’ya tevhid üzere teslim olmak ve O’nun emirlerine itaat üzere boyun eğmek değil midir? İslam, “La ilahe illallah Muhammedun Rasûlullah” deyip bu şahitliğin gerektirdiğini yerine getirmek ve bu şahitliği bozacak nakızları terk etmek değil midir? Elbette de böyledir! Dinini az da olsa bilen her Müslüman nakızlarla beraber ibadetin sıhhatinin kalmayacağını bilir. Herhangi bir Müslümana “Namaz kılarken namaz kılan bevletse namazı bozulur mu?” diye sorsan her Müslüman “Evet, bozulur.” diyecektir. “Namazın bozulmasını kastederek bevlettiyse bozulur ama kastetmediyse bozulmaz, bevletmeyi kendisine helal görürse bozulur, helal görmezse bozulmaz” demeyecektir. Bilakis idrar yolundan çıkan idrarın bizzat namazın sıhhatini bozan bir nakız olduğunu her Müslüman kesinlikle bilir. Pekâlâ, namazı tamamıyla terk edenlerin, bilakis ilahi emir ve nehiyleri tamamıyla terk edenlerin, bilakis Allah’a ortak koşanların, O’nun buyruklarına karşı gelenlerin, bilakis O’na ve O’nun itaatkâr kullarına karşı savaş açmış olanların, O’nun hâkimiyetini kaldırıp kendi hâkimiyetlerini iddia edenlerin, Müslümanları Rabblerine değil kendisine itaat etmeye zorlayanların, Allah’ı inkâr eden kâfirin kanını Allah’a itaat eden Müslümanın kanından daha değerli görenlerin nasıl oluyor da İslamları bozulmuyor? Türkiye’ye ve bütün İslam ülkelerine hâkim olan bu bozuk tasavvur nedir? İnsanları Rabblerinin onlar üzerindeki haklarına karşı duyarsız olmalarını sağlayan, Rabblerine karşı asi ve edepsiz olmalarını ve bunu hiç önemsememelerini sağlayan maraz nedir? Binlerce, on binlerce insanların, bilakis nesillerin irtidat etmelerine sebep olan nedir? Laikliği İslam ülkelerine yerleştiren ve makbul yapan nedir? Tüm bu soruların cevabı; İrca akidesidir. Nedir İrca akidesi, nereden geldi, nasıl gelişti ve nasıl İslam âlemine hâkim oldu ve bil husus şu zaman Türkiyeli Müslümanları nasıl etkiliyor? Bunu ciddi ihtisar ile bu yazıda ele almaya çalışacağım. Tevfik ve inayet Allah (azze ve celle)’dendir. الْمُرْجِئ (el-murciu), أرْجَأَ (ercee) fiilinden ismi faildir ve tehir etti (erteledi), imhal etti (mühlet verdi) manalarına gelir. Ve إرْجَاء (İrca) masdar olup lügatte, tehir (erteleme) ve imhal (mühlet verme) manasındadır. Buna göre mürcie lügatte; erteleyen, mühlet verendir. İrca itikadî bir ıstılah olarak en basit hâliyle, amel cinsini imandan ötelemektir. Yani ameli imandan görmemek veya mürcieden bazılarına göre sadece imanın kemalinden görmektir. Eski İrca mezhebine göre iman tasdiktir veya tasdik ve sözdür. Yeni mürcielere (telefilere) göre ise tasdik, söz ve ameldir. Yeni mürcie (telefiler) imanı tasdik, söz ve amel olarak tarif eder ama Hadis Ehlinden farklı bir şey kasteder. Hadis ve Sünnet Ehline göre amel kendi zatında imandır ve dolayısıyla amelin zevali imanın da doğrudan zevalini ilzam eder. Lakin yeni mürcieye göre amel imanın kemalindendir. Dolayısıyla amelin terki imanın zevalini ilzam etmez. Bilakis amelin terkiyle iman bakidir ve amelin terki kebair türünden Allah’ın meşiyetine kalmıştır. Bir: İrca akidesinin gelişme süreci İslam ümmetinde Ömer (radiyallahu anhu)’nun zulmen öldürülmesiyle açılan fitne kapısı Osman (radiyallahu anhu)’nun zulmen öldürülmesiyle iyice aralanmış ve bugüne kadar kapatılamaz bir hâl almıştır. Osman (radiyallahu anhu)’nun hunharca katledilmesi ve sonrasında katillerin cezasız kalmaları ümmeti birbiriyle savaşan iki tarafa ve bu savaşın dışında duran üçüncü bir tarafa bölmüştür. Birbiriyle savaşan Irak ve Şam taraflarıydı. Savaşın dışında duran üçüncü taraf da yine kendi içinde kısım kısımdı. Birinci kısım, bu savaşı Müslümanlar arasında bir fitne gören ve şer’î deliller gereğince iki taraftan biriyle beraber diğerine karşı savaşmayı caiz görmeyenlerdi. Sahabenin büyüklerinden olan Said bin Ebi Vakkas, Zeyd bin Sabit, Abdullah İbn-i Ömer, Ebu Hureyre, Usame bin Zeyd, Muhammed bin Mesleme (radiyallahu anhum) ve başkaları bu kısımdandır. İkinci kısım, Osman (radiyallahu anhu)’nun öldürülmesinde cihad cephelerinde savaşan veya ribat tutan ve Medine’de olup bitenlerden sadece uzaktan haberdar olanlardır. İbn-i Asâkir (rahimehullah) şöyle der: “Bunlar, Osman’ın ölümünden sonra Medine’ye geldiklerinde şöyle dediler: “Sizlerden ayrıldığımızda birdiniz ve aranızda ihtilaf yoktu. Şimdi geri döndük ve siz ihtilaf içindesiniz. Bazılarınız “Osman zulmen öldürüldü. O ve taraftarları daha adildir” diyor ve bazılarınız “Ali ve taraftarları daha haklı” diyorsunuz. Bize göre hepsi güvenilir ve doğrudur. Biz ikisinden de teberri etmeyiz ve ikisine de lanet etmeyiz ve onlara karşı şahitlik etmeyiz. Aralarında hükmetsin diye biz onların durumunu Allah’a erteleriz.”[1] Üçüncü kısım, sahabe arasında vaki olan ihtilafı ve savaşı sahabenin istikameti terk ettiğine ve doğru yoldan sapmış olduğuna delil göstererek iki tarafın savaşına katılmayanlardır. Bu kısımdan Hariciler gelişmiştir. Dördüncü kısım, sahabenin içine düştüğü ihtilafı günah olarak görüyordu ama sahabenin faziletini de inkâr etmiyordu. Bunun için iki taraftan birini haklı da görmüyorlardı, batıl da görmüyorlardı. Bilakis iki taraftan da uzaklaşarak ortada durduklarını söylüyorlardı ve “Biz onların yaptıklarını Allah’a havale ediyoruz, iki tarafı dost da edinmiyoruz, iki tarafa buğz da etmiyoruz. Ne bu tarafa ve ne diğer tarafa hakta veya batılda demiyoruz” diyorlardı. Sahabeyi tekfir etmiyorlardı ama yaptıklarını Allah’ın meşiyetine kalmış kebair cinsinden masiyet görüyorlardı. İşte bu fikirden daha sonra İrca akidesi gelişmiştir. İmam İbn-i Cerir et-Taberi (rahimehullah) şöyle der: “Mürcie kimdir ve vasıfları nedir, diye sorulsa denilir ki: Mürcie, İrca ile vasıflanmış olan topluluktur. İrcası, tehir etmesidir. Mürcienin mürcie olarak isimlendirilmesinin sebebine gelince, İbn-i Uyeyne şöyle demiştir: ‘İrca iki türdür. Ali ve Osman’ın durumunu İrca edenler (ahirete erteleyenler). Bunlar geçmişte kaldı. Bugünün mürciesi ise şöyle diyor: İman, amelsiz sözdür. Bunlarla oturmayın. Bunlarla beraber yemek yemeyin ve içmeyin. Bunlarla beraber ne namaz kılın ne de namazlarını kılın.’”[2] Sonra İmam İbn-i Cerir (rahimehullah) şöyle devam eder: “İrca, bir şeyi tehir etmek (ertelemektir). Osman ve Ali’nin durumunu erteleyenler ve onlara dost olmayı da buğz etmeyi de terk edenler mürciedirler ve ameli ve itaati imandan erteleyenler ve imandan öteleyenler de mürciedirler. Ancak zamanımızda mezheplerde marifet ehli olanlar arasında mürcie ismi galibiyetle, iman amelsiz sözdür diyenler ve emir ve nehiyler iman değildir bilakis iman sadece sözle tasdiktir diyenler için kullanılır.”[3] Sonra ikinci büyük fitne vaki oldu ve İrca görüşünün daha da gelişmesine beşik oldu. Sıffin vakası ve tahkim olayı. Tahkim olayının ardından iki büyük fırka ortaya çıktı: Tahkim olayı sebebiyle Ali, Muaviye ve beraberlerindeki sahabeyi tekfir eden hariciler. Ve Ali (radiyallahu anhu)’yu müdafaada ve tazimde aşırı giden Şia. Müslümanlardan bir kesim Ali (radiyallahu anhu)’yu savunmaya ve onu tazim etmeye de karşıydılar, Ali ve Muaviye (radiyallahu anhuma)’yı ve beraberindekileri tekfir etmeye de karşıydılar. İki tarafı dost edinip desteklemiyorlardı ama iki taraftan teberri de etmiyorlardı. Bilakis haklarında tevakkuf edip durumlarını Allah (celle ve âlâ)’nın hükmüne erteliyorlardı. İlk mürcie işte bunlardır. Mesela hicrî 116’da vefat eden Kufe’nin kadısı Muharib bin Disâr ilk mürciedendi. İmam ez-Zehebi (rahimehullah) onun için şöyle der: “Ali ve Muaviye’nin durumunu Allah’a erteleyen, haklarında ne imanı ve ne de küfrü ispat etmeyen ilk mürciedendi.” İlk mürcieden olan başka bir isim, Halid bin Seleme el-Fefeu’dur. Onun için İmam ez-Zehebi (rahimehullah) şöyle der: “Mürcieydi. Ali (radiyallahu anhu)’yu kötülerdi.” El-mühim, ilk mürcie Ali ve Muaviye (radiyallahu anhuma) arasında vaki olan ihtilafı ve savaşı kabul etmiyorlardı ve iki tarafı da Allah’a havale ediyorlardı ama aynı zamanda iki tarafı da hatalı ve günahkâr görüyorlardı. Yaptıklarını şirk ve küfür, altı büyük günahtan görüyorlardı. Hatta fitneye karışmış sahabenin imanı ve küfründe tevakkuf ettiklerinden dolayı Haricilere yakındılar. Bunun için ilk mürcieye “Mürcietu’l-Havaric” de denilmiştir. İlk mürcienin şairlerinden olan Sabit Kutne el-Ataki, kasidesinde hem Haricilerin sahabeyi tekfir etmelerini; Ali ve Osman Müslüman olduktan bu yana Allah’a ortak koşmamışlardır diyerek reddeder ama aynı zamanda, nereye (cennete mi cehenneme mi) varacaklarını da bilmem der.[4] İlk mürcienin ircası özellikle sahabeyle alakalıydı. İlk mürcieye göre büyük günah sahibiydiler lakin faziletleri de sabitti. Sahabe için neyi ispat edeceklerinde şek ve şüphe içindeydiler. Bunun için tevakkuf ediyorlardı ve durumlarını Allah (celle ve âlâ)’nın hükmüne erteliyorlardı. İşte bu görüşten daha sonra amel cinsini mutlak surette imandan öteleyen itikad mezhebi olan mürcie gelişti. İki: “İman, amelsiz sözdür” diyen itikad mezhebi olan mürcienin ortaya çıkışı Ali (radiyallahu anhu)’nun hicrî 40’ta şehadetinden ve Hasan (radiyallahu anhu)’nun, hilafeti Muaviye (radiyallahu anhu)’ya bırakmasından sonra Haricilerin fitnesi daha da arttı. Hicrî 60’larda İslam idaresi üç taraf arasında tartışılıyordu. Mekke’de Abdullah bin Zubeyr (radiyallahu anhu), Şam’da hilafetin sahibi Emeviler ve herkese muhalif olan Hariciler. Müslümanlar bir tarafta Haricilerin tekfiriyle ve diğer tarafta Emevilerin zulmüyle imtihan ediliyordu. Savaşların, zulmün ve karışıklıkların hâkim olduğu bu ortamda bir soru merkezi bir önem almaya başladı: Müslüman olduğunu söyleyen ama bununla beraber büyük günahlar işleyenin hâli nedir? O zaman fikrî etkileri büyük olan Hariciler, her büyük günah sahibini tekfir edip İslam milletinden ihraç ediyorlardı. Haricilerin sapıklığına karşı Hadis ve Sünnet Ehli âlimler mücadele ediyordu ama sahabenin büyükleri vefat etmişti ve sadece küçük sahabeler baki kalmıştı. Sahabe asrının sonlarına girilmişti ve Harici, Şia, Mutezile ve Kaderiyye bid’atleri ortalığı sarmıştı. Böyle bir ortamda Kufeli bazı fakihler imanla alakalı daha evvel duyulmamış sözler söylemeye başladılar. Bu sözleri söyleyenler âlim, abid ve zahid insanlardı. Sahabenin ve tabiinin büyükleri bu sözleri şiddetle inkâr etmelerine rağmen, bu sözler özellikle Kufeli fakihler arasında kabul gördü ve yayılmaya başladı. Söyledikleri şuydu: “İman bir şeydir. Artmaz ve eksilmez. Bir insanın kalbinde aynı zamanda iman ve küfür olamaz. Kalben tasdik etmiş ve dil ile ikrar etmiş olan mü’mindir. Amel, imandan değildir. Amelin terki imana zeval vermez. İnsanlar imanda meleklerle ve enbiya ile birdir.” Bu sözlerin ilk olarak kimden sadır olduğu ihtilaflıdır. Ama söyleyenler fakih oldukları için bu fırkaya “Mürcietu’l-Fukaha” (fakih mürcie) denilmiştir. Sahabenin, tabiinin ve Hadis ve Sünnet Ehli imamların tenkidine ve zemmine konu olan mürcie işte bu mürcie yani Mürcietu’l-Fukaha’dır. Daha sonra “Ğulat-u Mürcie” olarak anılan aşırı mürcie olan ve selefin tekfir ettiği Cehmiyye ve Kerramiyye fırkaları ortaya çıktı. Bu fırkalara selef ve Hadis ve Sünnet Ehli âlimler mürcie ismini ıtlak etmezdi ve de etmiyorlardı. Cehmiyye, ölümü hicrî 128 olan Cehm bin Safvan’a tabi olan fırkadır. Cehmiler, imanın marifetten ibaret olduğunu söylerlerdi. Kerramiyye ise, ölümü hicrî 255 olan Muhammed bin Kerram’a tabi olan fırkadır. Kerramilere göre iman, dil ile ikrardan ibarettir. El-mühim, İrca denildiği zaman kastedilen yukarıda bahsettiğim görüşü ilk kimin ortaya attığı ihtilaflıdır. Lakin doğruya en yakın olan, Zer bin Abdullah el-Murhibi (rahimehullah) olmasıdır. Tabiindendir ve hicrî 99’da vefat etmiştir. İmam İbrahim en-Nehai ve İmam Said bin Cubeyr (rahimehumallah) onu bu görüşünden ötürü çok zemmederlerdi ve selamını almazlardı. Sonra Zer bin Abdullah’ın talebesi olan Hammad bin Ebu Süleyman (vefatı hicrî 120) hocasından İrca görüşünü almıştır ve bu görüşü güçlendirmiştir ve yaymıştır. Özellikle Hammad bin Ebu Süleyman vesilesiyle birçok fakih ve abid İrca akidesini benimsedi. Bunların arasında talebesi olan Ebu Hanife Numan bin Sabit (rahimehullah) da vardı. Ebu Hanife (rahimehullah)’ın İrca görüşünü benimsemesi İrca akidesinin yayılmasına çok büyük bir etken oldu. Ama özellikle hicrî 116’da vefat eden abid ve salih bir Müslüman olan Amr bin Murre el-Murâdi (rahimehullah)’ın mürcie olmasından sonra çok insan İrca akidesini kabul etti. Hammad bin Ebu Süleyman, İmam İbrahim en-Nehai (rahimehullah)’a da talebelik yapıyordu. Ebu Cafer el-Ukayli (rahimehullah)’ın rivayetine göre Hammad İrca görüşünü savunmaya başlayınca İbrahim en-Nehai (rahimehullah) “Bu mel’unun yanıma girmesine izin vermeyin” demiştir.[5] İrca akidesini benimseyen tabiinden diğer bir isim Talk bin Habib el-Anezi (rahimehullah)’tır. Hicrî 100’de vefat etmiştir. Çok abid ve mürcienin imamlarındandı. İmam Hammad bin Zeyd (rahimehullah) İmam Eyyub es-Sahtiyâni (rahimehullah)’ın şöyle anlattığını aktarır: “Said bin Cubeyr beni Talk bin Habib’le otururken gördü ve “onunla oturma” dedi. Sonra Hammad bin Zeyd, Said bin Cubeyr’in böyle demesini şöyle açıklar: “Talk bin Habib, İrcayı savunurdu.”[6] Mürcienin meşhurlarından biri de Mekke’nin imamı Abdulaziz bin Ebu Revvâd (rahimehullah)’tır. Vefatı hicrî 159’dur. Çok güzelliklerin sahibi abid bir kişiydi. Lakin İrca akidesini savunuyordu. Muemmel bin İsmail şöyle der: “Abdulaziz vefat ettiği zaman cenazesini Beytu’l-Haram’ın Safa kapısına getirdiler. Sonra Süfyan es-Sevri geldi. İnsanlar “Süfyan geldi. Süfyan geldi” demeye başladılar. Safları delip geçti ve İrcayı savunduğu için namazını kılmadı. Kendisine niye kılmadığını sorduklarında “Vallahi, bence ondan daha düşük olanların namazı kılınır. Ama ben insanlara onun bid’at üzere öldüğünü göstermek istedim” dedi.” [7] Daha sonraki yıllarda Kur’an’dan, Sünnetten, sahabenin öğretilerinden ve hidayet imamların yolundan açık bir sapma olan bu akide maalesef ciddi manada İslam ümmetinde yayıldı ve nihayetinde İslam ümmetine hâkim oldu. Üç: İrca akidesinin esası İslam ümmetinde zuhur eden ilk bid’at, iman tarifindeki sapma olmuştur. Hariciler, Mutezile ve Mürcie fırkaları sapık akidelerini aynı bozuk esasa bina etmişlerdir. O da; imanın tek bir şey olduğu, tek bir mahiyette olduğu, çoğalmaya ve teb’ize (bölmeye, kısımlara ayırmaya) kabil olmadığıdır, artmadığı ve eksilmediğidir. İmanın (itaatin) ve küfrün (nankörlüğün, masiyetin) aynı zamanda bir kalpte bulunmasının mümkün olmadığıdır. Hariciler bu bozuk esasa binaen, masiyet sahiplerinin imanı asıldan zail olur, demişlerdir. Çünkü bir kalpte hem iman hem küfür olmaz.[8] Mutezile, Haricilere bu görüşlerinde tabi oldu lakin kâfir ve mürtedi içki içen, yalan konuşan veya zina edenle aynı kabul etmeyi hem akla hem de şeriata muhalif gördüler. Bunun için diğer bir bid’atı ihdas ettiler: “el-Menziletu beyne’l-Menzileteyn” (iki menzile arasında bir menzile). Dünya ahkâmında günahkâr Müslümandan iman ismini izale ettiler ama küfür ismini de vermediler. Ahirette ise aynı Hariciler gibi, ebedi cehennemliktir, dediler. Mürcie de aynı esası kabul etti. İman, tek bir şeydir. Artmaz eksilmez. Bir kalpte hem iman (tasdik) ve hem küfür (inkâr) olmaz, dediler. Lakin yukarıda geçtiği gibi itikadî görüş olarak İrca görüşünü ilk savunanlar, dinde fakih kişilerdi ve dinî nasslara itibar ediyorlardı. Hariciler ve Mutezile gibi dinlerini sırf akıllarından alanlar değillerdi. Ve birçok nass, günahkâr da olsa şirk koşmayan muvahhidin cennete gireceğini beyan ettiğini ve büyük günah sahibi de olsa sahih nassların İslam vasfını sahibinden nefyetmediğini biliyorlardı. Bu çelişkiden çıkmak için ve ihdas ettikleri esası (iman bir şeydir) idame edebilmeleri için ameli iman mefhumundan ihrac ettiler ve amelî olarak işlenen haramlar veya terk edilen farzların itikad cinsinden değil, amel cinsinden olduğu bid’atini ortaya attılar ve bunun için amelin imana bir etkisi olmadığını söylediler. Sonra kendi aralarında imanın tarifinde ihtilafa düştüler. Kimisi imanın kalp ile ilahi haberi tasdikten ibaret olduğunu söyledi. Kimisi tasdike dille ikrarı da ilave etti. Kimisi ise imanın kalbin marifetinden ibaret olduğunu söyledi. İman, kalbin tasdik etmesidir, diyenlerden kimisi kalbin amellerini ve dilin nutuk etmesini de imana dâhil etti, kimisi etmedi. Dilin nutuk etmesini dâhil etmeyenler dille ikrarı zatında iman değil, kalpteki tasdike alamet kıldılar. Muhtelif İrca fırkalarının kendi aralarındaki imanın tarifiyle alakalı bu tartışma hicrî dördüncü asırda ortaya çıkan ve sonrasında bütün İslam ümmetine hâkim olan iki itikad mezhebinde son buldu: Mâturîdiyye ve Eş’ârîyye mezhepleri. Dört: İrca akidesinin Türkiyeli Müslümanlara etkileri Türkiye Müslümanlarının İrca akidesinden etkilenmelerinin muhakkak en büyük sebebi, çoğunlukla mezhepte Hanefi olmaları ve Türkiye’nin doğusunda çoğunlukla Şafii olmalarıdır. Yukarıda geçtiği gibi, Ebu Hanife (rahimehullah) Mürcietu’l-Fukaha’dandı. İrca görüşünü hocası olan Hammad bin Ebu Süleyman’dan almıştır. Hammad bin Ebu Süleyman, İmam İbrahim en-Nehai (rahimehullah)’ın talebesiydi. Lakin yukarıda zikrettiğim gibi İrca görüşünü Zerr bin Abdullah’tan almıştır. Hammad bin Ebu Süleyman İrca görüşünü kabul edip yaymaya başlayınca İmam İbrahim en-Nehai (rahimehullah) onu huzurundan kovmuştur. Ebu Hanife (rahimehullah)’tan meşhur ve yaygın olan görüş, imanın bir şey olmasıdır. Artmaz ve eksilemez. Ve iki rüknü vardır: Kalp ile tasdik ve dil ile ikrar. Beden ile amel imandan değildir. Dolayısıyla masiyet sahibi (fasık), mü’mindir. Zira bedensel ameller (haram olanı işlemek veya farz olanı terk etmek) imanı etkilemez. Çünkü iman bir şeydir, ya tümüyle vardır veya tümüyle yoktur. Ama imanın bölünmesi ve kısmen var olması ve kısmen yok olması mümkün değildir. Ebu Hanife (rahimehullah)’tan meşhur ve yaygın olan bu iman tarifidir. Lakin bu görüşünü terk edip Ehl-i Sünnet’in mezhebine döndüğünü işaret eden şöyle bir rivayet de vardır: İmam İbn-i Abdilber (rahimehullah) Temhid’inde senedini zikrederek İmam Hammad bin Zeyd (rahimehullah)’ın şöyle dediğini rivayet eder: “Ebu Hanife’yle İrcayı tartıştık. O söyledi, ben söyledim. Sonra ona “bize Eyyub Ebu Kilâbe tahdis etti. O dedi ki: bana Şam ehlinden bir adam babasından şöyle tahdis etti: Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) bir adama “İslam’ı kabul et” buyurdu. Adam “İslam nedir?” dedi. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) “Kalbini Allah’a teslim etmen ve Müslümanların, dilinden ve elinden emin olmalarıdır” buyurdu. “Hangi İslam en üstündür?” dedi. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) “İman” buyurdu. “İman nedir?” diye sordu. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) “Allah’a, Meleklerine Kitaplarına, Rasûlü’ne ve ölümden sonra dirilişe iman etmendir” buyurdu. “Hangi ameller en üstündür?” dedi. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) “Hicret” buyurdu. “Hicret nedir?” dedi. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) “Kötülüğü terk etmendir” buyurdu. “Hangi hicret en üstündür?” dedi. Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) “Müşriklerle karşılaştığın zaman onlara karşı cihad etmendir” buyurdu.” Sonra Ebu Hanife’ye “Görmüyor musun, ‘hangi İslam en üstün?’ sorduğunda “iman” buyurdu ve hicreti ve cihadı imandan saydı” dedim. Ben böyle deyince Ebu Hanife sustu. Arkadaşları “ona cevap vermeyecek misin, ey Ebu Hanife?” deyince Ebu Hanife “Hayır, ona cevap vermeyeceğim. Bunu bana Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’den tahdis edene neyle cevap vereceğim” dedi.”[9] El-mühim, Ebu Hanife (rahimehullah) mezhep sahibi olması sebebiyle İrca akidesi mezhepleşti ve Hanefi mezhebinin yayılmasıyla beraber yayıldı. Özellikle dönemin devlet idaresini oluşturan Abbasilerin Hanefi olmaları, Hanefi mezhebinin çok yayılmasına neden oldu. Yani Hanefilik bir nevi hilafetin resmî mezhebiydi. O kadar yayıldı ki hicrî 333’de vefat eden ve Semerkant’ın yakınlarında bulunan Mâturîd kasabasında yaşayan Ebu Mansur el-Mâturîdi’ye kadar ulaştı. Ebu Mansur el-Mâturîdi’nin dönemi (hicrî dördüncü asır) mantığın, felsefenin ve kelam ilminin artık ulema arasında telakki masdarı olarak kabul gördüğü bir dönemdir. Muhammed bin İdris eş-Şafii, Ahmed bin Hanbel ve Muhammed bin İsmail el-Buhari gibi Hadis ve Sünnet Ehli imamların Nebevi Sünnetle (nakille) mantık ve kelam ehline karşı mücadele ettikleri ve görüş ehlinin (rey ehlinin) mantık ve felsefeye sığındıkları bir sürecin ardından gelen bir dönemdir. Maalesef mantık ilmi ve felsefe, Hanefi uleması ve diğerleri arasında çok yayılmıştır. Zamanında kelam ilminde ileri gelenlerden birisi olan Ebu Mansur el-Mâturîdi itikadî mevzularda Mürcietu’l-Fukaha’nın mezhebinden ayrılmıştır ve Cehmiyye’nin mezhebine uygun akli, felsefi istidlallerle daha sonra Hanefi mezhebinin itikad mezhebi olarak kabul edeceği yeni bir İrca ekolünün temellerini atmıştır. Yeni kelami nazariyelerini açıkladığı ve ispat etmeye çalıştığı meşhur kitabını “Kitabu’t-Tevhid”i telif etmiştir. Ebu Mansur el-Mâturîdi, Ebu Hanife (rahimehullah)’tan nakledilen imanın iki rüknünü Cehmiyye gibi bire düşürmüştür ve iman; kalp ile tasdiktir, demiştir. Kalbin amellerini umumen iman mefhumundan çıkardığı gibi, dil ile ikrarı da imandan çıkarmıştır ve sadece kalpte tasdikin varlığına alamettir, demiştir. Ve bunun gibi bütün zahir amelleri kişinin zahiri hükmüne alamet kılmıştır. Yani Şari’nin iman dediğini zatında iman değil, kişinin kalbinde tasdikin varlığına alamettir, demiştir. Ve Şari’nin küfür dediğini zatında küfür değil, kalpte tasdikin yokluğuna alamettir, demiştir. Ebu Mansur el-Mâturîdi yazıyı çok fazla uzatacağından burada zikri tafsîlî olarak mümkün olmayan Mürcietu’l-Fukaha’dan ayrılıp Cehmiyye’ye ve Mutezile’ye yakınlaştığı başka yenilikler de getirmiştir. Bütün bu yeniliklerin esası, dinin aslını akliyat ve semiyat olarak ikiye bölmüş olmasıdır. Aklın ispat ettiği ve naklin akla tabi olması gerektiği kısma ilahiyât (akliyat) demiştir ve iman, tevhid ve Allah’ın isim ve sıfatları gibi itikadî tüm mevzuları bu kısımda ele almıştır. Ve aklın ulaşamadığı kabir âlemi gibi veya uhrevi bilgiler gibi şeriat dediği semai haberlerle sabit olan ikinci bir kısım getirmiştir. Bu mevzularda aklı mümkün olduğu kadar nakle tabi kılmıştır. Bütün diğer kelamî (itikadî) nazariyelerini bu taksimata bina etmiştir. Ebu Mansur el-Mâturîdi’nin akidesini talebeleri idame etmiştir ve yaymışlardır. Ebu Mansur olduğu gibi, talebeleri de füruda Hanefi mezhebine mensuptular. Dolayısıyla bu akide Hanefi mezhebinin taşıyıcıları ile gelişti ve yayıldı. El-Mâturîdi’nin hicrî 333’de vefatından sonra mezhebini yayan en önemli iki isim; Ebu’l-Kasım es-Semerkandi ve Ebu Muhammed el-Bezdevi olmuşlardır. Sonra hicrî 421’de doğan Ebu’l-Yeser el-Bezdevi, Mâturîdiliğin taşıyıcılığını yapmıştır. Ebu’l-Yeser el-Bezdevi çok talebe yetiştirmiştir ancak aralarında en meşhurlarından biri muhakkak Ebu Hafs Necmuddin en-Nesefî’dir. Kendisi Hanefi medreselerinde okutulan meşhur Nesefî akaidinin sahibidir. Nesefî akaidi şüphesiz Mâturîdi akidesinin en önemli akide metinlerindendir. Ebu’l-Muin en-Nesefî’nin Tebsiratu’l-Edille[10] adlı kitabının bir nevi muhtasarıdır. Ebu’l-Muin en-Nesefî mutlak surette Mâturîdiyye’nin en önemli şahsiyetidir. Eş’arîler için el-Bâkillânî ve el-Ğazzâlî neyse Mâturîdiler için Ebu’l-Muin en-Nesefî odur. Onun gibi Mâturîdi akidesini başkası yaymamıştır. Ebu’l-Muin en-Nesefî hicrî 508’de vefat etmiştir. Sonra dünyanın birçok yerine kadar hâkimiyetini uzatan büyük bir dünya gücü Mâturîdi akidesinin en büyük davetçisi ve koruyucusu oldu: “Osmanlı Devleti”. Bu vesileyle Mâturîdi akidesi Osmanlı’nın vardığı her yere vardı. Binaenaleyh, bugün umumen bütün Hanefiler akidede Mâturîdidir. Hanefi değil. Zira Ebu Hanife (rahimehullah)’ın akidesi Mürcietu’l-Fukaha’nın akidesiydi. Meşhur olan budur. Yukarıda, ölmeden evvel bu akideyi terk ettiğini işaret eden rivayetten bahsettim. Lakin Ebu Hanife (rahimehullah) asla Mâturîdi değildi. Zira birincisi Ebu Hanife’nin vefatı hicrî 150’dir ve Ebu Mansur el-Mâturîdi’nin vefatı hicrî 333’dür. Kendisinden 150 sene sonra yaşamış olan birine tabi olması elbette mümkün değildir. Ve ikincisi, Mâturîdi’nin akidesi Ebu Hanife (rahimehullah)’ın akidesinden gayri bir akidedir. Ebu Hanife (rahimehullah)’ın akidesini idame etmiş olan az da olsa bazı Hanefiler vardır. Bunlar özellikle, Ebu Cafer et-Tahâvi ve İbn-u Ebu’l-İzz (rahimehumallah) gibi Hanefi mezhebine mensup hadisçilerdir. Bizim için burada önemli olan Türkiyeli Hanefi Müslümanların hemen hemen hepsi akidede Mâturîdidirler. Bunun için imanı kalbin tasdik etmesinden ibaret görüyorlar. Kalbin tasdik etmesi ne demektir? Yani kalbin ilahi haberin (vahyin) doğruluğunu kabul etmesi, ilahi haberi yalanlamamasıdır. Bunun için Allah’ı inkâr etmediği sürece ve Kur’an’ı yalanlamadığı sürece kişiyi Müslüman görüyorlar. Allah’a ve Kur’an’a iman eden bir kişinin Allah’ın emirlerini terk etmesi veya emirlerinin aksine davranması onu kâfir yapmaz, diyorlar; çünkü amel imandan değildir. Ancak şöyle bir gerçek var ki bugün Türkiyeli “Müslümanların” büyük bir kısmı akidede Mâturîdi de değildir, bilakis Cehmîdir. Ve yine büyük bir kısım Cehmî dâhi değildir. Cehmî olanlara gelince, zahirî hiçbir amele itibar etmezler. İmanı, mücerred kalbin tasdik etmesi olarak tarif ederler. Aynı İmam İbn-i Teymiyye (rahimehullah)’ın Cehmiyye’yi tarif ettiği gibidirler. O (rahimehullah) şöyle der: “Muktedir olmasına rağmen şehadeti konuşmayan kişi, Müslümanların (yani bütün kıble ehlinin) ittifakıyla kâfirdir. Selefe ve Cumhur-u ulemaya göre zahiren ve batınen kâfirdir. Ama mürcieden bir taife, Cehmiyye taifesi, kalbiyle tasdik ediyorsa zahiren kâfirdir ama batınen değildir, demiştir.”[11] Türkiye Müslümanlarından Şafii olanlara gelince, akidede Eş’âridirler. Eş’âriliğin mahiyetine girmeden evvel önemli bir husustan bahsetmek lazım gelir. Eş’âriyye mezhebi, Ebu’l-Hasan el-Eş’arî (rahimehullah)’a nisbet edilir ve ismini ondan almıştır lakin Eş’âriyye mezhebinin fikir imamı hakikatte Ebu’l-Hasan el-Eş’arî’den gayrisidir; Abdullah bin Said bin Kullâb’dır. Abdullah bin Said bin Kullâb (rahimehullah) hicrî 240’tan sonra vefat etmiştir. İmanın tarifinde Mürcietu’l-Fukaha’nın mezhebindeydi. Mutezile ve Cehmiyye’ye karşı çok mücadele vermiştir. Akli delillere (kelam ilmine) ehemmiyet verirdi. Bunun için kendi zamanında Basra mütekellimlerinin başı olarak kabul edilir. Ebu’l-Hasan el-Eş’arî ve Ebu Mansur el-Mâturîdi ikisi de İbn-i Kullâb’ın kelamî usûl üzere akli delillerle Mutezile ve Cehmiyye’ye karşı Ehl-i Sünnet’in görüşlerini savunmasından çok etkilenmişlerdir. Kullabiye mezhebi, Eş’âriyye ve Mâturîdiyye mezheplerine nazaran Sünnet ve Hadis Ehline daha yakındır lakin İbn-i Kullab’ın imanın tarifindeki sapması, kelam ilmine meyli ve özellikle Allah (celle ve âlâ)’nın sıfatları hakkında ihdas ettiği görüşten ötürü Hadis ve Sünnet Ehlinin imamları ondan ve tebaasından teberri etmişlerdir. Lakin Ebu’l-Abbas el-Kalânisi, Haris el-Muhasibi veya Ebu Ali es-Sekafi gibi Hadis Ehline nispet edilen bazı âlimlerin de İbn-i Kullâb’ın görüşlerini benimsemeleri bazılarına bu görüşlerin Ehl-i Sünnetin görüşleri olduğunu zannettirdi. Bunlardan biri, Ebu’l-Hasan el-Eş’arî’dir. Ebu’l-Hasan el-Eş’arî kırkından sonra Mutezile mezhebini terk edip Sünnet Ehline bağlılığını ilan ettiğinde İbn-i Kullâb’ın mezhebine girmiştir. Lakin bu mezhebe Mutezile geçmişinden edindiği usûlleri de katmıştır. Nitekim Ebu’l-Hasan el-Eş’arî Mutezilenin en büyük davetçilerindendi. İtizal görüşünü ispat etmek için birçok kitap telif etmiştir. 30 senedir edindiği bir usûlü bir anda terk etmesi elbette mümkün değildir. Bu yeni merhalede de el-Eş’arî yeni görüşünü ispat etmek için çok tartışmış ve birçok kitap ve risale telif etmiştir. Ve nihayet bu görüşün en meşhur ismi olmuştur. Böylece aslen İbn-i Kullâb’ın imam olduğu mezhep zamanıyla Ebu’l-Hasan el-Eş’arî’ye nisbet edilmeye başlandı ve böylece İbn-i Kullâb’ın tesis ettiği akide Eş’ârîlik oldu. Temelinde Kelam ilminden etkilenmiş olan Eş’ârilik daha sonraları daha da çok kelama ve felsefeye kaymaya başladı. Eş’arîliğin savunucuları çoğunlukla füruatta Şafii mezhebine müntesip olan âlimlerden oluşuyordu. Böylece Hanefi mezhebinin Mâturîdiliğin taşıyıcısı hâline geldiği gibi, Şafii mezhebi de Eş’ârîliğin taşıyıcısı hâline geldi. Bu bağlamda şüphesiz ki en önemli isim Eş’ârîliğin ikinci müessisi olarak kabul edilen ve hicrî 403’te vefat etmiş olan Ebu Bekir el-Bâkillânî (rahimehullah)’tır. Sonra hicrî 458’de vefat etmiş olan el-Beyhaki (rahimehullah), hicrî 478’de vefat eden el-Cuveyni (rahimehullah), hicrî 505’te vefat etmiş olan el-Ğazzâlî (rahimehullah) ve hicrî 606’da vefat etmiş olan Fahruddin er-Razi’dir. Hepsi mezhepte Şafii’diler. Özellikle Selçuklu veziri Nizamülmülk’ün vesilesiyle Eş’ârîlik ve Eş’ârî Şafii mezhebi çok güçlendi ve yayıldı. El-Kuşeyri ve el-Cuveyni gibi Eş’ârî mütekellim ulemanın hayranıydı. En büyükleri Bağdat ve Neysabur (Nişabur)’da olmak üzere birçok yerde Şafii mezhebi ve Eş’ârîlik öğretildiği nizamiye medreselerini açtırmıştır. Sonra hicrî 569’da vefat etmiş olan Nureddin ez-Zengi ve hicrî 589’da vefat eden Selâhaddin el-Eyyubî vesilesiyle Eş’ârîlik İslam âleminde her akideden fazla yayıldı. Eş’ârîliğin en önemli şahsiyeti olan Ebu Bekr el-Bâkillâni (rahimehullah) Temhidu’l-Evâil ve Telhisu’d-Delâil isimli kitabında “İmanın manası hakkında söz” babı altında şöyle diyor: “Bize söyleyin. Size göre iman nedir?” denilse deriz ki: “İman, Allah’ı tasdik etmektir. İlim ve tasdikin yeri ise kalptir. Ve denilse ki: “Size göre küfür nedir?” denilir ki: “Küfür, imanın zıddı olan Allah’ı bilmemek ve O’nu tekzib etmektir. Küfür, insanın kalbini ilimden örtendir. Küfür, kalbin hakkı bilmesinden engelleyen bir örtü gibidir.”[12] El-mühim, Mâturîdilik de Eş’ârîlik de İrca mezhepleridir. İki mezhep de temelde Mürcietu’l-Fukaha akidesine sahipti. Lakin iki mezhep de kelam ilminin ve felsefenin büyük etkisiyle zaman ile kısmen Mutezile’nin ve kısmen Cehmiyye’nin görüşlerine kaydılar. Bizim için burada önemli olan şudur ki; Hanefi mezhebi de Şafii mezhebi de yani iki mezhep de bugün imanı Cehmiyye’nin tarifine uygun kalbin tasdik etmesinden ibaret olduğunu kabul ediyor. Bu akide Türkiyeli Müslümanlar üzerinde şu dört helak edici eseri bıraktı:[13] Birincisi: Türkiyeli Müslümanlar Allah’a itaat etmek ile iman arasındaki irtibatı kaybetmişlerdir. Allah (celle ve âlâ)’nın emirlerine uygun amel etmeyi İslam’ın zorunluluklarından değil bilakis sırf takvadan ve faziletten görmektedirler. Zira ilahi emre itaat etmek veya itaat etmemek insanın imanıyla (varlık ve yokluk manasında) ilişkili olmadığına inanıyorlar. Bilakis imanın varlığı salt, Allah’ı Rububiyetinde birlemek, Kitabına ve Rasûlü’ne inanmakla ilişkili olduğuna inanıyorlar. Kişi Allah’ı, Rasûlü’nü veya Kitabı inkâr etmediği sürece imanı tam mü’mindir. Şirk, küfür ve haramlar işlese de. Çünkü amelin imanın mahiyetine etkisi yoktur, diyorlar. Kişi işlediği şirk, küfür ve haramları helal görmediği sürece imanı bozulmaz. Lakin helal gördüğü takdirde tasdik bozulur. Ve bu küfür olur, diyorlar. İlk fakih mürcienin, Şari’nin küfür olarak beyan ettiği amellerin kalpteki tasdikin yokluğuna alamet olması çağımız mürciede artık işletilmiyor. Bilakis Cehm’in İrcasını dahi sönük bırakıyorlar. Cehm bin Safvan böylesini batınen mü’min görse de zahiren kâfir kabul ederdi. Lakin zamanımızın mürciesi batınen ve zahiren mü’min kabul ediyor. Şüphesiz ki bu, İrca akidesinin Müslümanları etkilediği en zararlı yönüdür. İrca akidesi Müslümanları amelden kopardı. Ameli imandan ayırdı. İmanı mücerred ilahi haberi doğrulamaya hasretti. Kişinin şirki ve küfrü ne olursa olsun ilahi haberi inkâr etmediği sürece İslam’ına ve İslam’ın gerektirdiği hükümlerin icrasına hükmetti. Bütün diğer fesatlar bu sapmaya bina edilmiştir. Bu fesatlardan en önemlilerinden bilakis en önemlisi, Allah’ın hükümlerinden gayri hükümler va’z edenlerin ve Allah’ın hükümlerinden gayrisiyle hükmedenlerin ilahi hükümleri tasdik ettikleri sürece küfre ve tuğyana nisbet edilmemeleridir. Şeriatı kökten iptal etmelerine rağmen, şeriata muhalif kanunlar va’z etmelerine rağmen, Müslüman halkı şeriata muharip kanunlara itaat etmeye zorlamalarına rağmen, sırf Kur’an’ı tasdik ettikleri için tağut olarak değil, Müslüman olarak görülüyorlar. Tağutların Müslümanların başına bela olmalarının en büyük sebebi İrca akidesidir. Bu tağutların destekçilerini tağutlarını müdafaa etmek için şöyle dediklerini çok duyabilirsin: “Allah’a, ahirete, Kur’an ve Sünnete iman etmişlerdir. Yaptıklarının yanlış olduğunu da kabul ediyorlar. Ama ne yapalım, hâkim olabilmek için böyle yapmaya mecburuz.” Bu mazereti bunlar için makbul kılan, yapılan şirk ve küfürlerin tasdik cinsinden değil, amel cinsinden olmasıdır. Amel cinsinden olduğu için imana zeval vermez. Olsa olsa kebair türünden olur ki zaruret hâlinde haramlar mubah olur. Bu akide -İrca akidesi-, en çirkin şirk ve küfürleri, en aşağılık zındıklıkları ve en büyük rezaletleri Müslümanlar için makbul bir hâle getirmiştir. Zira helal olduğunu kabul etmediğin sürece imanına zarar vermez. İkincisi: Laikliği İslam topluluklarına makbul kılan ve yerleştiren İrca akidesidir. Zira Laiklik, ferdin dinî inançlarına (tasdiklerine) karışmaz. İstersen Kur’an’a, istersen İncil’e, istersen Tevrat’a veya istersen başka bir kitabın getirdiği haberlere inanabilirsin. Ama amelinde ancak Laik nizamın kanunlarına uygun amel etmene izin verir. Dolayısıyla Laik nizamın İrca akidesiyle hiçbir sorunu yoktur. Bilakis İrca akidesinin en büyük destekçisidir. Zira İrca, imanı ve inancı dinî tasdik ile sınırlamıştır. Kur’an’ın getirdiği haberleri tasdik eden Müslümandır. Demokratik veya Liberal veya Komünist veya Faşist bir nizama itaat etmesi, kanunları ve talimatları gereğince amel etmesi, Kur’an’ı, Sünneti, Rasûlleri, dirilişi ve ahireti inkâr etmediği sürece bu İslam’ına aykırı değildir. Bilakis İrca akidesine göre Müslüman Demokrat da olabilir, Kemalist de, Sosyalist de, Komünist de ve Faşist de olabilir. Bunun için zamanımızda İslam beldelerinde en iyi işleyen beşeri idare biçimi laikliktir. Çünkü ümmetin akidesiyle en iyi uyum içinde olan budur. Bu uyumu sağlayan İrca akidesinden başkası değildir. Bakın! Hali hazırda AKP Hareketi Laikliği tatbik etmeye başlayınca Türkiye’nin mürciesi nasıl hemen harekete geçti. Her biri nasıl hemen tağutun müdafisi ve askeri oldu. İlkin Müslümanların genel maslahatı, iki zararın hafif olanı derken, nasıl İslam’ını ispat etmeye, onun için sevmeye ve onun için buğz etmeye başladılar. Bu uyumu kâfir batı da fark etti. Bunun için İslam beldelerinde mürcie olan kesimleri destekliyor ve Müslüman halkı Ehl-i Sünnet akidesinde sebat eden Müslümanlardan ayırmaya çalışıyor. Mürcienin ilim, siyaset ve davet alanında önünü açıyor ve destekleyerek Müslüman halkın gözünde itibar kazanmasına yardımcı oluyor. Ama Ehl-i Sünnet’i terörist, aşırıcı, tekfirci ve harici gibi isimlerle lekeleyerek halkın gözünden düşürmeye çalışıyor ve cezalara tabi tutarak halkı korkutup Ehl-i Sünnet’ten uzaklaşmalarını hedefliyor. Tüm bu şeytanlıkları yine halkın gözünde meşrulaştıran mürcie oluyor. Böylece Laik sistemle mürcie birbirini kollayan, destekleyen ve sahip çıkan iki dost oluveriyor. Üçüncüsü: İrca akidesi Müslümanın şirke, küfre ve masiyete karşı mücadele ruhunu öldürmüştür. Mürcie olan İslam ümmeti başlarında olan tağutlara karşı kıyamı ve cihadı terk etmiştir. Çünkü İslam’ını kalbindeki tasdikine hapseden mürcie, tağutun idaresi altında yaşamakta ve şirk, küfür ve fuhşiyatlar arasında yaşamakta, İslam’ına karşı bir aykırılık görmez ve bunun için bu durumun değişmesini zorunlu görmez. Zira Laik sistem onun dinine karışmaz. Evinde ve mescidinde Laik nizamın kanunlarına muhalif olmadığı sürece dinini yaşayabilir. Dördüncüsü: Bu eser, İrcanın mürcie olanlar üzerinde değil, mürcie olmayanlar üzerinde veya en azından mürcie olmadıklarını zannedenler üzerinde oluşturduğu bir eserdir. Şöyle ki bazıları kendi görüşlerine göre “yumuşak” olan her görüşü İrca ve sahibini mürcie olarak kötülerler ve istikametten sapmış bid’atçi veya dinden çıkmış mürted olarak görürler. Hâlbuki İrca, ameli veya amelin terkini imanın üzerinde etkisiz kılmaktır. Kendi görüşlerine göre “yumuşak” olan bir görüş ise ameli veya terkini iman üzerinde etkisiz kılmaya değil bilakis şer’î delile veya deliller arasında racih olan delile veya sahih tevile dayanabilir. Bu durumda bu görüşün sahibini İrca ile suçlamak zulüm ve cehaletten başka bir şey değildir. Mesela, İmam Malik ve İmam eş-Şafii (rahimehumallah) gibi Hadis ve Sünnet Ehli’nin iki büyük imamından meşhur olan görüş, namaz kılmayanı tekfir etmedikleridir. Ama ikisi de mürcie değildi. Bilakis iman, söz ve ameldir, diyorlardı. Sahih akideyi bid’at ehline karşı savunan en büyük imamlarımızdandılar. Lakin bazı şer’î delillere binaen bu görüşe varmışlardır. Namazı terk edenin küfrünü beyan eden birçok açık hadis olmasına rağmen hiç kimse İmam Malik ve İmam eş-Şafii (rahimehumallah)’ı İrcaya veya başka bir bid’ate nisbet etmemiştir. Zira namaz ameldir ve terki imanı izale etmez, demediler ki. Bilakis bazı şer’î delillere dayanarak namazın terkinin kendi zatında büyük küfür olmadığı görüşüne vardılar. Mürcie, amel cinsini imandan ihrac edip imanı kalbin tasdik etmesine hasrettiği için namazın terki küfür değildir, diyor. Çünkü namaz itikaddan değildir. İtikad, tasdiktir. O da var. Şu hâlde namazın vacipliğini tasdik ettiği sürece imanı tamdır, diyorlar. Hadis ve Sünnet Ehli’ne göre, amel imandır. Lakin amel, imanı aslından bozan ve imanı aslından bozmayan olmak üzere iki kısımdır. Ulema bu taksimatı büyük küfür ve küçük küfür ıstılahlarıyla tabir etmişlerdir. İmam Malik ve İmam eş-Şafii (rahimehumallah) kendilerinden nakledilen meşhur görüşe göre namazın terkini bazı şer’î delillere dayanarak büyük değil, küçük küfürden addetmişlerdir. Bunun için onlara kimse mürcie dememiştir. Buna benzer, namazı terk edenin hükmünden çok daha kapalı olan birçok güncel meseleler vardır. Kim bu meseleleri İrca ehlinin usûlüne göre hükme bağlıyorsa o, mürciedir. Ve kim bu meseleleri Hadis Ehli’nin usûlüne göre hükme bağlıyorsa o, Hadis Ehli’dir. Ölçü; hükmün istihrac edilmesinde kullanılan istinbat aletleridir, usûli esaslar ve kaidelerdir. Ama zamanımızda kâfir batı cahiliyesinin İslam ile etkileşiminden türeyen mevzubahis zihniyete göre ölçü, kendi heva ve nefisleridir. Bunların İrca tarifi adeta şöyledir: “Benim tekfir ettiklerimi tekfir eden Ehl-i Sünnet’tir. Benim tekfir ettiklerimi tekfir etmeyen mürciedir” Bu elbette büyük bir sapıklıktır. Bunun sapıklık olduğuna hiçbir Müslüman itiraz etmez. Ama bu marazın ortaya çıkmasına sebep nedir? Başka sebeplerle beraber en büyük sebeplerinden birisi muhakkak Türkiye Müslümanlarına hâkim olmuş olan İrca akidesi ve her türlü şirke ve küfre karşı duyarsız olmalarıdır. İrca sapıklığına bir tepki olarak tekfir sapıklığı ortaya çıkmıştır. Muasır tekfirciler şu yönde de İrca akidesinden ciddi miktarda etkilenmişlerdir: Daha önce dediğim gibi mürcie ve Harici fırkaları bid’atlerinin esasında birdirler. İki fırka da imanı tek bir şey görürler. İmanın bölümlere ve kısımlara bölünmesini kabul etmezler. Muasır tekfirciler de imanı tek bir şey olarak görüyorlar. Onun kısımlara bölünmesini kabul etmiyorlar. İmanı, kendileri ihdas ettikleri bid’at ve batıl olan tekfirden ibaret görüyorlar. Kim kendilerinin ihdas ettikleri kurallara göre tekfir ederse mü’mindir. Ameli ne olursa olsun. Ama kim tekfir etmezse kâfirdir. Ameli ne olursa olsun. Bunun için bu yeni tekfirci güruhun ilimde, ibadette ve ahlakta en nasipsiz olanlar olduklarını görürsün. Aralarında birçoğu Kur’an okumasını dahi bilmez. Birçoğu abdestin ve namazın rükünlerini vaciplerinden, vaciplerini sünnetlerinden ayıracak bir ilme dahi sahip değildir. Şekilleri Müslümandan çok kâfirlere benzer. Hayatlarında haramları ve belki hatta küfürleri görebilirsin. Ama iman tekfirden ibaret ya… Kendi batıl kaide ve kıstaslarına göre tağutu ve müşrikleri tekfir edenler mü’mindir. Gerisi fasa fiso… Ama ilmiyle ve ameliyle istikamet üzere seyreden Müslümanlar onlar gibi tekfir etmedikleri için mürteddir. Çünkü bu fırkaya göre imanın aslı olan tekfiri yapmamışlardır. Allah (celle ve âlâ) ayaklarımıza sebat versin. Bizi selefin yoluna çözülmeyecek üzere sımsıkı bağlasın. Evet! Tekfir, imanımızdan ve dinimizdendir. Lakin Kur’an ve Nebevi Sünnette beyan edilmiş, sahabe, tabiin ve onlara tabi olan Hadis ve Sünnet Ehli imamlarımızın belirledikleri esas ve kaideler göre olan tekfir. Bu tekfirle Allah’a kulluk ederiz ve kimsenin kınamasından da korkmayız. Velhasıl, İrca akidesini ve etkilerinin bazılarını ihtisar ile anlatmaya çalıştım. Hiçbir şey anlatmadım desem abartmış olmam. İrca akidesini ve zararlarını anlatabilmek için kitaplar kâfi gelmez. Lakin bu kadarında da Allah’ın izniyle az da olsa bir fayda hâsıl olacağını Rabbimden niyaz ederek imamlarımızın mürcie hakkındaki sözleriyle bu yazıyı bitirmek istiyorum. Hadis ve Sünnet Ehli imamlarımızın mürcie hakkında bazı sözleri: İmam el-Evzai (rahimehullah) şöyle demiştir: Yahya ve Katade şöyle derlerdi: “Ümmet için en çok korkulacak olan heva, İrcadır.”[14] İmam İbrahim en-Nehai (rahimehullah) şöyle demiştir: “Bana göre onların (mürcienin) fitnesi ümmet için Ezarikaların (Haricilerin) fitnesinden daha korkunçtur.” İmam İbn-i Ebu Muleyke (rahimehullah) şöyle der: “‘Ben mü’minim’ deyip Cibril ve Mikail gibi mü’minim demeden hoşnut olmayan adamlar gördüm. Bunu Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) dahi demiyordu. Sonra şöyle dedirtinceye kadar şeytan onlarla uğraştı: Annesini, kız kardeşini veya kızını nikâhlasa da mü’mindir. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in ashabından birçoğuna ulaştım. Aralarında nifaktan korkmadığı hâlde ölen bir tane dahi yoktu.”[15] İmam Said bin Cubeyr (rahimehullah) mürcie için şöyle demiştir: “Onlar, kıble ehlinin Yahudileridir.”[16] İmam Fudayl bin İyâd (rahimehullah) şöyle demiştir: “Ey sefih! Ben mü’minim demen sana yetmiyor mu da ben imanı tam olan mü’minim diyorsun. Hayır! Allah’a kasem olsun ki kul imanını ancak, Allah’ın emrettiklerini yerine getirerek ve haram kıldığından uzak durarak ve Allah’ın ona verdiğinden razı olarak ve sonra bununla beraber yaptıklarının kabul edilmeyeceğinden korkarak tamamlar.”[17] İmam Makel bin Ubeydullah (rahimehullah) şöyle demiştir: “Salim el-Eftas İrcayı getirdiğinde Meymûn bin Mihrân ve Abdulkerim bin Malik gibi arkadaşlarımız ondan uzaklaştılar. Abdulkerim Allah’a, mescid hariç onunla aynı çatı altında oturmayacağına ahdetti.” İmam Ata bin Ebi Rebah (rahimehullah) şöyle der: “Medine’ye mürcienin hâlini görüşmek için (İbn-i Ömer (radiyallahu anhuma)’nın talebesi) Nafi’nin yanına gittim. Ona şöyle dedim: “Namazın farz olduğunu ikrar ediyoruz ama kılmıyoruz, diyorlar. İçki haramdır ama içiyoruz, diyorlar. Anneyle nikâh haramdır ama bizim buna arzumuz var, diyorlar.” Nafi elini sert bir şekilde elimden çekti ve “Kim böyle yaparsa kâfirdir” dedi.”[18] İmam Süfyân bin Uyeyne (rahimehullah) şöyle demiştir: “Mürcie, iman sözdür, diyor. Biz, iman söz ve ameldir, diyoruz. Mürcie diliyle La ilahe illallah diyen ama kalbiyle farzları terk etmekte ısrarcı olana cenneti vacip kılıyor. Farzları terk etmeyi haram işlemek gibi günah sayıyorlar. Ama ikisi aynı değildir. Kendisi için helal kabul etmeden haram işlemek masiyettir. Farzları bilerek ve mazeretsiz kasten terk etmek ise küfürdür.”[19] İmam Abdullah bin Zubeyr el-Humeydi (rahimehullah) şöyle demiştir: “Bana şöyle konuşan bir topluluğun haberi geldi: Namazı, zekâtı, orucu, haccı ikrar eden ama ölünceye denk bunlardan bir şey yapmayan veya ölünceye denk sırtı kıbleye dönük namaz kılan, inkâr etmediği sürece ve farzları ve kıbleyi ikrar ettiği sürece mü’mindir. Derim ki: Bu, apaçık küfürdür. Bu, Allah’ın Kitabına, Rasûl (sallallahu aleyhi ve sellem)’in Sünnetine ve Müslümanların ameline muhalefettir.”[20] Allah’a hamd, Rasûlü Muhammed’e salât ve selam olsun. “Rabbimiz, bizi hidayet ettikten sonra kalplerimizi saptırma! Bize katından bir rahmet bağışla! Muhakkak Sen, el-Vehhâb’sın (çok bağışlayansın)!”[21] 1 - Tarihu Dimeşk 20/577. Daru’l-Fikr birinci baskı h.1419 2 - Tehzibu’l-Âsâr 7/40. Daru’l-Memun li’t-Turas, birnci baskı h.1416 3 - Tehzibu’l-Âsâr 7/45. Daru’l-Memun li’t-Turas, birinci baskı h.1416 4 - El-Eğâni 14.262.253. Daru’l-Fikr baskısı 5 - Ed-Duafâ li’l-Ukayli 1/303. Daru’l-Mektebeti’l-İlmiyye birinci baskı h.1404 6 - Tehzibu’l-Kemâl 13/452. Muessesetu’r-Risale, birinci baskı h.1400 7 - Ed-Duafâ li’l-Ukayli 3/6. Daru’l-Mektebeti’l-İlmiyye birinci baskı h.1404 8 - Ehl-i Sünnete göre her masiyet küfürdür. Çünkü her masiyet Allah (celle ve âlâ)’nın hakkını ve nimetlerini inkâr etmektir. Ancak Allah (celle ve âlâ) bazı masiyetleri İslam’dan ihrac eden masiyetler (büyük küfür) ve bazı masiyetleri İslam’dan ihrac etmeyen masiyetler (küçük küfür) kılmıştır. Ehl-i Sünnete göre büyük küfür İslam’ı bozar ama küçük küfür, zatında İslam’ı bozmaz. Bu manada Müslümanın kalbinde iman ve küfür (küçük küfür) aynı zamanda olabilir. 9 - Et-Temhîd 9/247. Muessesetu’l-Kurtuba baskısı 10 - Bu kitap Ebu Mansur el-Mâturîdi’nin Kitabu’t-Tevhid’inden sonra Mâturîdi akidesinin en önemli kitabıdır. 11 - Mecmuu’l-Fetâva 7/609. Daru’l-Vefa, üçüncü baskı h.1426 12 - Temhidu’l-Evâil ve Telhisu’d-Delâil 388-394 (ihtisar ile). Muessesetu’l-Kutubi’s-Sekafiyye baskısı h.1407 13 - Şüphesiz ki İrca akidesinin bu dörtten başka etkileri de vardır. Lakin bunları en önemli gördüğüm için bunlarla yetindim. 14 - Tabakatu’l-Kubra 6/282. Dar-u Sadır baskısı 15 - Tehzibu’l-Âsâr 2/192. Daru’l-Memun li’t-Turas, birinci baskı h.1416 16 - Es-Sunne, Abdullah bin Ahmed 1/341. Daru’l-Menâr, birinci baskı h.1411 17 - Es-Sunne, Abdullah bin Ahmed 1/343. Daru’l-Menâr, birinci baskı h.1411 18 - El-İbanetu’l-Kubra 2/696. Daru’r-Raye, üçüncü baskı h.1415 19 - Es-Sunne, Abdullah bin Ahmed 1/347. Daru’l-Menâr, birinci baskı h.1411 20 - Es-Sunne, el-Hallel 586. Daru’r-Raye birinci baskı h.1410 21 - Al-i İmran Sûresi 8 Tarık Ebu Abdullah

بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين İstiğfâr, Allah Teâlâ’dan bağışlama/affetme talebinde bulunmak demektir. İstiğfâr ya dille olur, ya kalple olur ya da her ikisiyle olur. Şüphesiz ki en faziletlisi ve en tesirlisi her ikisiyle olmasıdır. İstiğfâr, Yağmura, Bol Rızka, Çocuk Sahibi Olmaya, Huzurlu Bir Hayata, Maddî-Manevî-Bedenî (Her Manasıyla) Kuvvetin Artıp Sıkıntıların Gitmesine, Duaya İcabete Sebeptir: Bir gün Hasan Basrî’nin (rahimehullah) yanına biri gelmiş ve O’na yağmur yağmaması sebebiyle tarlasının meyve-sebze vermediğini şikâyet etmiş. O da ona: “çokça istiğfâr et” diye tavsiyede bulunmuş. Sonra bir başkası gelmiş ve fakirliğini şikâyet etmiş, ona da: “çokça istiğfâr et” diye nasihat etmiş. Sonra başka birisi daha gelmiş ve çocuğunun olmamasını şikâyet etmiş, ona da yine: “çokça istiğfâr et” demiş. Bunun üzerine yanındaki birisi O’na: “Gelen üç kişi farklı şikâyetlerde bulundu, ama her birine istiğfârı tavsiye ettin!” deyince ona şöyle cevap vermiş: “Allah Teâlâ’nın şu sözünü işitmedin mi?: فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا “Dedim ki (Nûh): “Rabbinize istiğfâr edin, çünkü O çok mağfiret edicidir. (İstiğfâr edin ki) üzerinize bol bol yağmur indirsin. Mallarınızı ve oğullarınızı çoğaltsın, size bağlar/bahçeler versin ve sizin için nehirler akıtsın.” (Nûh 10-12)” Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: وَأَنِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُمَتِّعْكُمْ مَتَاعًا حَسَنًا إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى وَيُؤْتِ كُلَّ ذِي فَضْلٍ فَضْلَهُ “Rabbinize istiğfâr edin, sonra da (taatle) O’na tevbe edin (dönün) ki sizi belli bir süreye (ölüm vaktinize) kadar güzel bir faydayla (bol rızık ve mutlu bir yaşamla) faydalandırsın ve (ahirette) her fazilet (salih amel) sahibine fazlını (lütfunu) versin.” (Hûd 3) وَيَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ “(Hûd): “Ey kavmim! Rabbinize istiğfâr edin, sonra da (taatle) O’na tevbe edin (dönün) ki üzerinize bol bol yağmur indirsin ve kuvvetinize kuvvet katsın.” (Hûd 52) Ebu Dâvûd, Nesâî ve İbn Mâce’nin (rahimehumullah) rivayet ettikleri, seneden zayıf, lakin manası şüphesiz doğru olan bir hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in şöyle dediği geçmektedir: من لزم الاستغفار جعل الله له من كل ضيق مخرجا ومن كل هم فرجا ورزقه من حيث لا يحتسب “Kim istiğfâra devam ederse/çokça yaparsa Allah onun için her darlıktan/sıkıntıdan bir çıkış yolu, her tasadan/dertten bir kurtuluş kılar ve ona ummadığı bir yerden rızık verir.” Rivayet edildiğine göre; bir gün İmam Ahmed b. Hanbel (rahimehullah) bir beldeye doğru sefere çıkmış. Gece olmuş ve yolda yürürken küçük bir mescid görmüş. Mescide girmiş, orada namaz kılmış ve sonra uyumak istemiş. İmam yatmış ve ardından mescidin bekçisi gelip demiş ki: “Ey adam ne yapıyorsun.” O da: “uyuyorum” deyince, “burası uyuma yeri değil” demiş. Adam O’nun İmam Ahmed olduğunu bilmiyordu ve İmam da kendisinin İmam Ahmed olduğunu ona söylememişti, eğer bilseydi ona hürmet eder, izin verirdi. İmam: “bana izin ver de biraz uyuyayım” deyince bekçi: “hayır, olmaz. Böyle yapacaksan çık buradan” demiş. İmam Ahmed ne kadar da onu ikna etmeye çalışmışsa da bunu başaramamış ve mescidden çıkmış. Ve mescidin kapısının eşiğinde uyumaya başlamış. Ama bekçi bir daha yanına gelmiş ve mescidin kapısının önünde de olsa uyuyamayacağını söylemiş, O’nu buradan uzaklaştırmış. İmam yolun ortasında yorgun bir haldeyken bir fırıncı O’nu görmüş, O’na acımış ve demiş ki (tabi bilmiyor kim olduğunu!): “Benimle dükkânıma gel, bu gece seni misafir olarak ağırlayayım.” İmam da bunu kabul etmiş ve onunla birlikte fırına gitmiş. İmam oturmuş ve bir süre adamı seyretmeye başlamış. Bakmış ki fırıncı her hamur yoğurduğunda çok defa “Estağfirullâh” diyor. İmam ona demiş ki: “Sen ne zamandan beri bu hal üzeresin.” O da: “Uzun zamandan beri” demiş. İmam sormuş: “Peki bu istiğfârının semeresini gördün mü?” Adam: “Evet, Allah Teâlâ’dan her ne istemişsem bana icabet etti. Ama tek bir dua hariç, henüz ona icabet etmedi; Rabbime dua ettim ki İmam Ahmed b. Hanbel ile karşılaşayım!” Bunun üzerine İmam şöyle demiş: “Allâhu Ekber! Allah duana icabet etti. Ben Ahmed b. Hanbel’im. Allah beni senin yanına kadar getirdi.” İstiğfâr, Kilitleri/Sorunları/Çıkmazları Açan Bir Anahtardır: Şeyhu’l-İslam İbn Teymiyye (rahimehullah) şöyle demiştir: “Bir mesele bana kapalı gelir, bunun üzerine 1000 kere veya daha fazla veya daha az Allah’a istiğfâr ederim, ta ki Allah bana o meseleyi açar.” İstiğfâr, Azaba ve Musibetlere Karşı Kalkandır: Ebu Musa el-Eş’arî (radiyallahu anh) şöyle söylemiştir: إنه كان قبلُ أمانان، قوله: "وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ" أما النبي صلى الله عليه وسلم فقد مضى وأما الاستغفار فهو دائر فيكم إلى يوم القيامة “Önceden iki eman vardı. Allah Teâlâ şöyle demiştir: “Sen içlerinde iken Allah onlara azap edecek değildir. Ve onlar istiğfâr ederlerken de Allah onlara azap edici değildir.” (Enfâl 33) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem) ayrıldı. İstiğfâr ise kıyamet gününe kadar aranızda dolaşıcıdır.” Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur: من أحب أن تسره صحيفته فليكثر فيها من الاستغفار “Kim (kıyamet günü) amel defterinin kendisini sevindirmesini istiyorsa amel defterinde istiğfârı çoğaltsın.” (Beyhakî; Şuabu’l-Îmân, Taberânî; el-Mu’cemu’l-Evsat) Suyûtî: Sahih. Munzirî: “İsnadında hiçbir beis yoktur.” El-Elbânî: Hasen. Yine şöyle demiştir: طوبى لمن وجد في صحيفته استغفارا كثيرا “(Kıyamet günü) amel defterinde çokça istiğfâr bulan kimseye müjdeler olsun!” (İbn Mâce, Nesâî; es-Sunenu’l-Kubrâ, Beyhakî; Şuabu’l-Îmân) Nevevî: Ceyyid. Bûsîrî, Munzirî, el-Elbânî, Şuayb el-Arnaût: Sahih. Beyhakî (rahimehullah) bu sözü bir de Âişe (radiyallahu anhâ)’nın sözü olarak rivayet etmiştir. Ömer b. Abdilaziz’in (rahimehullah) oğlu anlatıyor: “Babamı vefatından sonra rüyada gördüm. Sanki bir bahçedeydi. Bana birkaç elma verdi. Ben bu elmaları çocuğa yorumladım. Ona: “Hangi ameli en faziletli olarak buldun” diye sordum. “İstiğfârı buldum ey oğulcuğum!” dedi.” (Kitâbu’l-Menâmât; İbn Ebi’d-Dünyâ, sy:29) Hasan Basrî (rahimehullah) şöyle demiştir: “Çokça istiğfâr edin. Çünkü size rahmetin ne zaman ineceğini bilemezsiniz.” (Letâifu’l-Meârif, sy:232) İstiğfârın kabul edilmesinin en çok umulduğu zamanlardan biri, gecenin son vakti olan seher vaktidir. Allah Teâlâ Zâriyât 18. ayetinde muttakilerin özelliklerinden biri olarak: “seher vakitlerinde istiğfâr etmeleri”ni zikretmiştir. Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Ömer Faruk