İran Ve İsrail Dostluğu !

بسم الله الرحمن الرحيم Muhammed b. İbrahim b. Abdillatîf b. Abdirrahman b. Hasen b. İmam Muhammed b. Abdilvehhab (rahimehullah) Hicri 1311 (Miladi 1893) senesinde Muharrem ayının 10’nunda (âşûrâ gününde) Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da doğdu. Doğduğu gün annesi âşûrâ orucu tutuyordu. Muhammed b. İbrahim Necdî davetin imamı Şeyh Muhammed b. Abdilvehhab (rahimehullah)’ın soyundandır.[1] 11 yaşında Kur’an’ı ezberlemeye başladı. Hafızlığını bitirdikten sonra ilim talebine başladı. 16 yaşına girmesine az bir zaman kala (ya da yeni girmişken) gözü iltihaplandı. Takriben bir sene kadar bu hastalığı devam etti ve gözlerini kaybetti. [2] Gözünü kaybetmeden önce ilim talebine başlayan Şeyh bu elim olaydan sonra da ilim talebini büyük bir azimle devam ettirdi. İlk hocası, Riyad’ın kadılığını yapmış olan babası Şeyh İbrahim b. Abdillatîf (rahimehullah)’tır. Onda Muhammed b. Abdilvehhab (rahimehullah)’ın faidesi çok olan kitapçıklarını ve diğer Necdî davet imamlarının (rahimehumullah) muhtasar tevhid risalelerini okudu. İlk başta metni ezberliyor, sonra babasına ezberini veriyor, sonra da babası ibarede kastedilenin anlaşılmasını sağlayacak kadar (kısaca) şerh ediyordu. Yine onda ferâiz (miras) ilmini de okudu. Daha sonra -kendi ifadesiyle- ferâiz ilminde bir ayet olan Şeyh Abdullah b. Râşid (rahimehullah) da bin beyitten oluşan “Elfiyyetu’l-Ferâid”i ezberleyerek okudu. En büyük amcası Şeyh Abdullah b. Abdillatîf (rahimehullah) da onun ilk hocası sayılır. [3] Onda tevhid, akaid ve başka dallarda birçok kitap okumuş, bunları ezberlemiştir. Amcası onu çok sever ve yaşı küçük olmasına rağmen ona çok değer verirdi. Kendisi şöyle anlatmıştır: “Onun yanına geldiğim zaman beni çok hoş karşılardı. Mecliste beni öne geçirirdi. Şeyhin bu yaptığı beni utandırıyordu.” Fıkıh’ta Hanbelî fıkhından “Zâdu’l-Mustakni”i, hadiste “Bulûğu’l-Merâm”ı ve Şevkânî (rahimehullah)’ın Neylu’l-Evtâr isimli kitabıyla şerh ettiği 5000 hadisten oluşan “Munteka’l-Ahbâr”ın yarısından fazlasını, Arapça’da bin beyitlik “Elfiyyetu İbn-i Mâlik”i ezberlemiştir. Şeyh uzun kasideler de ezberliyordu. Hadis’te çeşitli icazetler almıştır. Şeyhlerinden her biri ders aldığı konularda uzman kimselerdi. Bu sebeple kendisi de tevhid, akide, fıkıh, hadis, nahiv ve başka ilimlerde uzman idi. Amcasının imamlık yaptığı mescidde o vefat ettikten sonra imam olarak tayin edildi ve vefat edene kadar bu görevi sürdürdü.[4] Şeyh imam olarak atandığı zaman 28 yaşındaydı. O zamanlar şeyhlerden ders almaya devam ediyordu. İmam olduğu zaman mescidde derslere başladı. Lakin ilk zamanlar ders verdiği metinleri çok kısa şerh ediyordu. Daha sonra, özellikle de hicri 1350 yılından itibaren dersleri geniş ve ilmî geçmeye başladı. Talebelerini; başlangıç, orta ve üst seviyedekiler şeklinde üç gruba ayırıyordu. Talebelerinden Şeyh Hamûd b. Uklâ eş-Şuaybî (rahimehullah) [5] ders aldığı zamanlarda onun günlük ders programını şöyle anlatmıştır: “Sabah namazından sonra mescidde talebelere ders vermek için otururdu. Ona “Elfiyyetu İbn-i Mâlik”i, “Bulûğu’l-Merâm”ı, “Zâdu’l-Mustakni’”i ve “Katru’n-Nedâ”yı (ezberden) okurduk. Bu metinleri tamamıyla ezberlerdik. Sonra Şeyh (okuduğumuz Elfiyye) beyitlerinin hepsini iraplamamızı isterdi. Sonra Şeyh Muhammed b. Kasım Şeyh’e “Şerhu İbn-i Akîl”i okurdu. Bu kitap, az evvel okuduğumuz beyitlerin şerhidir. Sonra güneşin doğmasından yaklaşık yarım saat sonra Şeyh evine giderdi. Bir grup talebe de arkasından evine doğru giderlerdi. Bir müddet sonra onlara izin verir ve eve girerlerdi. Ve yine ders için otururdu. İlk olarak muhtasar kitaplar okunmaya başlardı; Başta “Kitâbu’t-Tevhîd” sonra “Keşfu’ş-Şubuhât”, sonra “el-Akîdetu’l-Vasitıyye” okunurdu. Sonra talebelerden birine ait özel dersler varsa okumak isteyenler Şeyh’e okurdu. Sonra “Sahîhu’l-Buharî” veya “el-Muğnî” veya Şeyhu’l-İslam’ın “Minhâcu’s-Sünneti’Nebeviyye”si gibi uzun kitapların okunması başlardı. Bu uzun kitaplar okunur, Şeyh sadece dinlerdi. Talebelerden birine bir işkâl arız olduğunda talebeler bunu sorardı, aksi takdirde Şeyh şerh etmezdi. Şeyh’in bir de yatsıdan önce (genele yönelik) üçüncü bir celsesi daha vardı. Bu celsede ona “Tefsîru İbn-i Kesîr” okunurdu. Bu kitabı Şeyh Abdulaziz b. Şelhûb okurdu. Şeyh bu tefsire bazen yorumda bulunurdu. Onun sadece bu celseleri vardı.” Şeyh’in bir başka talebesi olan Şeyh Muhammed b. Abdirrahman b. Kâsım’ın kendi zamanını esas alarak söylediğine göre Şeyh’in -yatsıdan önceki celsesi hariç yukarıda sayılan celselerine ek olarak- bir de ikindi namazından sonra ve devamlı olmaksızın ara sıra öğle namazından sonra bir ders halkası vardı. Yine talebelerinden Şeyh Hasen b. Mâni’, akşam namazından sonra Şeyh’in bazı özel kitaplar okuduğunu ve bu okumaya sadece kendilerine izin verdiği özel talebelerinin katıldığını söylemiştir. Ve Şeyh, dersini vereceği bazı kitapları dünden mütalaa ederdi. Şeyh Hamûd’un zikrettiği ders kitaplarının dışında Şeyh Muhammed b. Abdirrahman’ın söylediğine göre Şeyh’in tedris hayatı süresince okuttuğu diğer kitaplar şunlardır: er-Ravdu’l-Murbi’ (Zâdu’l-Mustakni’ şerhi), Keşşâfu’l-Kınâ’, Subulü’s-Selâm, el-Âcurrûmiyye, el-Hameviyye, et-Tedmuriyye, Nuhbetu’l-Fiker, el-Usûlü’s-Selâse, Mesâilu’t-Tevhîd, Mesâilu’l-Câhiliyye, Lum’atu’l-İ’tikâd, Usûlü’l-Îmân, el-Erbaûne’n-Neveviyye, Umdetu’l-Ahkâm, Fethu’l-Mecîd, Şerhu’t-Tahâviyye, el-Cevâbu’s-Sahîh li Men Beddele Dîne’l-Mesîh, Sahîhu Muslim ve kütüb-i sitte’den geri kalan dört sünen, Müsnedu’l-İmam Ahmed, Musannefu İbn-i Ebî Şeybe, İbn-i Teymiyye, İbnu’l-Kayyim ve İbn-i Kesîr (rahimehumullah)’ın kitapları. Ders vereceği zaman eğer abdesti yoksa abdest alırdı. Şayet ders mescidde ise kıbleye doğru yönelirdi. Talebelerine derslere devamlı gelmelerini zorunlu tutuyordu. Birisi derslere katılmak istediğinde Şeyh ona Kur’an’ı ezberleyip ezberlemediğini sorar, eğer ezbere biliyorsa onu ders halkasına dâhil eder, şayet ezberlememişse: “Ancak Kur’an’ı ezberlemekle ilim vardır. Git, ilk başta Kur’an’ı ezberle, sonra ilim öğren” derdi. Talebelerinin hepsini ilmî metinleri sonuna kadar ezberlemekle yükümlü tutuyordu, yarı ezberi kabul etmiyor, bu konuda taviz vermiyordu. Şöyle demiştir: “Metinleri ezberlemeyen biri ilim talebesi değildir, bilakis o bir dinleyicidir.” Ve metinlerin sağlam bir şekilde ezberlenmesini istiyor, talebe ezber verirken iki kere dahi takılsa onun ezberini ezber olarak kabul etmiyordu. Bir talebe metni tamamıyla ezberleyip onu fehmetmeden diğer metne geçemezdi. Kitabı okuyacak talebenin, okumasına besmele, hamdele, salvele ve müellifi için rahmet duasıyla başlamasını isterdi. Eğer bir metnin dersini veriyorsa o metnin ibarelerini ince ince şerh ederdi. Meseleyi, talebenin zihninde tam tasvir edecek şekilde anlatırdı, öyle ki, talebenin dersini dünden mütalaa etmesine neredeyse gerek kalmazdı. Eğer uzun bir kitap okutuyorsa sadece bazı mühim olan yerlerde durup açıklama getirirdi veya talebelerden biri sorduğunda sorusunu cevaplandırırdı. İşlediği konuya bağlı kalır, onun dışındaki meselelere girmezdi. Keza ders harici sorular sorulmasını istemiyordu. Talebeleri üzerinde çok duruyordu. Onlardan birini ders verdiği bütün ilimlerden bizatihi kendisi imtihan eder ve talebe imtihanı geçmeden onu kadı veya müderris olarak atamazdı. Onda okuyan bir talebe 7 senede mezun oluyordu. Daha sonra -birazdan söz edilecek- Müslümanların işleriyle ilgili mesuliyetleri çoğalınca bazı dersleri kendisi veremeyip başkasına devrediyordu. Şeyh yarım asra yakın müderrislik yapmıştır. Tabiri caizse Şeyh tam bir ilim aşığıydı. Seyahatlerde ve gezilerde yanındaki bir talebeye kitap okutturarak vaktini değerlendirirdi. Şeyh Mahmud et-Tuveycirî (rahimehullah) şunları anlatmıştır (hicri 1380’den sonrasını anlatıyor): “Telif ettiğim kitabı Şeyh’e okumak için sabah namazından sonra yaptığı dersler bittikten sonra otururduk. Celse 3-4 saat sürerdi. Ben kitabın sahibi olmama rağmen okumaktan sıkılır, yorulurdum. Lakin Şeyh ise usanmadan dinlerdi.” Yüzlerce talebesi olmuştur. Abdulaziz b. Bâz (rahimehullah) takriben 10 sene onun yanında öğrencilik yapmıştır. Kadı olduktan sonra da çözemediği her konuyu kendisine sormuş, tavsiye ve nasihatlerinden istifade etmiştir. Şu anda hayatta olan Suud’un tanınmış âlimlerinden Salih el-Luhaydân da onun talebelerindendir.[6] Şeyh’in risale ve fetvaları mevcuttur. Çeşitli konularda 1000’e yakın seçtiği sahih hadisleri topladığı “Tuhfetu’l-Huffâz ve Merciu’l-Kudâti ve’l-Muftîne ve’l-Vuâz” isminde bir kitabı vardır. Fetva ve risaleleri 13 ciltte toplanmıştır. Şeyh birçok şer’î makamda görev üstlenmiştir. Suudi Arabistan’da fetva idaresi kendi kontrolünde açıldığı zaman memleketin genel/baş müftülüğünü üstlenmiş, vefat edene kadar da bu görevi sürdürmüştür. Kadılık yönetimi açıldığında ilk başta bazı bölgelerin, daha sonra ise Suud genelindeki -küçük büyük- bütün kadıların reisliğini yapmıştır. Kadılar tarafından verilen bazı hükümler, bakıp onaylaması veya mülahazalarını belirtmesi için ona arz edilirdi. İlmi ma’hedler (üniversite öncesi ilmî okullar) ve fakülteler başkanlığı inşa edildiğinde buranın başkanlığını üstlenmiştir. 18 Mayıs 1962'de hac sırasında düzenlenen Genel İslam Konferansı'nda (el-Mutemeru'l-İslamiyyu'l-Âmm) alınan kararla Mekke'de kurulan “Râbitatü'l-Âlemi'l-İslamî” (Muslim World League, Dünya İslam Birliği) teşkilâtının kurucu heyetinin başkanı idi. Meşhur ulemadan Ebu'l-Hasen en-Nedvî ve Ebu'l-A‘lâ el-Mevdûdî (rahimehumallah) meclis üyelerinden idiler. Medine İslam Üniversitesi ve kız eğitim kurumları başkanlığı açıldığında buraların müdürlüğünü yapmıştır. Medine İslam Üniversitesi’nde kendisinin naibi olarak Abdulaziz b. Bâz’ı görevlendirmiştir. Yine Nijerya’daki İslami ma’hed’in de müdürüydü. Afrika’da İslam davetinin yayılması hareketinin teftiş başkanlığını yapmıştır. Avrupa’daki İslamî merkezler sıkıntılarını ve taleplerini ona arz ederdi. Ve Şeyh bu saydıklarımızdan daha başka önemli vazifeler üstlenmiştir. Bu makamlarda bulunmuş olması onun ilminin genişliğini, aklının üstünlüğünü ve insanların ona güven duyduğunu göstermektedir. Görüldüğü üzere Şeyh zamanının tamamını okumakla, okutmakla, davetle, ibadetle[7], Müslümanlara hizmet etmekle ve ümmetin ıslahıyla geçiriyordu. Vakti o kadar çok doluydu ki, ilim talebelerinden biri bir kitap telif edip de mülahazalarını almak için kitabını Şeyh’e okumayı istediğinde Şeyh ona meşguliyetinin çokluğundan ötürü sabah namazından bir saat önce yanına gelmesini söylüyordu. Amansız bir İbn-i Teymiyye düşmanı olan Muhammed Zâhid el-Kevserî’nin talebesi ve son dönemin büyük muhaddislerinden Abdulfettâh Ebu Ğudde (rahimehullah) “Fukahâ Muâsirûn (Muasır Fakihler)” adlı kitabında ondan şöyle söz etmiştir: “Şeyh, bir adamın cesedindeki bir ümmet idi. Mescid-i Necd’in kalbindeki bir üniversiteydi. Şeyhin ilmî ayaklanışının eserlerinden bir eser olan okullar, ma’hedler, fakülteler ve üniversiteler daha bina edilmeden önce Necd beldelerini ve başka yerleri ilimle doldurdu, buraları şeriat ilimleriyle aydınlattı. Allah ona rahmet etsin ve ilmini, dinini ve İslam’ını hayırla mükâfatlandırsın. Şeyhin ilimleri saf ve tazyikle akan pınarlar idi, susuzluğu giderdi, âlimler yetiştirdi. Şeyh muhlis çabalarıyla büyük ilmî kalkınmayı tesis etti. Ulemadan ve tahsilli kimselerden sayılamayacak kadar büyük bir sayı onun eliyle mezun oldu. Bunlar, en üst ilmî ve dinî mevkilerde bulunan, kadılık, müftülük, (ma’hedlerde, üniversitelerde) hocalık, vaaz, irşad ve Allah’a davet makamlarını doldurmuş kimselerdir.” Şeyh Muhammed (rahimehullah)’ın ezberi ve hafızası çok kuvvetliydi. Üstün bir akla, keskin bir zekâ ve ferasete sahipti. Talebelerine değer verirdi. Bazı zamanlar evinden mescide yemek getiriyordu. Şiir yazabilen biriydi. Hac mevsimlerinde muhtelif bölgelerden gelen tevhid ve Sünnet davetçilerini misafir eder, çalışmalarını sorar ve davet noktasında onlara nasihatlerde bulunurdu. Kendisine kötü davranan kimselere karşı kalbinde bir kin taşımazdı, kendisine eziyet etmiş kimselerden intikam almazdı, onları affederdi. Cesurdu, kim olursa olsun hakkı söylemekten geri durmazdı. İnsanların kalbinde büyük bir heybeti vardı. Çok suskun biriydi, az konuşurdu. Gıybetten kaçınırdı, bulunduğu mecliste birinin kusurlarının konuşulmasına asla müsaade etmez, engellerdi. Bu özelliği gençliğinden beri kendisinde görülen bir özellikti. Allah’ı çokça zikrederdi. Dua ettiğinde ve kalpleri hareketlendiren şeyler duyduğunda gözleri dolardı. Seferi olduğu zamanlarda dahi gece namazını ihmal etmezdi. Kendisiyle uzun zaman beraberliği olmuş olan talebesi Muhammed b. Kâsım’ın dediğine göre gecenin sonunda yaklaşık bir buçuk saat namaz kılardı ve bunu terk etmezdi. Sözlü veya yazılı olarak övülmeyi hiç sevmezdi. Talebesi Muhammed el-Meczûb anlatıyor: “18 sene onunla beraberliğim oldu, bir gün dahi onu kendisinden “Şeyh” veya “Müftü” diye söz ederken işitmedim. Hatta başkasının kendisiyle ilgili bir sözünü naklettiğinde bile böyleydi. İsmini zikredeceği zaman (lakabından, vasfından) mücerred olarak zikrederdi. Sadece tek bir defa müstesna; körfezin tanınmışlarından salih bir zatı misafir olarak davet ettiğinde bu olmuştu. Bu misafir için yer ayırt edilsin diye benden oteli aramamı istemişti. Otel görevlisiyle konuştuğunda -ki Mısırlıydı- ona dedi ki: “Ben Muhammed b. İbrahim.” Adam tanımadı. Sonra: “Muhammed b. İbrahim Âlu’ş-Şeyh” dedi, yine tanıyamadı. Birkaç kere bu şekilde tekrarladı fakat adam tanıyamadı. Sonra sonunda “Müftü” dedi. Konuşma bittiği zaman şöyle dedi: “Allah ona hidayet etsin. Beni bu kelimeyi söylemeye mecbur bıraktı.” Biri onu övdüğünde, “Allah tevbemizi kabul etsin. Allah bizi affetsin” diyerek konuşmasını keserdi.” Kendisinden bir konuda fetva istendiğinde bazen o konu hakkında tevakkuf edip bir hüküm vermezdi. Bazen cevaplamadan önce o meseleyi bir veya iki gün düşünürdü.” [8] Suud’un önde gelen âlimlerinden Salih Fevzân ondan duygulanarak şöyle bahsetmiştir: “Geceleyin kalkıp namaz kılardı. Lakin yaptığı ibadetlerinden hiçbirini izhar etmezdi, mümkün olduğunca amellerini gizlemeye çalışırdı. Asla övmeyi ve övülmeyi sevmezdi.” Talebesi İbn-i Bâz (rahimehullah) onun hakkında şöyle demiştir: “Talebelerine hikmetli bir üslupla, güzel/yumuşak bir öğütle ve en güzel yolla mücadele/münazara etmek suretiyle Allah’a davet etmeyi, Emr-i Bi’l-Maruf ve Nehy-i Ani’l-Münker’i çokça tavsiye ederdi. İlmi geniş, Allah’tan çok korkan, fehmi (anlayışı) ince olan biriydi. -Allah’a karşı kimseyi temize çıkarmasam da- kesin inancıma göre o, kendilerini ilim, amel, halîm-selimlik, akıl ve hikmetle tanıdığımız nadir adamlardandı.” Altı evlilik yapmıştır. İlk evlendiğinde 24 yaşındaydı. Vefat ettiğinde üç eşi vardı. Dört erkek çocuğu olmuştur ve hepsi de ilim ehliydi. Şeyh Muhammed ömrünün sonlarına doğru hastalandı ve yurt dışında gördüğü tedaviler ve yatağa mecbur kalması sebebiyle birkaç sene işlerine bakamadı. Ve hicrî 1389 (Miladî 1969) yılında Ramazan ayının 24. gününün sabahında Riyad’da vefat etmiştir. Cenaze namazını İbn-i Bâz (rahimehullah) kıldırmıştır. Namaza iştirak edenler o kadar çoktu ki namazının kılındığı yer olan ve vefat edene kadar hatipliğini yaptığı “el-Câmiu’l-Kebîr” mescidi ve mescide giden bütün yollar dolmuştu. Hatta birçok kimse izdihamdan ötürü namaz kılamamıştır. Şeyhin el-Câmiu’l-Kebîr’deki Cuma hutbesinden bir kesit. Şeyh’in Beşeri Kanunlarla Hükmetme Meselesindeki İtikadı Şeyh Muhammed (rahimehullah) özellikle selefi çizgiyi takip edenler arasında tartışmasız muteber, büyük bir şahsiyet olduğu için, günümüz Arap yöneticilerini Müslümanların itaat edip isyan etmemeleri gereken emirleri olarak gören, onların birer mürted tağut olduğunu, düzenlerinin, sistemlerinin yıkılıp yerine Şeriat-ı Muhammedîye’nin ikame edilmesi için onlara karşı ayaklanılması, bunun için de gereken çalışmaların yapılması gerektiğini söyleyenlere fitneci, baği ve harici diyen ve bu batıl düşüncelerini büyük bir gayret sarf ederek ispatlamaya ve yaymaya çalışan ve böylelikle tağutların tahtlarını koruyan, isimleri selefi, hakikatte telefi olan kimselerden bazıları, örneğin; asrın Mürcie şeyhlerinden Ali el-Halebî, Halid el-Anberî gibileri, Şeyh Muhammed’in beşeri kanunlarla hükmetme meselesinde kendileri gibi düşündüğünü, yani bunun küfür olabilmesi için hükmeden kimsenin bunun helal/caiz olduğuna inanması (istihlâl) şartını koştuğunu iddia ederek bu fasit görüşlerini meşrulaştırmaya çalışmışlardır. Ancak Şeyhin bu meseledeki görüşünü insaf gözüyle inceleyen biri, onun helal olduğu inancı olmasa bile beşeri kanunlarla hükmetmenin başlı başına büyük (dinden çıkartan) bir küfür olduğuna itikad ettiğini biiznillah görecektir. Bu konuda doğru bir neticeye varabilmek için hiç şüphesiz en sağlıklı ve en kısa yol, Şeyh’i yakından tanıyan kimselere, görüşlerini en iyi bilebilecek olan yakın talebelerine müracaat etmektir: a) Takriben 10 sene yanında talebelik yapmış olan Şeyh İbn-i Bâz (rahimehullah)’a şöyle bir soru yöneltilmiştir: “Şeyh Muhammed b. İbrahim’e ait bir fetva bulunmaktadır ki tekfir ashabı bu fetvayı, Şeyhin -ulema arasında maruf bir ayrım olan- helal görerek Allah’ın hükmünden başkasıyla hükmeden kimse ile böyle olmayan arasını ayırmadığına delil gösteriyorlar?” O da buna şöyle cevap vermiştir: “Önceden de belirttiğim üzere bu ayırım ulema indinde yerleşiktir; kim bunu helal görürse kâfir olur. Kim de bir rüşvetle veya bir yakınını muaf tutmakla veya bir düşmanlıktan ötürü hükmetmesi gibi helal görmezse bu Kufrun Dûne Kufr’dur (küçük küfürdür)…” Bu cevabın ardından soru soran kişi; “Onlar (tekfir ashabı) Şeyh Muhammed b. İbrahim’in fetvasını delil getiriyorlar?” diye sorusunu yenileyince şöyle demiştir: “Şeyh Muhammed b. İbrahim masum değildir. Âlimlerden bir âlimdir; hata eder, isabet eder. Âlimlerden bir âlimdir, ne Nebidir ne de Rasûldür; hata eder, isabet eder. Şeyhu’l İslam İbn-i Teymiyye de böyledir. İbnu’l-Kayyim, İbn-i Kesîr ve başka âlimler, dört (mezhep) imamı, bunların hepsi hata ederler, isabet ederler. Onların sözlerinden hakka uyan alınır. Hakka aykırı olan ise büyük bir kimse de olsa söyleyenine geri iade edilir.” [9] Görüldüğü üzere İbn-i Bâz hocasının Allah’ın hükmünden başkasıyla hükmedenin bunu helal görerek yapmasıyla böyle olmaması arasında bir fark gözetmediğini, her ikisinin de dinden çıkartıcı bir eylem işlediği görüşünde olduğunu kabul etmiş ama bu görüşün hatalı olduğunu söylemiştir. Yine İbn-i Bâz tarafından bunu destekleyen bir kanıt da şudur: İçlerinde İbn-i Bâz, İbn-i Cibrîn, Selmân el-Avde ve Âiz el-Karnî’nin de bulunduğu bir mecliste Allah’ın indirdiğiyle hükmetmeme konusu konuşulurken Selmân el-Avde ile İbn-i Bâz arasında şöyle bir konuşma geçmiştir: Selman el-Avde: “Cömert Şeyh, Şeyh Muhammed b. İbrahim -Allah ona rahmet etsin- risalesinde beşeri kanunla hükmeden devletlerin küfür devletleri olduğunu, buralardan hicret etmenin vacip olduğunu zikretmiştir.” İbn-i Bâz: “Şer zuhur ettiği için, küfür ve masiyetler zuhur ettiği için.” Selman el-Avde: “Beşeri kanunla hükmedenler!” İbn-i Bâz: “Risalesine baktım. Allah ona mağfiret etsin. Şeyh bunların zahirini küfür olarak görüyor. Çünkü bunların kanunlar koymaları rızaya ve helal görmeye delildir. Bu, onun risalesinden zahiren anlaşılandır. Lakin bana göre bunda tevakkuf vardır; yani hâkimin bunu helal gördüğü bilininceye kadar bu (tek başına helal gördüğünün delili olarak) yetmez. Sadece Allah’ın indirdiğinin dışındakiyle hükmetmesi veya bunu emretmesi ile kâfir olmaz” [10] Ve mecliste bulunanlardan hiçbiri Şeyh Muhammed hakkında bu söylenilenlere bir itirazda veya bir izahta bulunmamıştır. b) Yukarıda zikri geçen Halid el-Anberî’nin “el-Hukmu bi Ğayri Mâ Enzelallâh ve Usûlü’t-Tekfîr” adında bir kitabı vardır. [11] Bu kitabında Anberî, Şeyh Muhammed b. İbrahim’in beşeri kanunlarla hükmeden birinin ancak bunu helal görmesi ile dinden çıkacağı görüşünde olduğunu, keza yine bu kitabında İbn-i Kesîr, Şeyh Muhammed Emin eş-Şankıtî ve Şeyh Mahmud Şakir (rahimehumullah)’ın da bu itikadda olduklarını iddia etmiş ve Şeyh Muhammed’in bir başka talebesi Şeyh Hamûd b. Uklâ eş-Şuaybî (rahimehullah) da [12] onun bu âlimler hakkındaki iddiasını “er-Raddu âlâ İftiraâti’l-Anberî” isimli makalesinde reddetmiş ve bu âlimlerin helal görmese bile beşeri kanunlarla hükmeden kimsenin küfrüne itikad ettiklerini söylemiştir. Şeyh Hamûd bu makalesinde Anberî’nin katıksız bir Mürcie olduğunu, bu âlimlere karşı yalan uydurup iftira ettiğini söylemiş ve bu âlimlerden ilk olarak Şeyh Muhammed’in böyle düşünmediğini savunmuştur. Şeyh Hamûd Anberî’nin Şeyh’in sözlerini çarpıttığını, tahrif ettiğini, sözlerinde tasarrufta bulunduğunu, birkaç defa onun hakkında yalan söylediğini belirtmiş ve sonra Anberî’nin Şeyhin görüşünden döndüğünü iddia ettiğini ve bu iddiasını ispat etmek için Şeyh Muhammed’in bir sözünü [13] naklettiğini ifade etmiş ve böyle bir şeyin vuku bulmadığını ve Şeyh’in bu sözünün nasıl anlaşılması gerektiğini izah etmiştir. [14] Sonra Şeyh Hamûd makalesinin sondan bir önceki paragrafında şunları söylemiştir: “İslam uleması ise ayırmışlardır; Allah’ın indirdiğinin dışındakiyle hükmetmekten söz ettiklerinde bunu hevası veya arzu ve isteğinden ötürü yapan kimse hakkında ayrıma gitmişlerdir (yani bunu helal görerek yaparsa kâfir, görmezse kâfir değildir demişlerdir). Ama beşeri kanunlar hakkında konuştukları zaman ise helal gören ve inkâr eden ile bunu (helal görmeyip) hevasından ötürü yapan kimse arasını ayırmamışlardır. Nitekim Şeyh Muhammed b. İbrahim’in açıklamasında bu geçmişti…” [15] Şeyh Hamûd “Fetvâ fi’t-Tehâkumi ilâ’l-Kavânîni’l-Vad’iyye” başlıklı fetvasında şunları kaydetmiştir: “Şeyhimiz Şeyh Muhammed b. İbrahim Âlu’ş-Şeyh Allah Teâlâ’nın, “Hayır! Rabbine yemin olsun ki… İman etmiş olmazlar.” (Nisâ Sûresi 65) sözü üzerindeki ta’likinde şöyle demiştir: “Allah (subhanehu ve teâlâ) Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’i aralarında çıkan anlaşmazlıklarda hakem kılmayan (onun hükmüyle hükmetmeyen) kimselerden kasemle (“ve Rabbike/Rabbine yemin olsun ki” kasemiyle) birlikte nefy edatını tekrarlamak suretiyle (yani “felâ/hayır” ifadesinden sonra “lâ yu’minûne/iman etmiş olmazlar” demekle) te’kitli bir nefiyle imanı nefyetmiştir.” Bu, onun bu ayet üzerindeki ta’likinde söyledikleridir. Ben senelerce onun (ilim) halkasına katıldım, onu birçok defa işittim ki bu meselede sert davranıyor/taviz vermiyor ve Allah’ın hükmünün dışındakini hakem kılan kimselerin küfrünü açık bir şekilde ifade ediyordu. Nitekim “Tahkîmu’l-Kavânîn” risalesinde bunu açıklamıştır.” c) Yine Anberî bu kitabında Şeyh’in bir başka talebesi olan Suud’un dev ulemasından Şeyh Abdulah b. Cibrîn’in kendisine, Şeyh’in görüşünden döndüğünü, onun buna zıt başka bir sözünün bulunduğunu [16] söylediğini iddia etmiş ve bu iddiası Şeyh Cibrîn’e sorulunca cevaben, “Şeyh’in bundan döndüğünü hatırlamıyorum… Kim benden onun zikredilen sözünden (ki ‘f’ maddesinden sonra bundan bahsedilecektir) döndüğünü naklederse nakilde hata etmiştir.” [17] demiştir. d) Şeyh Muhammed’in torunu ve Suud’un önde gelen âlimlerinden Şeyh Salih b. Abdilaziz “et-Temhîd li Şerh-i Kitâbi’t-Tevhîd” isimli şerhinde 39. babı (Nisa Sûresi 60-62. vb. ayetler babı) şerh ederken, Allah’ın şeriatından bağımsız bir şekilde O’nun hükmüne aykırı bir kanun yapmanın küfür, yapanın kâfir ve tağut olduğunu, bu kimsenin küfrünün açık olduğunu söylemiş ve sonra şunları kaydetmiştir: “Bu kanunla hükmeden kimse hakkında ayrıntı vardır; şayet bir veya iki veya bundan daha çok hükmeders, ama bu onun âdeti (daima yaptığı bir iş) değilse ve Allah’ın hükmünden başkasıyla hükmetme sebebiyle asi (günahkâr) olduğunu biliyorsa bunun için (zina, içki gibi) günah ehlinin hükmü vardır; helal görünceye kadar kâfir olmaz. Lakin bu hâl kanun yapma hâline indirgenmez (kanun yapma her hâlükârda küfürdür). Yani kim bir veya iki meselede hevasıyla Allah’ın hükmünün dışındakiyle hükmederse ve asi olduğunu biliyor, helal de görmüyorsa işte bu Kufrun Dûne Kufr’dur.   Allah’ın hükmüyle hiç hükmetmeyen, daima Allah’ın hükmünün dışındakiyle hükmedip insanları buna zorlayan hâkime gelince; ilim ehlinden kimileri bu kimsenin kanun koyan kimsenin küfrü gibi mutlak olarak (her hâlükârda) kâfir olacağını söylemiştir. İlim ehlinden kimileri ise bu çeşit hâkimin de helal görünceye kadar kâfir olmayacağını söylemiştir. Birinci görüş -ki bu da daima Allah’ın hükmünün dışındakiyle hükmedip insanları Allah’ın hükmünün dışındakine (uymaya) zorlayan kimsenin kâfir olduğudur- bana göre sahih olandır. Ve bu, dede Şeyh Muhammed b. İbrahim (rahimehullah)’ın “Tahkîmu’l-Kavânîn” risalesindeki kavlidir.” e) Şeyh Muhammed’in başka bir talebesi olan Suud’un meşhur âlimlerinden Şeyh Abdulaziz b. Abdillah er-Râcihî kendisine sorulan bir soruya verdiği cevabında devlet işlerinin tamamında (bazısında değil!) beşeri kanunlarla hükmeden hâkimin bazı âlimlere göre kâfir olduğunu, İbn-i Kesîr’in ve Tahkîmu’l-Kavânîn risalesinde Şeyh Muhammed’in bu görüşü benimsediklerini söylemiştir. [18] Ve bir telefon görüşmesinde Râcihî’ye, bazıları tarafından Şeyh Muhammed’in beşeri kanunlarla hükmeden kimseyi tekfir ettiği fetvasından döndüğünün iddia edildiği ve bu iddiaya sened olarak onun bir sözünü ileri sürdükleri söylenmiş ve bu sözü zikredilmiştir. Şeyh bu sözünde şeriata muhalif olan kanunlarla vs. ile hükmeden kimsenin bunun caiz olduğuna inanarak hükmetmesi durumunda kâfir olacağını ancak böyle inanmaksızın bunu yaptığında ise dinden çıkmayacağını söylemiştir. [19] Şeyh Râcihî bu sözü dinledikten sonra bu iddianın doğru olmadığını, onun bu sözündeki kastının bazı meselelerde Allah’ın hükmüyle hükmeden kimseler olduğunu ama -az evvel de ifade edildiği gibi- devletin bütün işlerinde beşeri kanunlarla hükmetmenin ise ister helal olarak görülsün ister görülmesin büyük küfür olduğunu söylemiştir. [20] Şeyh Hamûd ise Şeyh Râcihî’den farklı olarak adı geçen makalesinde ince bir tahlille Şeyh’in bu sözündeki kastının bid’atçıların icat ettiği bid’atlarla (yani dinden diye zannedilen, din temel alınarak ihdas edilen şeylerle) hükmetmek olduğunu, bid’at olan kanunlar hakkında bu ayrıma gittiğini, onun burada beşeri kanunlarla hükmetmekten bahsetmediğini ispatlamaya çalışmıştır. f) Suud Büyük Âlimler Heyeti İlmî Araştırmalar ve Fetva Kurulu’nun [21] 24/10/1420 tarihli 21154 numaralı fetvasında Anberî’nin adı geçen kitabında Ehl-i Sünnet âlimlerinden nakilde bulunurken eksiltme ve değiştirme yapılarak ilmî emanetin ihlal, şer’î delillerin manalarının tahrif edildiği vurgulanmış ve kitaptaki sıkıntılardan söz edilirken 3. maddede şöyle denilmiştir: “İlim ehli üzerine yalan uydurmak. Bu, Allâme Muhammed b. İbrahim Âlu’ş-Şeyh’e demediğini nispet etmesidir.” Ve sonra kurul bu kitabın basılmasının, yayılmasının ve satılmasının haram olduğunu belirtmiş ve yazarının Allah’a tevbe etmesini ve öğrenip hatalarını beyan etmeleri için güvenilir ilim ehline müracaat etmesini tavsiye etmiştir. Bu naklettiklerimize binaen, Şeyh’in bu konuda tam olarak nasıl düşündüğünü hulasa olarak ortaya koymadan evvel bir de onun bu konudaki en önemli denilebilecek sözlerinden bazılarına bir göz atalım: Şeyh “Tahkîmu’l-Kavânîn (Beşeri Kanunları Hakem Kılmak)” isimli ve Türkçe’ye tercüme edilmiş olan kısa risalesinde Allah’ın indirdiğinin dışındakiyle hükmetmenin dinden çıkartan altı şeklini saymıştır. Bunları özetle aktaracak olursak; 1) Allah’ın indirdiğinin dışındakiyle hükmeden hâkimin Allah ve Rasûlü’nün hükmünün hak olduğunu inkâr etmesi. 2) Hak olduğunu inkâr etmemekle beraber Rasûl’den başkasının hükmünün Rasûl’ün hükmünden daha güzel, daha kapsayıcı, daha kâmil olduğuna inanması. 3) Daha güzel olduğuna inanmamakla birlikte bu hükmün Allah ve Rasûlü’nün hükmü gibi/buna denk, benzer olduğuna inanması. 4) Denk/benzer olduğuna inanmamakla beraber Allah ve Rasûlü’nün hükmüne aykırı bir hükümle hükmetmenin caiz olduğuna itikad etmesi. 5) Bu inançlardan hiçbiri olmaksızın [22] beşeri kanunlarla hükmetmesi. İlgili kısmı olduğu için bu maddenin tercümesini nakledelim: “Beşincisi: Bu, şeriata karşı çıkmak, hükümlerine karşı büyüklenmek, Allah'a ve Rasûlü’ne muhalefet etmek ve hazırlama/düzene koyma, kuvvet, gözetleme, asıllar/temeller yapma, ayrıntıya gitme, şekle sokma, çeşitlendirme, hükmetme, (insanları buna uymaya) zorlama ve merciiler ve dayanaklar olarak şer’î mahkemelere benzeme bakımından şu saydığımız küfür çeşitlerinin en büyüğü, en kapsamlısı ve en açığıdır. Nasıl ki şer’î mahkemelerin merciileri (döndüğü yerler) ve kaynakları vardır -ki bu mahkemelerin hepsinin mercii Allah’ın kitabı ve Rasûlü’nün Sünnetidir- aynı şekilde bu mahkemelerin de merciileri vardır ki bunlar da çeşitli dinlerden, Fransız, Amerika, İngiliz vb. kanunları gibi birçok kanunlardan ve şeriata müntesip bazı bid’atçıların mezheplerinden vesaireden oluşturulmuş kanunlardır. Bu mahkemeler İslam ülkelerinin birçoğunda hazırlanmış, kurulmuş, kapıları açılmış ve insanlar bu mahkemelere sürüler gibi gitmekte, hâkimleri onlar arasında Sünnetin ve Kitabın hükmüne aykırı bu kanunlarla hükmetmekte, onları buna zorlamakta, buna göre kabul etmektedir. Acaba bu küfrün (beşeri kanunlarla hükmetmenin) üstünde başka hangi küfür vardır? Bu şekilde bir muhalefetten sonra Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)'in Allah'ın Rasûlü olduğuna şahadet etmeye hangi muhalefet vardır.” 6) Bu inançlardan hiçbiri olmaksızın aşiret ve kabile reislerinin Allah ve Rasûlü’nün hükmüne muhalif olan örf, âdet, törelerle hükmetmesi. Şeyh Muhammed, Riyad emirine gönderdiği mektubunda şunları yazmıştır: “… ‘(Riyad’daki ticari odaya bağlı olan) Suud Arap memleketi ticari mahkeme nizamı’ başlığında 1369 senesinde ikinci defa Mekke’de hükümet baskısıyla basılmış bir nüsha bize ulaştı. Bunun takriben yarısını okuduk ve bunda şer’î olmayan beşeri, kanuni bir düzen bulduk. Böylelikle anladık ki bu oda (ticari) anlaşmazlıklarda (bunların çözümü için) merciidir, bu odada bir mahkeme olacak ve hâkimleri şer’î olmayıp bilakis nizami, kanuni olacak (şeriata zıt hükümlerle hükmedecekler). Hiç şüphe yok ki bu, Allah (azze ve celle)’nin Rasûlü (sallallahu aleyhi ve sellem)'in kendisiyle gönderdiği şeriatla çatışmaktadır. Çok ufak bir konuda dahi olsa kendisiyle hükmetmek için beşeri kanunlardan herhangi bir şeyi dikkate almak hiç şüphesiz Allah’ın ve Rasûlü’nün hükmüne rıza göstermemek, Allah’ın ve Rasûlü’nün hükmünü eksikliğe ve anlaşmazlığı çözmede, hakları sahiplerine ulaştırmada yeterli görmemeye, kanunları da kemale, problemlerinin çözümü noktasında insanlara yeterli görmeye nispet etmektir ki buna itikad etmek dinden çıkartan bir küfürdür. Mesele büyüktür, mühimdir, ictihadi konulardan değildir.” [23] Görüldüğü üzere Şeyh çok ufak bir meselede dahi olsa beşeri bir kanunla hükmetmenin Allah ve Rasûlü’nün hükmüne razı olmamak, onların hükmünü eksikliğe ve yeterli görmemeye nispet etmek, buna inanmak anlamına geldiğini -ki Şeyh’in de dediği gibi bu büyük küfürdür- ve bunun ictihada açık olmayan bir mesele olduğunu belirtmiştir. Nitekim İbn-i Bâz da Şeyh’e göre beşeri kanunlarla hükmetmenin tek başına rızaya ve helal görmeye delil olduğunu söylemişti. Şeyh (rahimehullah) bir soruya verdiği cevapta şunları söylemiştir: “Hakkında ‘Kufrun Dûne Kufr’ denilen kimseye gelince bu, kendisinin asi olduğuna ve Allah’ın hükmünün hakkın ta kendisi olduğuna itikad etmekle beraber bir ya da birkaç kere Allah’tan başkasının hükmüne müracaat edip (onunla hükmettiği) zamandır. Bir düzen ile ve (insanları kendisine) boyun eğdirerek kanunlar yapan (ve bu kanunlarla hükmeden) kimseye gelince; bu küfürdür, velev ki bu kimseler “hata ettik (günahkâr olduk), şeriatın hükmü daha adildir” deseler bile.” [24] (Ara Not: Abdulaziz b. Muhammed Âlu Abdillatif’in “Cuhûdu’ş-Şeyh Muhammed b. İbrahim fî Mes’eleti’l-Hâkimiyye (Şeyh Muhammed b. İbrahim’in Hâkimiyyet Meselesindeki Gayreti)” isimli Şeyh’in hâkimiyet konusuna gösterdiği önemini, bu konudaki çabasını mektuplarından, fetvalarından ve “Tahkîmu’l-Kavânîn” risalesinden alıntıladığı sözleriyle beyan ettiği bir risalesi vardır.) Hulâsa-i kelâm; buraya kadar aktardıklarımızdan, özellikle de altı çizili yerlerden şunlar anlaşılmaktadır: 1) Şeyh Muhammed Allah’ın şeriatından bağımsız bir şekilde O’nun hükmüne aykırı genele yönelik bir kanun yapmanın (et-teşrîu’l-âmm) her hâlükârda başlı başına dinden çıkarttığına itikad ediyordu. Sapık telefilerin dediği gibi bunun küfür/şirk olabilmesi için kanunun dine/Allah’a nispet edilmesini -ki günümüzdeki hiçbir kâfir devlette yapılan kanunlar dine nispet edilmemektedir!- veya helal görülerek yapılmasını şart görmüyordu. 2) Allah’ın indirdiğine aykırı bir hüküm ile hükmetme meselesine gelince; Şeyh Hamûd ve Şeyh Salih’in sözlerinden anlaşıldığına göre Şeyh Muhammed, tek bir meselede dahi olsa (mesela hırsızın cezası konusunda) asıl olarak Allah’ın hükmüyle hüküm vermeyi terk edip (bu hükmü tamamen işlevsiz hâle getirip) daima ona aykırı kendisinin veya başkalarının icat ettiği bir hükümle, beşeri bir kanunla hükmeden kimsenin bunu helal görmese bile bunu sadece hevasından veya bir rüşvet veya bir yakınlık veya bir düşmanlıktan ötürü yapsa bile kâfir olacağı görüşündeydi. Ki bugün dünyadaki bütün devlet hâkimlerinin durumu böyledir. Ancak kanunen Allah’ın hükümleri yürürlükte olduğu için aslen Allah’ın hükümleriyle hüküm veren ancak kimi zamanlar (bir ya da birkaç kere) bu asla aykırı davranıp Allah’ın hükmüne muhalif bir hükümle hüküm veren, örneğin; hırsızın elinin kesilmesiyle hükmedeceği yerde iki yıl hapis cezasıyla hükmeden hâkimin durumu ise ona göre aynı içki içmek, faiz yemek gibi dinden çıkartmayan bir günah işleyen kimsenin durumu gibiydi. Nasıl ki içki içen biri açıkça bunun helal olduğunu söylemediği müddetçe defalarca içki içse bile kâfir olmuyorsa aynı şekilde böyle bir hâkim de yaptığını helal görmediği, böylelikle günahkâr olduğunu bildiği müddetçe defalarca Allah’ın hükmünün dışındakiyle hükmetse de kâfir olmaz. [25] Biri aslen Allah’ın hükmüne bağlı iken, diğeri ise o hükmün cinsini terk ederek, o hükmü tamamen işlevsiz getirerek bu hükme bağlı değildir. Lakin Şeyh Râcihî ise Şeyh’in, (örneğin Türkiye Cumhuriyeti Devletinde olduğu gibi) devlet işlerinin tamamında beşeri kanunlarla hükmeden hâkim için helal görme şartını koşmadığını fakat devlet işlerinin bazısında (bazı meselelerde) Allah’ın hükmüyle hükmeden hâkimin küfrü için ise bunu şart gördüğünü söylemiştir. Ancak Râcihî’nin bu iddiası doğru değildir. Özellikle de Şeyh’in Riyad emirine gönderdiği mektubu bu iddianın yanlış olduğunu göstermektedir. [26] Şeyh Muhammed, yöneticilerden sadır olan her türlü münker işe karşı onlara mektuplar göndererek hiç korkmadan, hiç çekinmeden, çok net bir şekilde yanlışlarını belirterek, ne yapmaları gerektiğini eğip bükmeden beyan ederek onları uyarıyor ve şeriata muhalif, fasit ve batıl işlerini meşrulaştıracak hiçbir söz söylemiyordu. Abdullah Yolcu ondan şöyle söz etmiştir: “Öyle büyük bir âlimdir ki kral tanımazdı. Krallar ondan korkarlardı. Emr-i Bi’l-Maruf’ta krala istediğini söyler ve yaptırırdı da. [27] Fetvaları var, 10 cilt olarak basıldı, sonradan hükümet bunun basılmasına teşvik etmedi. Orada mektupları var… Her şeyi, düzenlerini inkâr ederdi…” [28] Ve sonra yöneticileri uyarmasına dair bir örnek vermiştir. [29] Biraz inceleyen birinin asla inkâr edemeyeceği kesin bir hakikat ki bugün Suud Devleti’nde şer’î mahkemeler bulunmakla beraber (bazı şer’î hükümlerin tatbik edilmesinin yanı sıra) beşeri kanunlarla hükmeden mahkemeler de bulunmaktadır. Bu durum daha gizli ve kapalı bir şekilde Şeyh Muhammed zamanında da mevcuttu. Nitekim Şeyh’in mektuplarını okuyan biri bunu açık bir şekilde görebilir. Zira Şeyh’in yöneticiler için hakkında uyarı yaptığı münkerlerden biri de birçok konuda Allah’ın hükümlerine aykırı kanunlar hazırlayıp bunlarla hükmetmeleri ve böylelikle her konuda/alanda bağlayıcı son sözü söyleme hakkına sahip olan şer’î mahkemelerin etki alanını gasp etmeleri/daraltmalarıydı. Nitekim yukarıda ticari oda ve mahkemesinin şer’î ahkâma muhalif kanunlarla hükmetmesi durumuna karşılık Şeyh’in Riyad emirine gönderdiği mektubun bir kısmını aktarmıştık. Kıymetli şeyhlerimizden Şeyh Ebu Muhammed el-Makdisî (hafizahullah) “el-Kevâşifu’l-Celiyye fî Kufri’d-Devleti’s-Suûdiyye” isimli Suud Devleti’nin beşeri kanunlarla hüküm veren kâfir bir devlet olduğunu ispat ettiği 255 sayfalık kitabının 37-65. sayfalarında Şeyh’in buna dair birçok mektubunu nakletmiş ve daha nakletmediği birçok mektubunun bulunduğunu, sadece az bir kısmını naklettiğini söylemiştir. Dediğimiz gibi Şeyh, uyarılarında hakkı asla eğip bükmeden bütün açıklığıyla ortaya koyuyordu. Bu konudaki mektuplarında her sıkıntının/anlaşmazlığın şer’î mahkemelere havale edilmesi gerektiğini vurguluyordu. Ama uyarı mektupları yöneticileri rahatsız ediyordu. Şeyh Makdisî adı geçen kitabında (s. 65) şöyle demiştir: “...Onun hastalığını ve vefatını Allah en iyi bilendir; tabii miydi yoksa bu uyarılar veya bize ulaşmayan başka şeyler mi buna sebep oldu?(!)” Rahatsız oldukları için de içerisinde hükümeti kötü gösterecek bu mektupların geçtiği fetva kitabının ilk baskısındaki hâliyle basılmasından razı olmamışlardır. Ancak Şeyh, mektuplarında yöneticilere övücü lakaplarla hitap etmiş, onlar için ‘Allah seni/sizi korusun, desteklesin’ gibi Müslümanlar için yapılan dualar etmiştir. Bu hususta Şeyh Makdisî şunları söylemiştir: “Çok üzücüdür ki Şeyh bunlara (yöneticilere) çok hüsnü zan ediyor ve belki zerre miktarı hayâ onları bu batıldan vazgeçirebilir diye her hitabın sonunda onları övüyordu. Fakat nafile.” [30] “Faydasız yere onlarla ömrünü zayi etti.” [31] Yani hakikatte yalancı ve hain oldukları için Şeyh’in uyarılarına uymuyorlardı ama -yine Makdisî’nin dediği gibi [32]- bunu yaparlarken aldatarak, boş vaatlerde bulunarak yapıyorlardı. Ve -Müslümanların aleyhine kâfirlere yardım etmek gibi- [33] işledikleri birçok cürümden Şeyh’in haberi yoktu. Nitekim baş müftülüğe her biri âmâ olan Şeyh, ondan sonra İbn-i Bâz ve şimdiki müftü Abdulaziz’in getirilmesi daha rahat bir şekilde dolaplarını çevirebilmeleri içindir. Şeyh kandırıldığı, işlenen birçok cürüm ondan gizlendiği ve böylelikle onlara karşı hüsnü zan beslediği için, insanların gözlerini boyayıp tahtlarını korumak amacıyla bugün olduğu gibi o zaman da söyledikleri ‘düsturumuz Kur’an’dır’ söylemlerini maalesef tasdik ediyor, hükümetin düsturunun küçük-büyük her konuda Kur’an ve Sünnet olduğunu söylüyordu. Hâlbuki bu söylem ve bunun bir gereği olarak şer’î mahkemelerin açılmasına, kadılar ve müftüler tayin edilmesine müsaade etmeleri sadece Müslümanların gözünü boyamak, hükümete karşı ayaklanmaları noktasında gazlarını almak ve böylece tahtlarını koruyup cürümlerini kolayca yapabilmeleri içindir. Bu sebeple diyebiliriz ki Şeyh, yalancı ve hain devletin şer’î makamlarına getirilerek farkında olmadan kullanılmıştır. Allah (azze ve celle) onun hatalarını, kusurlarını bağışlasın, ona rahmetiyle muamelede bulunsun. Yazıyı Şeyh’in şu sözüyle sonlandırmak istiyorum: “…Cihad kılıçları yalnızca bundan ötürü (şeriatla hükmetmek) ve bunu fiilî ve terkî olarak (yap dediklerini yaparak, yapma dediklerini de yapmayarak) ve anlaşmazlık hâlinde hakem kılmak suretiyle yerine getirmek için çekilmiştir.” [34] Ve’l-Hamdu lillâhi Rabbi’l-Âlemîn. [1] Şeyhin soyundan gelenlere “Âlu’ş-Şeyh” (Şeyhin ailesi) denilmektedir. [2] Yine bu bölgelerde yaşamış olan onun gibi birçok âlim küçük yaşlarda gözlerini kaybetmişlerdir. Zira o zamanlarda çiçek hastalığı çok etkiliydi. [3] Şeyh Abdullah (rahimehullah) Necdî davetin en önde gelen isimlerinden olan babasından sonra Necd’in âlimiydi. Büyük bir âlimdi. İlminin yanı sıra tecrübeli, akıllı, zeki, hikmetli, siyaseti iyi bilen ve idarecilik vasfı olan biriydi. Girdiği her bir belde ve köyde tevhid davetini yayar ve birçok kimse ondan etkilenirdi. Daha sonra Riyad’a dönmüştür. Şeyh Muhammed’in diğer amcaları da ilim ve davet ehli kimselerdi. [4] Bu mescid önceden “Şeyh Abdullah b. Muhammed b. Abdilvehhab mescidi” diye isimlendiriliyorken şu an ki ismi ise “Şeyh Muhammed b. İbrahim mescidi”dir. Bu mescid, Riyad’ın Duhne isimli semtinde bulunmaktadır. Şeyh’in doğum yeri de bu semttir. Şeyh aynı zamanda yine Riyad’da bulunan “el-Câmiu’l-Kebîr” mescidinin hatibiydi. Burada Cuma ve Bayram namazlarını kıldırıyordu. Vefat edene kadar burada hatiplik yapmıştır. [5] Dergimizin üçüncü sayısında şeyhin hayatını ele almıştık. [6] Yine hayatta olan Suud’un önde gelen âlimlerinden Salih b. Abdilaziz onun babasından taraf torunudur. [7] İbadetinden diğer sayıda bahsedilecektir inşaAllah. [8] Şeyh’in burada zikrettiğimiz güzel ahlakına dair örnekler için torunu şeyh Salih b. Abdilaziz’in, dedesinin hayatını ele aldığı “Siratu’l-İmâm el-Allâme Muhammed b. İbrahîm” isimli risalesine bakınız. Yine bu risalede, bizim bu yazıda onunla ilgili naklettiğimiz anılarından başka anıları da mevcuttur. [9] Mecelletu’l-Furkân, 82. sayı. Soru ve cevabın ses kaydı için bkz. Not: Ses kaydında cevabın ilgili olan kısmı kesilmiş fakat videosunda soru-cevap tümüyle yazılı olarak konulmuştur. Ayrıca videonun sonuna görüşünden döndüğü iddiasıyla Şeyh Muhammed’in buna zıt gibi gözüken bir sözü konulmuştur. Ancak bu iddia kesinlikle doğru değildir. ‘e)’ maddesinde bundan söz edilecektir. [10] Mecliste geçen konuşmaların ses kaydı için bkz. Bu konuşmanın yazıya dökülmüş hâli için bkz. [11] Bu kitaba yazılı ve sözlü olarak birçok reddiyeler verilmiştir. Birazdan da yine değinileceği üzere Suud Fetva Kurulu bu kitaptan sakındırmıştır. Bu kitaba yazılı reddiyelerden biri Muhammed b. Abdillah el-Hassâm’ın “er-Raddu ale’l-Anberî” isimli risalesidir. Suud’un önde gelen âlimlerinden Şeyh Abdullah el-Ğuneymân bu risaleyi övmüş ve tasvip etmiştir. Şeyh Süleyman el-Ulvân da (Rabbim onu esaretten kurtarsın) bu risaleyi gözden geçirmiştir. Ve Şeyh Süleyman, Halid el-Anberî’nin bu kitapta açıkladığı görüşleri için “Mürcie ve Cehmiyye’nin aşırılarının mezhebidir” demiştir. [12] Dergimizin üçüncü sayısında bu Şeyh’in hayatını ele almıştık. [13] ‘e)’ maddesinde bu sözüne değinilecektir. [14] Birazdan Şeyh’in izahının hulasası verilecektir. [15] Bu açıklaması ileride Şeyh’ten en son nakledeceğimiz sözüdür. [16] ‘e)’ maddesinde bu sözüne değinilecektir. [17] Fetâvâ Ulemâi’l-Beledi’l-Harâm, sy:49-51. Soru ve cevap için bkz. [18] Fetvanın aslı için bkz. [19] Bkz: Fetâvâ ve Rasâilu’ş-Şeyh Muhammed b. İbrahim, 1/80. [20] Ses kaydı için bkz. [21] Kurul üyeleri: Abdullah b. Abdirrahman el-Ğudeyyân, Abdulaziz b. Abdillah b. Muhammed Âlu’ş-Şeyh, Bekr b. Abdillah Ebu Zeyd, Salih b. Fevzân el-Fevzân. [22] Risalede “bu inançlardan hiçbiri olmaksızın” anlamında bir ifade geçmemektedir. Ancak Şeyh bu maddeyi diğer maddelerden ayrı olarak zikrettiği ve diğer maddelerde olduğu gibi bu maddede ‘helal görmek’ gibi bir kayıt zikretmediği için bunu kastettiği anlaşılmaktadır. Aynı durum gelecek olan 6. madde için de geçerlidir. [23] Fetâvâ ve Rasâilu’ş-Şeyh Muhammed b. İbrahim, 12/251. [24] A.g.e, 12/280. [25] Muasır âlimlerimizden Şeyh Ebu Muhammed el-Makdisî (hafizahullah) da bu görüştedir. Ancak bazı âlimler ise -örneğin yine muasır âlimlerimizden Şeyh Ebu Katâde (hafizahullah) gibi- böyle bir hâkimin de kâfir olacağı görüşündedirler. [26] Bunu gösteren başka sözleri için bkz: A.g.e, 12/262. [27] Ancak birçok hususta Şeyh’in uyarılarına uymamışlardır. [28] Yolcu’nun sözlerini bazı tasarruflarda bulunarak naklettim. [29] Bkz. [30] Sy: 38. [31] Sy: 65. [32] Sy: 65. [33] Suud’un Müslümanların aleyhine kâfirlere yardım etmedeki tarihi için Şeyh Doktor Eymen ez-Zavâhirî (hafizahullah)’ın “Boynunuzun Borcu, Şam! (Suud'a Dair)” başlığıyla tercüme edilen yazısının okunmasını tavsiye ederim. [34] Fetâvâ ve Rasâilu’ş-Şeyh Muhammed b. İbrahim, 12/251. Ömer Faruk

بسم الله الرحمن الرحيم Kutlu doğumun habercisi olarak tanımlandığı ve ‘‘Mevlid-i Nebi’’ olarak da anılan Mevlid Kandili, tarihte ilk kez Mısır’da kutlandı, ‘‘doğum, doğum yeri ve doğum vakti’’ anlamlarına gelen mevlid kelimesi, Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)’in doğumunu anlatmak için kullanılıyor. ‘‘Mevlid-i Nebi’’ olarak da anılan ve Türkiye’de Mevlid Kandili olarak anılan bir gecedir. Neler olduğu ile ilgili olarak Rasûlullah’ın doğduğu gece hakkında birçok rivayetler mevcuttur. Bazı kutsal sayılan ateşlerin sönmesi, yıldızların kaybolması, bazı doğa olaylarının meydana gelmiş olması, vs... gibi. İslam’ın mesajlarını halka sunan son peygamberimiz Hz. Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)’in doğumunu anma ve kutlamak için düzenlenen törenler, tarihte ilk kez Mısır’da Fatımiler döneminde başladı. Çok geçmeden Eyyubiler tarafından da benimsenen kutlama programlarında çeşitli törenler ve şenlikler yapıldı. Osmanlılar döneminde “mevlid merasimi”ne ayrı bir ehemmiyet verildi. Osmanlı’nın ileri döneminde “Mevlid Alayı” diye anılan muhteşem merasimlerde şeyhülislâm, vezirler ve diğer askerî ve mülkî erkân, büyük müderrisler, belli bir düzen içinde Rebîulevvel ayının 12’sinde Sultan Ahmed Camii’nde yerlerini alırlardı. Padişahın gelmesinden sonra vaazlar verilir, mevlidhanlar tarafından Süleyman Çelebi’nin yazdığı Vesîletü’n-Necât’ı, bilinen yaygın adıyla Mevlid’i okunur ve bu esnada Medine’den getirtilen hurmalar cemaate ikram edilirdi. Mevlid törenleri daha sonra yaygınlık kazanarak günümüze kadar devam etti. Esasen Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem)’in doğum yıl dönümünü kutlama maksadıyla başlayan mevlid töreni giderek, Kadir, Mi’rac, Regaib ve Beraat gecelerinde veya sünnet, evlenme, ölüm, deprem gibi önemli olaylar vesilesiyle yapılmaya başlandı ve toplumsal gelenekte yer alan önemli bir dini-kültürel öğe oldu. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in doğum gününü kutlamanın Kur’an ve Sünnet’ten hiçbir delili yoktur! Şeyh Muhammed bin Salih el-Useymîn kendisine Mevlid-i Nebevî’yi kutlamanın hükmü sorulduğunda, o şöyle cevap vermiştir: Birincisi: Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in doğduğu gece kesin olarak bilinmemektedir. Aksine günümüzdeki bazı tarihçiler, Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in doğduğu gecenin Rebîül-Evvel ayının 9. gecesi olduğu ve 12. gecesi olmadığı gerçeğine varmışlardır. O halde 12. gece yapılan kutlamanın tarihî yönden hiçbir dayanağı yoktur. İkincisi: Mevlid-i Nebevî’yi kutlamanın dînî yönden de hiçbir dayanağı yoktur. Çünkü Mevlid-i Nebevî’yi kutlamak Allah (azze ve celle)’nin dîninden olmuş olsaydı, Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) bunu yapardı veya ümmetine bunu bildirirdi. Eğer Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem) bunu yapmış veya ümmetine bildirmiş olsaydı, bu kutlama günümüze kadar hadis kitaplarında korunmuş olurdu. Evet Şeyh Muhammed Bin Salih el Useymin (rhm)’ın dediği gibi mevlidi şerif okumanın sünnette bir dayanağı yoktur. Sünnette olmayan bir şeyi din adına yapmak bid’at kısmına girer. İmam Müslim’in Aişe validemizden aktardığı hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) efendimiz şöyle buyurmaktadır: “Kim, işimizde (dinimizde) olmayan şeyi ortaya çıkarırsa o reddedilir.” Ashabı kiramın imanı bizim imanımızdan daha kuvvetli idi. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’i bizlerden şüphesiz daha çok severlerdi. Bizlerden daha çok takva sahibi idiler. Eğer mevlid kandilini kutlamak güzel bir iş olsaydı şüphesiz onlar kutlarlardı. Ama ne onlar, ne onlara güzellikle tabi olanlar nede onlara güzellikle tabi olanlar yani ne sahabe, ne tabiin nede etbai tabiin mevlidi şerif kutlamadılar ve merasim şeklinde okumadılar. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’i sevmek vaciptir. Rasûlullah efendimizi sevmeyen kişinin din ile alakası yoktur. Allah’u Teâlâ, kendisini ve peygamberini sevme ölçüsü olarak ona tabi olmayı belirlemiştir. Ali İmran suresinin 31. Ayetinde şöyle buyurmaktadır: “Deki Allah’ı seviyorsanız bana tabi olun ki, Allah’u Teâlâ sizleri sevsin ve günahlarınızı bağışlasın!.” Bir insanı sevmek, sadece onu övmek, ona çiçek takdim etmek ile ifade edilmez. Onu sevmek demek; ona yardım etmek, onu korumak, zor zamanlarında yanında olmak ve onunla sevinip onunla üzülmek demektir. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’i sevmek; ona benzemek, sünnetini taklit etmek, emirlerini yerine getirmek, yasaklarından sakınmak, şahsiyetini ehli beytini ve ashabını korumak demektir. Kufe’den tabiinden bir adam sahabe olan Huzeyfe İbni Yemana (r.anhu)’ya dedi ki: Sen Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’i gördün mü? Dedi ki: Evet gördüm. Dedi ki: Eğer bizler onun asrında yaşamış olsaydık onun yerde yürümesine izin vermezdik. Boyunlarımızın üzerinde taşırdık. Dedi ki: Yeğenim! Gerçekten böyle yapabilir miydin?!. Sonra ona Hendek savaşından bir kıssa anlattı. "Hendek savaşında müşrikler bir ittifaka girmiş, on bin kadar savaşçı gelip Medine’yi muhasara altına almışlardı. Müslümanlar onlara karşı koyacak sayıda değillerdi. Muhasara bir ay kadar sürmüştü. Müslümanlar açlık yaşıyor karınlarına taş bağlamışlardı. Arkadan Yahudi kabilesi anlaşmayı bozmuş müşriklerle ittifak kurup arkadan saldırma ihtimali vardı. İçeride ki münafıklar Müslümanlara her an bir ihanet etme tehlikesi içindeydiler. Kadınlar ve çocuklar evlere doldurulmuş, erkekler savaş hattında düşmanı püskürtmeyle uğraşıyorlardı. Dedi ki: “Hendek savaşında idik. Müşrikler bizleri muhasara altına almışlardı. O kadar soğuk bir geceydi ki bazıları yerde çukur açıyor ve soğuktan korunmak için içine giriyorlardı. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) dedi ki: “Müşriklerden kim bana haber getirecek? Ümit ederim cennette benimle beraber olacaktır.!” Bu sözü üç defa tekrarlamasına rağmen açlık, soğuk ve korku sebebiyle kimse kalkıp “Ben Ey Allah’ın elçisi” demedi. Sonra “Kalk ey Huzeyfe, git onlardan haber getir. Sakın onlara (kışkırtacak) bir şey yapma” dedi. Ben yere doğru pusmuştum. Ona itaat etmekten başka çarem yoktu. Sonra müşriklerin arasına girdim ve ……. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’e haber getirdim…" Ashabı kiram Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’i annelerinden, babalarından, evlatlarından, eşlerinden ve herkesten daha çok seviyorlardı. Hatta kendi nefislerinden bile daha çok seviyorlardı. Her şeylerini İslam davası uğruna feda ettiler. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’i savaşlarda korumak için vücutlarını duvar yaptılar. Hedef oldular. Onlar kadar efendimizi seven yoktur. Onlar efendimizin sevgisini mevlüt okutarak göstermediler. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in getirdiği dine sahip çıkarak, sünnetini yaşayarak ve her şeyleriyle onu koruyarak sevgilerini ifade ettiler. Bizim dinimiz tamamlanmıştır. Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) vefat etmeden dinin bütün küçük büyük demeden meselelerini ve hükümlerini açıkladı. Kuran’a ve sünnete sıkı sıkıya bağlanmamızı ve sonradan din adına ortaya çıkacak olan bid’atlerden uzak durmayı tavsiye etti. Eğer mevlüt okumak ve Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in doğumunu kutlamak güzel bir ameldir dersek o zaman Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in haşa bu dini eksik bıraktığı gibi bir düşünceyi ortaya çıkarır ki buda Allah korusun çok tehlikeli bir düşünce olur. Mevlüt okutmada ve tören düzenlemede yapılan münkerler vardır ki bunlara da değinmek gerekmektedir. Bu merasimlerde ikramlarda bazen israfa ve gösterişe düşülmektedir ki buda dinimizde yasaklanmıştır. Kocası ölmüş bir kadının büyük bir mevlüt okutmak için bankadan faizli borç aldığını duydum. Bu merasimi yaptırmayanlar ölüye saygısız addedildiği için para bulamayan insanların bankadan faiz para almaları ne kadar felaket bir şey olduğunu düşünebiliyor musunuz? Dinimizde böyle bir şey olabilir mi? Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in sünnetine sıkı sıkı sarılmamız bize yeterlidir. Sonradan ortaya çıkan bidatlerden kendimizi korumalıyız. Dünya ve ahiret kurtuluşunu istiyorsak Kur’an ve Sünnet bizlere kafidir. Davamızın sonu yüce Allah’a hamd etmektir. Musa Ebu Cafer

بسم الله الرحمن الرحيم Hamd âlemlerin Rabbi, hâkimi ve düzene koyucusu olan yüce Allah’a, sevdiği ve razı olduğu gibi olsun. O’nu över, O’ndan yardım talep eder ve O’ndan bağışlanma isteriz. Nefislerimizin şerlerinden ve amellerimizin kötülüklerinden O’na sığınırız. Salât ve selam efendimiz, önderimiz, mücahidlerin komutanı, rahmet ve savaş peygamberi olan, Allah’ın mesajını taşıyan, taşıdığı emaneti yerine getiren, ümmete nasihatte bulunan ve hakkıyla Allah yolunda cihad eden Rasûlullah’a, ehl-i beytine ve ashab-ı kiram’ına ve yolunu takip eden mü’minlere olsun. Allah-u Teâlâ’nın bizlere sayılamayacak kadar verdiği nimetlerden bir tanesi de akıl nimetidir. Allah-u Teâlâ’ya gece gündüz durmadan ibadet etmiş olsak bu büyük nimetin hakkını ödeyemeyiz. Özellikle Ruh ve Sinir Hastalıkları hastanelerini ziyaret ettiğimizde veya akıl hastası birinin konuşurken saçmalamasını, davranırken kötü hareketler sergilemesini ve özellikle kendine ve başkalarına zarar verdiğini gözlemlediğimizde akıl nimetinin insanoğlu için ne kadar mükemmel bir otokontrol mekanizması olduğunu anlarız. Düzgün davranmak, hikmetli olmak, her şeyi yerli yerine koymak, konuşulması gereken yerde doğru konuşmak, konuşulmaması gereken yerde susmak, davranılması gereken yerde doğru davranmak, davranılmaması gereken yerlerde davranmamak akıldandır. Bunun aksine davranışlar sergilemek akılsızlıktır. Akıl ile doğru ve yanlışı, iyi ve kötüyü, güzel ve çirkini, düzgün ve eğriyi, faydalı ve zararlıyı ayırt edebiliyoruz. Akıl nimetine birçok ayeti kerimelerde işaret edilmiştir: إن فى خلق السموات و الأرض و اختلاف الليل و النهار لآيات لأولى الألباب. “Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelip gidişinde aklıselim sahipleri için gerçekten açık ibretler vardır.” [1] و قالوا لو كنا نسمع أو نعلق ما كنا فى أصحاب السعير “Ve: Şayet kulak vermiş veya aklımızı kullanmış olsaydık, (şimdi) şu alevli cehennemin mahkûmları arasında olmazdık! diye ilave ederler.” [2] Akıl, mükellef olma sebebidir. Akıl olmadığı yerde teklif olmaz. Kişi unutarak veya uyuyarak veya hata ederek veya deli iken veya çocuk iken yaptığı şeylerden sorumlu değildir. Çünkü bu hallerde akıl devre dışıdır veya yetersizdir. Rasûlullah efendimiz (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmaktadır: رفع القلم عن ثلاث، عن المجنون حتى يفيق و عن النائم حتى يستيقظ و عن الصبي حتى يحتلم “Kalem üç kişiden; Akıllanana kadar deliden, uyanana kadar uyuyandan ve ergenlik çağına ulaşana kadar çocuktan kaldırılmıştır.” [3] İnsanın aklı olgunlaşınca şahsiyeti de olgunlaşır. Akıl zayıflayınca kişinin şahsiyeti de zayıflar. İnsan elindeki var olan gücünü iyi yönde kullanabildiği gibi kötü yönde de kullanabilir. Malını iyi yönde kullanabildiği gibi kötü yönde de kullanabilir. Aynı şekilde aklını iyi yönde kullanabildiği gibi kötü yönde de kullanabilir. Aklını kötü yönde kullanırsa, insana inanılmaz surette zarar verebilir. Eğer akıl Allah-u Teâlâ’nın Nuru olan vahiy ile kontrol altına alınırsa ve vahye yani Kur’an ve Sünnete teslim edilirse, akıl kişinin dünya ve ahiret mutluluğuna ulaşmasına sebep olur. İnsanların akılları, İslam dini ile zapturapt altına alınmazsa, başıboş bırakılacak olursa çok sapık tasavvur ve fiillere yönelir. Örnek vermek gerekirse; Başta Amerika olmak üzere kendilerini “medeni” olarak tanımlayan ülkelerde akıl vahiy ile zapt edilmediğinden dolayı kadının kadınla, erkeğin erkekle evlenme sapkınlığını çok tabii karşılanmıştır. Bu davranış onlarda doğal bir olay haline gelmiştir. Amerikan aklı, ırkçılığın önünü alamadığı için siyah ile beyaz insan arasında sürekli devam eden çekişme ve kavgayı önleyememektedir. Yunan aklı, fuhuş yapmanın doğal bir şey olduğunu savunur. Roma aklı boğaları güreştirir. Hint aklı ineklere taptırır. Cahili Arap aklı, fakirlik ve utanma kaygılarıyla küçücük masum kız çocuklarını diri diri toprağa gömdürür. Mecusi aklı, Allah yerine ateşe taptırır. Müşrik aklı taştan ve ağaçtan yontulmuş putlara taptırır. Satanistlerin aklı şeytana taptırmakla beraber kızları, kedi ve köpekleri şeytanlara kurban ettirir. İngilizler “Titanic” adında yaptıkları o gemi için akıl ve kuvvetlerine dayanarak Hâşâ! “Bunu Tanrı bile batıramaz!” demişlerdi. Lakin Allah-u Teâlâ, o muazzam gemiyi ilk seferinde yolcularıyla beraber batırmıştı. Elhamdulillah. Allah-u Teâlâ, aklı belli hudutlar içinde yaratmış, akla sınırlı kabiliyetler vermiştir. Aklın kaldırabileceği bir yükü vardır. Kaldıramayacağı yükü akıllarına yükleyenler, yanlış düşünce ve davranış sergilemeye mahkûmdurlar. Örneğin insan aklı gaibi şeyleri bilmez. Akıldan, gaipten haber verme işi istenirse muhakkak ki yanlışa düşecektir. İnsan, kendi varlığının birçok sırrını keşfedememiştir. Hatta keşfetmekte aciz kalmıştır. İnsanın yapısında mevcut olan mucizevî düzen, intizam, harikulade donanım ve kabiliyet insanın aklını döndürür. İnsanoğlu kendi yapısını ve benliğini henüz tanımamışken tutup aklını esas alarak Allah-u Teâlâ’nın Zatından ve fiillerinden haber verecek olursa mutlaka büyük yanlışlara düşecektir. Çünkü bu, sınırlı olan akla sınırsız yük taşıttırma işine benzer. Bu durumda aklın vazifesi nakle yani naklin geldiği, anlatıldığı ve beyan edildiği üzere iman edip teslim olmasıdır. Aklını naklin önüne geçirmemeli, nakli akıl ışığında anlamaya çalışmalıdır. Bir aklın keşfedemediği hakikati, başka bir akıl keşfeder. Bir aklın idrak edemediği bir malumatı başka bir akıl idrak edebilir. Her bir aklın üstünde başka akıllar olduğunu unutmamamız gerekmektedir. Aklını en üstün akıllardan görenler, aklıyla her şeyi yapabileceğini yahut her sorunu çözebileceğini sananlar, aklıyla her şeyi anlayabileceklerini zannedenler büyük bir yanılgı içine düşmüş olurlar. Bazı insanlar kendilerini İslam’a nispet ederler. Kendilerine Kur’an’dan bir ayet veya Sünnetten bir hadis okuyacak olursan o ayet ve hadisi akıllarına ve mantıklarına arz ederler. Eğer mantıklı görürlerse kabul ederler. Akıllarına uymazsa reddederler. Mesela miras konusunda Allah-u Teâlâ’nın erkeğe iki kadına bir pay verdiğini haber verince itiraz eder ve kabullenmezler. O bozuk ve eksik akıllarınca yanlış gördüklerinden dolayı itiraz eder ve bu durumu kabullenmezler. Bazı kimselere İslam’da hırsızlık yapan kimsenin eli kesileceği, zina eden kişi evli olursa recm edileceği bekâr olursa yüz sopa vurulacağı, erkeğin adil olması şartıyla dört kadın ile evlenebileceği bahsedilince, bu kimselerin bozuk akıl ve mantıklarına göre Allah-u Teâlâ’nın bu hükümlerini reddetme yoluna girdiklerini görürsünüz. Bu kimseler akıllarını ilah edinmiş ve tağutlaştırmış kimselerdir. Allah-u Teâlâ bir ayeti kerimede şöyle buyurmaktadır: أفرأيت من اتخذ إلهه هواه وأضله الله على علم وختم على سمعه وقلبه وجعل على بصره غشاوة فمن يهديه من بعد الله أفلا تذكرون “Hevâ ve hevesini tanrı edinen ve Allah'ın (kendi katındaki) bir bilgiye göre saptırdığı, kulağını ve kalbini mühürlediği, gözünün üstüne de perde çektiği kimseyi gördün mü? Şimdi onu Allah'tan başka kim doğru yola eriştirebilir? Hâlâ ibret almayacak mısınız?” [4] Bazı tür insanlar İslam dinini akıllarıyla yorumlama yoluna giderler. Akıllarını esas alarak dini yorumlamaya çalışan insanlarda farklı yorumlar görmekteyiz. Eğer aklı naklin önüne geçirirsek neredeyse her akıl sayısınca farklı bir din anlayışıyla karşılaşmış olacağız. Bugün dünya üzerinde aklını, naklin önüne çıkaran ve Kur’an ve Sünnet nasslarına karşı aklını hakem yapanların sapıtmalarını bir kenara koyarsak her birinin farklı bir din anlayışına sahip olduklarını müşahede edebiliriz. Gerek yaşadığımız coğrafya olan Türkiye’de ve gerekse dünya üzerinde bazı tip insanlar akıllarını Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hadisleri üzerinde hakem kılıyorlar, akıllarına uyan hadisleri kabulleniyorlar, akıllarının kabul etmediği hadisleri ise reddediyorlar. Bu davranışlarının sebebi hadis ilmi, cerh tadil, sened, metin tenkidi gibi hadis usulü hakkında bilgi sahibi olduklarından kaynaklanmamaktadır. Tamamıyla akıllarını naklin ve vahyin önüne geçirmeleri ve de hakem kabul etmeleri ve farkına varmadan akıllarını tağutlaştırmalarından kaynaklanmaktadır. Bu davranış; dünya ve ahiret akıbeti bakımından çok tehlikeli bir davranıştır. Bazı hadisleri bazı âlimler reddetmişlerdir. Reddetme işi hâşâ! Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’e ait olan sözü reddetme anlamında olmamıştır. O gelen hadisin gerçekten Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hadisi olmadığına kanaat getirdiklerinden dolayı reddetmişlerdir. Yani o hadisi mevzu (uydurma) gördükleri yahut zayıf olduğu için o hadisle amel etmemişlerdir. Bu muhaddis âlimlerin böyle tavır sergilemeleri doğrudur. Mesela İmam Buhari yahut İmam Müslim yahut İmam Ahmed yahut İmam Malik (rahimehumullah) gibi Sünnete son derece bağlı ve saygılı olan selef âlimlerimiz belirli kural ve ölçüler dâhilinde hadis tenkidi yapmışlardır. İnşaAllah isabet ettikleri konuda iki ecir hata yaptıkları konuda bir ecir alacaklardır. Ben bu âlimlerden bahsetmiyorum. Benim bahsettiğim başka bir grup insan tipi vardır ki bunlar iki kısımdır; Bir kısmı mütevatir hadisler dışında gelen hadisleri tamamıyla reddetmektedirler. Diğer kısmı ise hadisleri Kur’an’a ve akıllarına arz ederler. Kur’an’a zıt zannettikleri hadislerle akıllarına muhalif gelen hadisleri reddetmektedirler. Hâlbuki bu insanlar hadis ilminin “H”sini bile bilmezler. Hadisleri akıllarıyla reddeden bu kimseler ateşle oynadıklarının farkında bile değiller. İmam İshak Bin Rahaveyh (rahimehullah) der ki: “Kime Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hadisi ulaşırsa ve onun hadisi olduğunu ikrar ettikten sonra reddederse kâfir olur!” İmam Süyûtî (rahimehullah) (Miftahul Cenne Fi İhticac Bissunne) kitabında der ki: “Usulde hüccet olan Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in gerek sözlü ve gerekse fiili sünnetini reddeden kişi İslam dairesinden çıkmış ve kâfir olmuş olur.” İmam İbn-i Vezir, El-Avasım ve’l Kavasım kitabında der ki: “Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hadisi olduğunu bildiği halde inkâr etmek açık küfürdür.” Âlimlerin bu sözleri gelen hadisin gerçek olarak Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hadisi olduğunu bildiği halde reddeden kişiler içindir. Ancak bazı hadisleri aklına uymadığı için ve Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’e ait olmadığını zannetmesinden dolayı reddediyorsa onun hakkında da bazı âlimlerimiz şunu söylemişlerdir: İmam Ahmed (rahimehullah) der ki: “Kim Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in hadisini reddederse, o kimse helak olma durumuyla karşı karşıyadır.” [5] İmam Hasan Bin Ali el-Berbehârî (rahimehullah) der ki: “Bir adamın hadisleri eleştirdiğini yahut o hadisleri reddettiğini yahut hadislerin dışında başka şeyler istediğini görürsen onun İslam’ından şüphelen. O kimsenin arzularına tabi ve bid’atçı olduğunu unutma! Bir adama hadis getirdiğin zaman hadisi istemeyip Kur’an’ı istediğini duyarsan o adamın içinde zındıklık barındırdığını unutma! Onun yanından kalk ve ayrıl!” [6] Bazı İslam fırkalarının doğru yoldan yani Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat yolundan sapma sebepleri arasında akıllarını ön plana çıkarma, bazen farkına varmadan akıllarını ve görüşlerini Kur’an ve Sünnetin önüne geçirme eylemlerinden kaynaklandığını müşahede edebilirsin. Bu sapma gerek fıkıh konularında, gerek İslami tasavvurlarda ve gerek ahkâm konularında kendini göstermektedir. Mutezile fırkasının çıkışı, Kur’an mahlûktur fitnesini çıkarıp İslam âlemini boş tasavvurlarla uzun müddet meşgul edip kargaşa çıkarmaları ve bazı âlimlerin bu fitne sebebiyle işkencelere maruz kalmaları bu kabildendi. Şiiler, Mürcieler, Cehmîler, Cebriyeciler, Kaderiyeciler, Hariciler, Sofular, Eş’arîler ve Mâturîdi’lerin Ehl-i Sünnet ve’l-Cemaat’ten ayrıldıkları bazı yönlerin temelinde akılcılık yatmaktadır. Akıl çok tehlikeli bir silahtır. Doğru yolda kullanıldığında faydaları büyük olduğu gibi yanlış yolda kullanılınca zararı da bir o kadar büyük olmaktadır. Maalesef günümüzde bazı Müslümanların görüşlerini veya hocalarının ve cemaatlerinin görüşlerini ayet veya hadisin önüne geçirdiklerini müşahede ediyoruz. Tekfir bataklığına saplanmış ölçüsüz bazı Müslümanların da, tekfir ahkâmında mantık ve akıl yürüttüklerini sıkça görmekteyiz. Ayet ve hadisleri ashab-ı kiram ve tabiin metodu üzere değil de kendi akıl ve kıyaslarıyla açıklamaktadırlar. Yine bid’at ehli fırkalar, bid’atlarını doğru göstermek amacıyla Kur’an ve Sünnet üzerinde akıl ve mantık yürütürler. Ayrıca belamların; tağutları kızdırmamak veya onların yanında makam ve dünyalık elde etmek için ayet ve hadisleri akıl ve görüşleriyle yorumlayarak mana tahrifine gittiklerini görüyoruz. Ve de toplum nezdinde kendilerine aydın denen karanlıklar içinde yüzen bir kesim var ki, Avrupa kâfirlerine şirin görünmek amacıyla ayet ve hadislerin manalarını tahrif ederler. Hülasa: Akıl; Allah’ın dışında ibadet edilen, insanlara kanun ve tasavvur veren bir tağut haline getirilmemelidir. Ayet ve hadisleri aklın değil, aklı ayet ve hadislerin hizmetine sokmalı, aklımızı nakle göre şekillendirmeliyiz. Allah-u Teâlâ’nın doğru dediği doğru ve yanlış dediği yanlıştır. Bizlere, bilmediğimizi öğreten Allah-u Teâlâ’ya karşı bilgiçlik taslamaktan yine Allah’a sığınmalıyız. Allah-u Teâlâ kimleri doğru yola ilettiyse onu saptıracak yoktur. Kimi de saptırdıysa onu doğru yola iletecek yoktur. Ashab-ı kiram teslimiyetçi bir milletti. Bizler de maalesef akılcı ve bir o kadar da ukala bir milletiz. Bir kavim kendi nefislerindeki kötülükleri düzeltmedikleri müddetçe Allah-u Teâlâ onları düzeltmez. Rabbim cümlemizi aklımızın kötülüklerinden muhafaza eylesin. Aklımızı sürekli doğru yerde kullanmayı nasip eylesin. Âmin. Davamızın sonu âlemlerin Rabbi olan Allah-u Teâlâ’ya hamd etmektir. 1 - Âl-i İmran Sûresi 190 2 - Mülk Sûresi 10 3 - Ebu Davud 4 - Casiye Sûresi 23 5 - Müsned 6 - Şerh Es-Sünneh (shf 113) Musa Ebu Cafer

بسم الله الرحمن الرحيم، الحمد لله رب العالمين، والصلاة والسلام على رسولنا محمد وعلى آله وصحبه أجمعين Receb ayının ilk Cuma gecesine “Regaib Kandili” denilmektedir. Receb ayı 4 haram aydan birisidir. Diğer haram aylar ise; Zü’l-Ka(i)’de, Zü’l-Hicce ve Muharrem aylarıdır. Allah Teâlâ şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz ki Allah katında ayların sayısı, gökleri ve yeri yarattığı gündeki Allah’ın (levh-i mahfûz’a) yazısında 12’dir. Bunlardan 4’ü haram (tazim edilmiş, saygın) aylardır. İşte bu dosdoğru olan kanundur. O halde bu aylarda kendinize zulmetmeyin…” (Tevbe Sûresi: 36. Âyet) Bu ayetinde Allah Teâlâ, haram ayları diğer aylara üstün kıldığını ifade etmiş, özellikle haram aylarda herhangi bir haramını işlemek veya bir farzını yerine getirmemek suretiyle kendimize zulmetmememizi, haramlarından kaçınıp farzlarını yerine getirerek bu ayları tazim etmemizi emretmiştir. Çünkü bu aylarda günah işlemek diğer aylarda işlemekten daha büyüktür. Haram aylarda günah gibi ibadet de büyük olur. Ramazân ayı hariç bu aylarda yapılan salih amellerin sevabı diğer helal aylarda yapılan salih amellerin sevabından daha büyüktür. İbn Abbâs (radiyallahu anhuma) şöyle demiştir: “Bu ayetinde Allah, bu aylarda işlenen günahı ve salih amel ve ecri daha büyük kılmıştır.” (Câmiu’l-Beyân, Taberî, Tevbe 36. ayetin tefsirinde.) Dolayısıyla Receb ayı haram aylardan olduğu için bu ayda çokça salih amelde bulunmak müstehabtır. Ancak dinde, bu aya özel olarak veya bu ay içerisindeki bir güne/geceye has olarak yapılması teşvik edilmiş belli bir ibadet yoktur. Bu ayın haram ay olması dışında diğer aylara karşı bir üstünlüğü söz konusu değildir. İşte alimlerin konuyla ilgili sözleri: İbn Hacer el-Askalânî (rahimehullah): “Receb ayının fazileti, orucu, bu aydan belli bir günde oruç tutmak ve bu aydaki özel bir geceyi kıyamla geçirmek hakkında delil olmaya elverişli hiçbir sahih hadis gelmemiştir. Bunu kesin olarak ifade etme noktasında beni imam hafız Ebu İsmâîl el-Herevî geçmiştir.” (Tebyînu’l-Aceb bimâ Verede fî Şehri Receb, sy: 23) Bu sözünden sonra İbn Hacer, Receb ayı hakkında gelen rivayetlerin kiminin zayıf, kiminin ise uydurma olduğunu belirtmiştir. İbn Teymiyye (rahimehullah): “Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’den Receb ayının fazileti hakknda bir hadis sabit olmamıştır. Bilakis bu konuda Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’den rivayet edilen hadislerin geneli yalandır.” (İktidâu’s-Sırâti’l-Mustakîm, sy:301) İbnu’l-Kayyim (rahimehullah): “İçinde Receb orucu veya Receb'in bazı gecelerinde namaz geçen bütün hadisler yalan ve iftiradır.” (Menâru’l-Munîf, sy:96) İbn Receb el-Hanbelî (rahimehullah): “Receb orucunun fazileti hakkında ne Nebi (sallallahu aleyhi ve sellem)’den ne de ashabından herhangi bir şey sahih olmuştur. Receb ayında bu aya özel belli bir namaz yoktur. Receb ayının ilk Cuma gecesindeki Regaib namazı hakkında rivayet edilmiş olan hadisler yalandır, batıldır, sahih değildir.” (Letâifu’l-Meârif, sy:228) Ebu Bekr et-Tartûşî (rahimehullah): “Ebu Muhammed el-Makdisî (rahimehullah) bana şunları haber verdi, dedi ki: “Beyt-i Makdis’te bizim yanımızda Recep ve Şa’bân aylarında kılınan bu Regaib namazı hiç olmamıştır. Bu namazın bizim yanımızda ilk ortaya çıkışı 448 senesindedir… Receb ayı namazına gelince; Beyt-i Makdis’te bizim yanımızda ancak hicrî 480 senesinden sonra ortaya çıkmıştır. Bundan önce böyle bir namazı ne gördük ne de işittik.” (el-Havâdisu ve’l-Bida’, sy:103) İbnu’s-Salâh (rahimehullah): “Regaib namazı hadisi Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) adına uydurulmuş bir hadistir. Bu namaz hicrî 400’den sonra ortaya çıkmış bir bidattir.” (Kitâbu’l-Bâis alâ İnkâri’l-Bidai ve’l-Havâdis, Ebû Şâme, sy:145) Nevevî (rahimehullah): “Regâib namazı diye bilinen namaz -ki bu namaz 12 rek’attır, Receb’in ilk Cuma gecesinde akşam ile yatsı arasında kılınır- ve 100 rek’atlık Şa’bân’ın orta gecesi namazı, bu iki namaz bid’attır, çirkin birer bid’at ve münkerdir. Bu iki namazın “Kûtu’l-Kulûb” ve “İhyâu Ulûmi’d-Dîn” kitaplarında zikredilmesine ve bu namazlar hakkında zikredilen hadise aldanılmaz. Çünkü bunların hepsi batıldır.” (el-Mecmû’, 3/548) İbnu’n-Nahhâs (rahimehullah): “Bu namaz bid’attır. Bunun hakkında gelmiş olan hadis, muhaddislerin ittifakıyla uydurmadır.” (Tenbîhu’l-Ğâfilîn, sy:496) Binâen aleyh; Receb ayının ilk Cuma gecesini/Regaib kandilini tazim edip kutlamak/ihya etmek; bu geceye özel olarak ibadet kastıyla, sevap elde etmek için yapılan herbir iş (örneğin; namaz kılmak, zikretmek, Kur’ân okumak, tevbe-istiğfar etmek, bu geceye has toplanıp dini bir konuda sohbet/ders yapmak, mevlütler, kasideler okumak, konferanslar, seminerler, programlar düzenlemek, ziyaretleşmek, sözlü veya yazılı tebrik gibi) Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem)’in meşru kılmadığı ve ashabı’nın (radiyallahu anhum) yapmadıkları onlardan sonra ortaya çıkmış bir bid’attır. Şayet bu gerçekten güzel, dinde meşru olsaydı, dünya ve ahirette insanlar için hayır olan herbir şeyi, Allah’ın sevip razı olduğu farz/vacib-müstehab bütün ibadet çeşitlerini gösterip şer olan her şeyden de sakındırmış olan Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve sellem) muhakkak bunu da ümmetine bildirir ve O’ndan öğrendikleri her bir ibadeti bize aktarmış ve hayırlı işler yapmada en önde/en hırslı olan sahabe (radiyallahu anhum) bunu da bize aktarır ve bu geceyi kutlarlardı. Ve’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn. Ömer Faruk

“Rasûllerin arasının kesildiği her fetret döneminde ilim ehlinden arta kalan kimseler bırakan Allah’a hamd olsun. Onlar ki sapmış olanları hidayete çağırırlar ve onlardan gelen eziyetlere sabrederler. Ölmüş olanları Allah’ın kitabıyla ihya ederler ve körleşmiş olanları Allah’ın nuruyla tekrar görür ederler. Böylece İblisin öldürdüğü nice kimselere hayat vermişlerdir ve nice yolunu şaşırıp sapmış kimseleri hidayet etmişlerdir. Ulemanın insanların üzerinde etkisi ne kadar güzelse insanların ulemaya tepkileri de o kadar kötü olmuştur. Onlar Allah'ın kitabını aşırıların tahriflerinden, iptal edenlerin uydurmalarından ve cahillerin tevillerinden arındırırlar.”[1] Ehl-i Sünnet’in büyük imamlarından olan İmam Ahmed bin Hanbel (rahimehullah) zındıklara ve Cehmilere verdiği reddiyeye bu sözlerle başlamıştır. Cehaletin arttığı, nefsin hüküm sürdüğü, hakkın batılla karıştığı, bid’atlerin çoğaldığı, haramların mubah görüldüğü, fitnenin her kalbe girdiği, İslam kisvesinde şeytanların itibar kazandığı, deccalların ümmeti ifsad ettiği, eşyanın hakikatini kaybettiği zaman Rabbine kulluk etmekte sabit olanların hakiki önderlere ihtiyacı vardır… Geceyi gündüzden ayırt edebilen, gece çöktüğünde yolu görebilen, fırtınada oturmasını bilen, gerektiğinde ayaklanabilen, doğru fecri yalancı fecirden temyiz edebilen hakiki rehberlere ihtiyaç vardır… Eşyayı bilen, hastalığını teşhis edebilen, tedavi yolunu bilen ve en münasip ilaçları verebilen hakiki hekimlere ihtiyaç vardır… Rabbini tanıyan, kendini tanıyan, acizliğini itiraf eden, gücünü Rabbine karşı dürüstlükte bilen, izzeti kardeşine karşı merhamette arayan, düşmanına karşı adaleti zillet görmeyen hakiki komutanlara ihtiyaç vardır… Sadece ilahi emre boyun eğen, Kur’an ve Sünnet’i tek düstur edinen, egemenliği kayıtsız ve şartsız sadece Allah için ispat eden, ittibada Rasûlullah Muhammed (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem)’i ifrad eden, sahabenin ayak izlerinden çıkmayan hakiki imamlara ihtiyaç vardır… Çünkü insan acizdir, muhtaçtır… Hidayete muhtaçtır. Hidayetin bir kısmını Allah (celle ve âlâ) Kendisine tahsis etmiştir ve diğer kısmını hidayet önderlerine yerleştirmiştir. Kendisine mahsus kıldığı hidayet; insanı doğru yola tevfik etmesi, kalbini doğruya açmasıdır. Diğeri ise; irşad ehline, insanlara doğru yolu göstermek için verdiği hidayettir. Pekâlâ, doğru yolu gösterenler kimlerdir? Bizim muhtaç olduğumuz hakiki önderler kimlerdir? Bunun cevabı: Âlimlerimizdir. Bu ümmetin hakiki önderleri bu ümmetin Rabbani âlimleridir. Denilse ki: Neye göre ulemayı bu ümmetin önderleri yaptın? Derim ki: Birincisi; çünkü Allah (celle ve âlâ)’yı en iyi tanıyan ve O’ndan gereğince korkan Rabbani âlimlerdir. Allah (celle ve âlâ) şöyle buyuruyor: شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ “Allah hakkı ve adaleti ikame edip Kendisinden başka hiçbir ilah olmadığına şahadet etti. Melekler ve ilim sahipleri de buna şahitlik ettiler. Başka ilah yoktur, ancak O el-Aziz’dir, O el-Hâkim’dir.”[2] Ebu Abdullah el-Kurtubi (rahimehullah) “Allah şahadet etti, yani açıkladı ve bildirdi manasındadır” der. Ez-Zeccac “Şahit, şeyi bilen ve beyan edendir. Allah bize vahdaniyetini yarattıkları ve beyan ettikleriyle açıklamıştır” der.[3] Muhammed İbn-i Âşûr (rahimehullah) şöyle der: “İstersen şahadet etti yerine beyan etti ve delilleri ikame etti diyebilirsin. Mahlûkatın icad edilmesi gibi delillerle vahdaniyeti ispat etmeyi, şahidin açığa kavuşmuş ve belli olmuş bir davayı tasdik etmesine benzetmiştir. Melekler ise vahdaniyetini Rasûllere indirdikleri vahiyle ve dillendirdikleri medhiyelerle beyan etmişlerdir. Ve ilim ehli mülhitlere karşı ikame ettikleri hüccetlerle vahdaniyetini beyan etmişlerdir.”[4] Ve Abdurrahman bin Nâsır es-Sadi (rahimehullah) şöyle der: “Bu ayet-i kerimede Allah-u Teâlâ vahdaniyetini en güçlü şekilde kararlaştırıyor. Kendi şahitliği ve mahlûkatın en üstün ve seçkinleri olan meleklerin ve ilim ehlinin şahitlikleriyle. Allah-u Teâlâ’nın Kendisinden başka ilah olmadığına şahitlik etmesi, vahdaniyetini ispat eden hüccetler ve kat’i deliller ikame etmesiyle gerçekleşiyor. Bunun envai delillerini ufuklara ve mahlûkatın özlerine yerleştirmiştir… Meleklerin tevhide şahitliklerini Allah ve Rasûlleri bize haber vermişlerdir. İlim ehlinin şahitliğine gelince, onlar bütün dini mevzularda ve özellikle en önemlisi ve en üstünü ve şereflisi olan tevhid mevzusunda müracaat mercileridir. İlkinden sonuncusuna kadar bütün ilim ehli tevhid mevzusunda ittifak etmişlerdir, ona çağırmışlardır ve insanlara tevhide giden yolu beyan etmişlerdir. Bunun için şahitlik edilmiş olan bu gerçeğe mahlûkatın iltizam etmesi ve gereğince amel etmesi vacip olmuştur. Ayrıca bu ayet-i kerimede en şerefli işin tevhid ilmi olduğuna delil vardır. Çünkü Allah buna Kendisi şahitlik etmiştir ve kullarının en seçkinlerini buna şahit kılmıştır. Şahitlik ise ancak ilme ve yakine dayanır. Şahitlik gözle görme menzilindedir. Bunun için bu ayet-i kerimede tevhid ilminde bu menzile ulaşmamış olanın ilim ehlinden olmadığına da delil vardır. Ayrıca bu ayet-i kerime ilim ve ilim ehlinin faziletini başka birçok yönden de ortaya koymaktadır. Bunlardan biri şahitlik edilecek olan en muazzam meseleye Allah’ın sair insanlar arasından şahitliği ilim ehline mahsus kılmış olmasıdır. Sonra onların şahitliklerini Kendisinin ve meleklerin şahitliği ile birlikte zikretmiş olmasıdır. İlim ehlinin diğer bir seçkinliği ise Allah’ın onları insanların üzerine şahitler ve hüccet kılmış olmasıdır… Ayrıca Allah’ın ilim ehlinin şahitliğini kabul etmesi onları tezkiye ve ta’dil ettiğini de ifade etmektedir. Bunun kapsamında ulemanın adalet sahibi oldukları, diğer insanların onlara tabi oldukları, ulemanın ise kendilerine uyulması gereken önderler oldukları tespit edilmektedir.”[5] Ve Allah (celle ve âlâ) şöyle buyuruyor: إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاء إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ “Kulları içinde ancak âlimler Allah’tan korkar. Şüphesiz Allah azizdir, gafurdur.”[6] Ebu Abdullah el-Kurtubi (rahimehullah) şöyle der: “Bu ayet-i kerimede kast olunanlar Allah’ın kudretinden korkan ilim ehlidir. İbn-i Abbas (radiyallahu anhu) “Bunlar Allah-u Teâlâ’nın her şeye kadir olduğunu bilen kimselerdir” demiştir. Ve er-Rabi bin Enes “Allah’tan korkmayan bir kimse âlim değildir” demiştir. Nakledildiğine göre de Mücahid “Ancak Allah-u Teâlâ’dan korkan kimse fakihtir” demiştir.”[7] Abdurrahman bin Nâsır es-Sadi (rahimehullah) şöyle der: “Allah’ı daha iyi bilen, O’ndan daha çok korkar. Allah’tan korkması ise onun masiyetlerden uzak kalmasını ve korktuğu kimseye hazırlanmasını gerektirir. İşte bu da ilmin faziletini ve onun Allah’tan korkmaya sebep olduğuna delildir. Allah’tan korkanlar Allah’ın lütuf ve ihsanına mazhar olacak kimselerdir. Allah-u Teâlâ’nın buyurduğu gibi: “Allah onlardan razı olmuştur. Onlar da O’ndan hoşnut olmuşlardır. İşte bu Rabbinden korkan kimseler içindir.”[8] Ve ikincisi; çünkü eşyanın hakikatini istinbat eden ve insanlara beyan eden Rabbani âlimlerdir. Allah (subhanehu ve teâlâ) şöyle buyuruyor: وَإِذَا جَاءَهُمْ أَمْرٌ مِنَ الْأَمْنِ أَوِ الْخَوْفِ أَذَاعُوا بِهِ وَلَوْ رَدُّوهُ إِلَى الرَّسُولِ وَإِلَى أُولِي الْأَمْرِ مِنْهُمْ لَعَلِمَهُ الَّذِينَ يَسْتَنْبِطُونَهُ مِنْهُمْ وَلَوْلَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَرَحْمَتُهُ لَاتَّبَعْتُمُ الشَّيْطَانَ إِلَّا قَلِيلًا “Kendilerine güven veya korkuya dair bir haber geldiğinde onu hemen yayıverirler. Hâlbuki bunu Rasûlü’ne veya içlerinden emir sahiplerine döndürmüş olsalardı, içlerinden istinbat yapanlar (işin hakikatini araştırıp çıkaranlar) onun ne olduğunu elbette bilirlerdi. Allah’ın üzerinizdeki lütfu ve rahmeti olmasaydı pek azınız müstesna şeytana uymuş gitmiştiniz.”[9] Ayet-i kerimede geçen emir sahipleri için Katade (rahimehullah) “âlimlerine” demiştir. Ve İbn-i Cureyc (rahimehullah) “Dinde fıkıh ve akıl sahibi olanlar” demiştir. Ve Ebu’l-Âliye (rahimehullah) da emir sahipleri “yani ilim ehli” demiştir.[10] İmam İbn-i Cerir (rahimehullah) şöyle der: “Göze kapalı kalanı veya kalbe gizli kalanı istihrac etmeye (çözümlemeye) istinbat denir.”[11] Ebu Abdullah el-Kurtubi (rahimehullah) şöyle der: “ اسْتِنْبَاط (İstinbat) “suyu istinbat ettim” den gelmedir. Zira “suyu istinbat ettim” yani “suyu çıkardım” manasına gelir. النَبَط (en-nebat) ilk kazıldıktan sonra kuyudan çıkartılan ilk sudur. Bu suya nebat adının verilmesinin sebebi toprakta olan bir şeyi çıkartmış olduklarından ötürüdür. Lügatte istinbat etmek, çıkartmak manasındadır.”[12] Binaenaleyh, ulema her aklın ulaşamadığı, her fehimin idrak edemediği hakikatleri ortaya çıkarabilen bir konuma sahiptirler. Zira ulema, hakikatleri beyan eden ilmin sahipleridirler. Bu ilim sadece vahye dayanan Kur’an ve Sünnet ilmidir. Allah (celle ve âlâ) her eşyanın hakikatini ya Kitabıyla ve(ya) Nebevi Sünnetle beyan etmiştir. Dolayısıyla her âlim Kur’an ve Sünnet ilminde fıkhına (derinliğine) göre yaratılışa, hakikatlerine ve yaratılışın sırlarına vakıf olabilir. Elbette bu durumda olanlar önderliğe en ehil olanlardır. Bunun için Allah (celle ve âlâ) ayet-i kerimede insanları “Kendilerine güven veya korkuya dair bir haber geldiğinde onu hemen yayıverirler” diyerek kınamıştır. Ve “Hâlbuki bunu Rasûlü’ne veya içlerinden emir sahiplerine döndürmüş olsalardı, içlerinden istinbat yapanlar (işin hakikatini araştırıp çıkaranlar) onun ne olduğunu elbette bilirlerdi” buyurarak da istinbat ehlinin tevcihlerine iltizam etmelerini tembihlemiştir. Özellikle doğru ve yanlışın, hak ve batılın, sünnet ve bid’atin, helal ve haramın iyice birbirine karıştığı zamanlarda istinbat ehline çok daha fazla ihtiyaç vardır. Zira bu zamanlarda eşyanın zahiri hakikatinin zıddı olan bir hâle girebilir. Özellikle bu, tesmiyelerde söz konusu olmaktadır. Bu konuda Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem) çok önceden uyarıda bulunmuştur. İmam Ahmed (rahimehullah)’ın Ubade İbni’s-Samit (radiyallahu anhu)’dan tahric ettiği sahih hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem) şöyle buyuruyor: “Ümmetimden bir taife olacak, bunlar hamrı (içkiyi) isminden başka bir isimle adlandırarak helal kılacaklardır.” Nitekim insanın Rabbine ilk isyanı da ancak bu yoldan gerçekleşmiştir. Mel’ûn İblis, insanların babası Âdem (aleyhissalatu ve sellem)’e nehyedilmiş olan ağacı “ölümsüzlük ağacı” olarak tanıtmıştır. Binaenaleyh, aslında isim, şeyin hakikatine delalet eden lafızdır lakin nefislerin hüküm sürdüğü ve hevanın kalplere imam olduğu zamanlarda isim daima hakikatine delalet etmeyebilir, bilakis nadiren delalet eder. Ekser hâlde böyle zamanlarda isimler, içi gerçeklerinden boşaltılmış veya aslen ona ait olmayan başka gerçeklerle karıştırılmış veya hatta tamamıyla değiştirilmiş lafızlar olmaktan başka bir şey değillerdir. Bunun için özellikle böyle zamanlarda tahrif edilmiş isimleri hakikatine döndürebilen istinbat ehline ihtiyaç vardır. Ancak bu muhakkik âlimlere tabi olmakla insan doğru yoldan sapmaz. Bir de buna şeriatta hükümlerin isimlere terettüp ettiğini ilave edersek o zaman durumun ne kadar vehim olduğunu ve istinbat ehli ulemanın ne kadar önemli olduğunu anlamış oluruz. Zira şeriat eşyayı isimlendirmeden kavrayamaz ve yargılayamaz. Eşya aldığı isme göre hüküm alır. Mesela bir binaya cami dediğimizde farklı hüküm alır, mescit dediğimizde farklı hüküm alır ve musalla dediğimizde farklı hüküm alır. Aynı binaya Mescid-i Dırar dediğimiz zaman ise daha farklı bir hüküm alır. Aynı binanın hem cami hem mescit hem musalla ve hem de mescid-i dirar olması mümkün değildir. O binanın bu açıdan bir hakikati vardır. Binaya hakikatine münasip isim verildiğinde adalet kaim olur ve ancak o zaman şeriat hakkı ve adaleti ikame edebilir. Aksi takdirde şer’î hüküm mucibi olan yaratılışa isabet etmemiş olur. Yaratmak da emretmek de Allah’a aittir. O (celle ve âlâ) eşyayı yaratmıştır ve ona en uygun hükmü vermiştir. Hükmü de zahire bağlamıştır. Ama eşyanın batıni (hakikati) zahiriyle mutabık olmadığı zaman hakikati istinbat ederek adaleti kaim ve şeriatı hâkim kılacak istinbat ehli muhakkik âlimlere ihtiyaç vardır. Özellikle şu günlerde tekfirci, harici, mürcie, sahveci, bid’atçi gibi isimler herkesin ağzındadır ve herkes bu isimleri kullanarak başkalarını yargılamaktadır. Pekâlâ, bu isimlerin şer’î hakikatleri nedir? Verilen isim o muayyen şahsa ne kadar mutabıktır? Ama bu kimin umurunda? Kör taassubun hâkim olduğu kalp için hakikatler ne zaman önemli olmuştur ki? Fakat Rabbine kavuşmayı arzulayanlar için önemlidir. Çünkü Allah (azze ve celle) sadece hakikatlere bakar… Senin hakikatine bakar! Bunun için Rabbani âlimler hakiki önderlerimizdir. Üçüncüsü; çünkü Rabbani âlimler enbiyanın varisleridir. İmam Ebu Davud (rahimehullah)’ın Ebu’d-Derda (radiyallahu anhu)’dan tahric ettiği hadiste Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem) şöyle buyuruyor: وَإِنَّ الْعُلَمَاءَ وَرَثَةُ الأَنْبِيَاءِ وَإِنَّ الأَنْبِيَاءَ لَمْ يُوَرِّثُوا دِينَارًا وَلاَ دِرْهَمًا وَرَّثُوا الْعِلْمَ فَمَنْ أَخَذَهُ أَخَذَ بِحَظٍّ وَافِرٍ “Âlimler Nebilerin varisleridir. Nebiler miras olarak dinar ve dirhem bırakmazlar, ilim bırakırlar. Kim o ilmi elde ederse çok büyük bir nasip elde etmiş olur.” Hafız Ebu’l-Abbas el-Kurtubi (rahimehullah) şöyle der: “Âbid oldukları miktarda âbidlerde ondan ilim miras almalarına rağmen Rasûlullah (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem) varisliği âlimlere mahsus kılmıştır. Çünkü ilmi taşıma konusunda ve ilmi insanlara tebliğ etmekte ve onları irşad etmekte ve hidayet etmekte Nebi (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem)’in naibleri âlimlerdir. Ondan (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem)’den sonra ümmetin maslahatını bilen, onun sünnetini koruyan ve şeriatını muhafaza eden onlardır. Bunun için onun varisliğini en çok hak eden ve naibliğe ve hilafete en layık olan âlimlerdir.”[13] Bu manada Rabbani âlimler, önderliği, imamlığı Nebi (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem)’den miras almışlardır. Elbette onlar imamlığa varis olacaklar. Onlar ki Allah’ın kitabının hafızlarıdır, onlar ki Rasûlü Muhammed (sallallahu aleyhi ve alihi ve sellem)’in sünnetinin hafızlarıdır. Onlarla Allah (celle ve âlâ) sünneti ihya ediyor ve onlarla bid’ati yok ediyor. Melekler semanın bekçileridir. Âlimler de arzın bekçileridir. Ve dördüncü ve sonuncusu; çünkü Rabbani âlimler hidayetle en çok va’d edilmiş olanlardır. Allah (subhanehu ve teâlâ) şöyle buyuruyor: وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا وَإِنَّ اللَّهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ “Yolumuzda cihad edenleri, muhakkak ki onları yollarımıza hidayet ederiz. Muhakkak ki Allah muhsinlerle beraberdir.”[14] İmam Süfyan bin Uyeyne (rahimehullah) İmam Abdullah bin Mübarek (rahimehullah)’a şöyle demiştir: “İnsanların ihtilaf ettiğini gördüğünde mücahidler ve hendek ehliyle beraber ol. Zira Allah-u Teâlâ “onları muhakkak hidayet ederiz” buyurmaktadır.”[15] İmam Süfyan bin Uyeyne (rahimehullah)’ın insanlar derken kastettiği âlimlerdir. Çünkü âlim olmayanların ihtilafı önemsizdir. Mücahidler ve hendek ehliyle kastettiği de mücahid âlimlerdir çünkü cihad ikidir: Nefisle mücadele ve düşmanla mücadele. Cihad ehli âlimler iki tür cihadı da yaptıklarından dolayı bu ayetle muhatap olmaya en layık olanlardır. Dolayısıyla ulemanın ihtilaf ettikleri mevzularda hakka tevfik edilmeye en layık olanlar da mücahid Rabbani âlimlerdir. Ayet-i kerimede وَالَّذِينَ جَاهَدُوا فِينَا kavli “Bizim uğrumuza, Bizim yolumuzda, Bizim rızamız için çaba sarf edenler, nefsiyle mücadele edenler, ilmiyle amel edenler, düşmana karşı savaşanlar” manasındadır ve لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا kavli “onları muhakkak yollarımıza hidayet ederiz” manasındadır. لَنَهْدِيَنَّهُمْ cümlesinin نَهْدِي fiilinin (hidayet ederiz) başındaki lâm harfi te’kid lâmıdır ve sonuna bitişik olan nun harfi de şeddelidir. İkisi de mananın pekiştirilmesini sağlar. Dolayısıyla ilmiyle ve eliyle Allah yolunda cihad edenlerin hidayet edilmeleri hususunda Allah (celle ve âlâ)’nın çok kuvvetli bir va’di vardır. Özellikle şu zamanda şirki, küfrü ve bid’ati her tarafa yayan ve Müslümanları ifsad eden bu müfsid nizamlara karşı savaşmak elbette hak üzere olmanın en belirgin alâmetlerinden birisidir. Sahabenin menheci üzere Kur’an ve Sünnet’i yaşamakla cihad vasfını birleştirmiş olan Rabbani âlimler, işte bunlar hidayet olunmaya en layık olan kişilerdir. Binaenaleyh, hakiki önderler de onlardır. Zira hidayete en yakın olan halkı da hidayet üzere tevcih etmeye en yakın olandır. İmam eş-Şabi (rahimehullah) şöyle der: “Her ümmetin en şerlileri âlimleridir. İslam ümmeti hariç… Onların en hayırlıları âlimleridir.” Ve İmam İbn-i Teymiyye (rahimehullah) şöyle der: “Çünkü İslam ümmeti dışında her ümmet dalalet üzeredir. Onları saptıran âlimleri olmuştur. Bunun için en şerlileri âlimleridir. Ama Müslümanlar hidayet üzeredirler. Hidayet ise ancak âlimleri ile belli olur. Bunun için âlimleri en hayırlılarıdır.” Üstünlük sadece ilim ehlindedir. Onlar, hidayet arayanlar için hidayet ehli rehberdir. Kişinin değeri yaptığı iyiliğe göredir. Sadece cahiller ilim ehline düşmandır. Kendini ilme ada ve ondan başkasını isteme. Zira insanlar ölü, ilim ehli diridir. İnsanlar ölü, ilim ehli diridir. [1] Er-Reddu ala’z-Zenadika ve’l-Cehmiyye, 6. El-Matbeatu’s-Selefiyye baskısı h.1393 [2] Al-i İmran 18 [3] El-Camiu li Ahkami’l-Kur’an 4/42. Daru’l-Kutubi’l-Mısriyye, ikinci baskı h.1384 [4] Et-Tahriru ve’t-Tenvir 3/44. Muessesetu’t-Tarihi’l-Arabi, birinci baskı 1420 [5] Teysiru’l-Kerimi’r-Rahman 124/125. Muessesetu’r-Risale, birinci baskı 1421 [6] El-Fatır 28 [7] El-Camiu li Ahkami’l-Kur’an 14/343,344. Daru’l-Kutubi’l-Mısriyye, ikinci baskı h.1384 [8] Teysiru’l-Kerimi’r-Rahman 689. Muessesetu’r-Risale, birinci baskı 1421 [9] En-Nisa 83 [10] Camiu’l-Beyan 8/572. Muessesetu’r-Risale, birinci baskı 1420 [11] Camiu’l-Beyan 8/571. Muessesetu’r-Risale, birinci baskı 1420 [12] El-Camiu li Ahkami’l-Kur’an 5/292. Daru’l-Kutubi’l-Mısriyye, ikinci baskı h.1384 [13] El-Mufhim 6/686. Dar-u İbn-i Kesir, birinci baskı h.1417 [14] El-Ankebut 69 [15] El-Camiu li Ahkami’l-Kur’an13/365. Daru’l-Kutubi’l-Mısriyye, ikinci baskı h.1384 Tarık Ebu Abdullah

Turgut Cansever | 418 sayfa | PDF’yi Aç & İndir